Tatil Sürecinde Çocuk Eğitimi

Tanıtım

Tatil, hayatımızın bir gerçeği. Ama, nedense amaçsızlık ve aylaklıkla özdeşleştirildiği için, bir süre sonra 'can sıkıntısı' üreten; geliştirmeyi bırakın, gerileten acı bir gerçeği de... Peki, bu mudur olması gereken? Tatil, eğitime ara verilen, verilmesi de gereken bir zaman dilimi midir? Yoksa tatil, eğlenceli, harikulade bir eğitim imkanı mı demektir? Eğer öyleyse, özellikle de ailenin bütün fertlerinin tam zamanlı olarak bir araya geldiği bir tatil dönemi, sevgi ve neşe dolu bambaşka bir eğitime nasıl imkân verebilir?

Uzman pedagog Adem Güneş, Tatil Sürecinde Çocuk Eğitimi'nde bu soruların cevabını veriyor. Öğrenmenin ömür boyu, eğitimin de yıl boyu sürdüğü gerçeğinden hareketle, tatili mücevher kıymetinde, keyif ve keşif dolu bir eğitim sürecine dönüştürmenin yolunu anne babalara gösteriyor.

 

İçindekiler

Önsöz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...... ... ... .11

Giriş . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ......................................... 13

Bilinçli Tatil

Bilinçli tatil veya tatil bilinci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . 19

Şimdiye kadar tatil yerine stres yaşamışım (1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..................... 20

Tatil ve beklenti çatışmaları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . 21

Güleryüz Ailesi’nin tatil heyecanı (1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................. 22

Tatil ne demektir? . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . ..................................................................... 23

Tatil yatıp dinlenmek midir? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..... 24

Yatıyorum, yatıyorum, dinlenemiyorum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....……...24

Tatil, ritim bozmak değil, ritim tamir zamanıdır . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............. 25

Güleryüz Ailesi’nin tatil heyecanı (2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............ 26

Okul dönemi ve vücut ritminin bozulması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........... 27

Biyolojik ve yapay zaman . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . .  . .................................... 28

Güleryüz Ailesi’nin tatil heyecanı (3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............ 29

Doğal dinlenme nasıl olur? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  30

Uyku dinlenmenin tek yolu mudur? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....... 31

Düzensiz ve sağlıksız beslenme insanı yorar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........... 31

Şimdiye kadar tatil yerine stres yaşamışım (1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................... 32

Hedefsiz tatil kriz doğurur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

Ailenin tatil hedefi, aile bireyleri tarafından biliniyor mu? . . . . . . . . . . . . . . . . ................... 35

Tatil hedefleri, aile fertleri tarafından da biliniyor mu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................ 35

Tatil çeşitleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................ 36

Okula/eğitime hazırlığa yönelik tatiller: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............ 36

Sosyal tatiller: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...................................... 37

Doğa ve tabiatı tanımaya yönelik tatiller: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........ 38

Eğlenceye yönelik tatiller: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................................... 38

Sağlığa ve spora yönelik tatiller: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 39

Kültürel tatiller: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............. 40

Aile içi yerinde yapılan tatiller: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . ... 41

Karma tatil: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........... 41

Güleryüz Ailesi’nin tatil heyecanı (4) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................ 42

Tatilde zaman planlaması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

Tatil, depresyona neden olabilir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............. 45

Yaşa göre tatil planı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...... 46

Okul öncesi dönemdeki çocuklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....... 46

Okul çağı çocukları . . . . . . . . . . . . . . . . . .............................................................................. 47

Ergenler ve tatil . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................. 48

Çocuklar tatilde ihmal ediliyor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........... 51

Yaz sıcakları ve insan psikolojisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 51

Tatilde Ders Çalışılır mı?

Öğrenme faaliyeti her an devam eder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....... 63

Montessori Eğitim Sistemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . 64

Öğrenme olayı insan iradesinin dışında işler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............. 65

Tatilde, Montessori Sistemi uygulanabilir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........... 66

Kısır döngü ve eğitimde mantık hatası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........ 67

Başarısızlığa odaklanmak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............ 67

Ders kitabı mı kullanılmalı; yoksa... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...... 68

Tatilde Din Eğitimi

Tatilde din dersi verilmeli mi verilmemeli mi? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............. 77

Zihin çalıştıkça dinlenir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78

Kur’an-ı Kerim öğrenmek için ideal yaş kaçtır? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............... 80

Kanunlara dikkat! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...................................................................... 82

Tatilde dinî hassasiyetlerin terki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... 82

Recep, Şaban, Ramazan ve Tatil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..... 84

Oruca bir türlü ısınamadım . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............. 86

Tatilde Geliştirilen Davranış Sapmaları

Kötü alışkanlıkların kazanıldığı dönem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ......... 97

1. 0-4 yaş grubu çocuklar: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97

Küçük bir şeker; ama... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......... 98

Uykusuz geçen günler, çocuğunuzu agresifleştirir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................ 99

Anneye muhtaçlık ve çocuğu emanet bırakma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............... 100

0-4 yaş çocuklarının televizyonla baş başa bırakılması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................... 101

“Çocuk televizyonları”, çocuklar için faydalı mıdır? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...................... 102

Çocuklar neden klipleri ve reklamları ilgi ile izler? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................. 102

Çocukların Sinsi Düşmanı: Klipler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............. 103

Kazalara dikkat! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... 103

2. 4-7 yaş dönemi çocukların yaz tatilinde edindikleri davranış sapmaları . . . . . . . .... . . . . .104

Kaba ve küfürlü söz, en büyük risktir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........ 105

Çocuklara yönelik taciz olayları, tatil zamanında artar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................... 105

Televizyon yine tehlike yine tehlike . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...... 107

Çocuklar ortada dolaşmasın diye . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............. 108

Teknolojik oyunlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..... 109

Tekrarlayıcı zorlamalara bağlı hasar, fizyolojik hasarlar . . . . . . . . . . . . . . ......................... 110

Ritim bozukluğu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..... 111

3. Okul dönemi çocuklar ve tatil döneminde kazanılan

kötü alışkanlıklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............................................112

Tatille gelen çete ve maço kültürü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...... 112

Almancı çocuğa karşı güç göstermek isterken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................. 114

Yaz Okulları, Kamplar ve Tatil Aktiviteleri

Tatilin en güzel yanı . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................. 123

Suyun altında başlayan dostluğumuz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............... 123

Yaz okulları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .…....124

Yaz okulları, kötü amaçlarla kullanılabiliyor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................... 125

Hem eğlence hem de öğrence . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... 126

İzcilik faaliyetleri ve yaz kampları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..... 127

Babamı kampta tanıdım . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....... 128

Alternatif aktiviteler ve spor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...................... 129

Bungee Jumping . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .................................................... 129

Bungee Jumping nasıl yapılır? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..... 131

Tenis kulüpleri ve tenis sporu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..... 131

Squash . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . .............. 132

Tek başına antrenman . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . ........................................................... 133

Squash sert bir spordur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... 133

Binicilik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....... 134

Ata rasgele binilmez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............................................. 134

At binmek kolay değildir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . 135

Her yaşta insan ata binebilir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. ... 135

Buz Pateni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................... ….....136

Scuba Dalıcılığı . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................................ .................... 137

Yüzme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..................... 137

Tatil Sonrası Sendrom

Tatil sonrası hayata yeniden konsantre zorluğu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............. 149

Randevu planlamasına dikkat! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... 150

Para harcama alışkanlığına dikkat! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...... 151

Avuç avuç para harcıyorduk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ......... .151

Kurulan dostluklar ihmal edilmemeli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........ 152

Tatilde sevdiklerinize kart göndermeyi ihmal etmeyin! . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................... 152

Hediye almayı unutmayın! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .153

 

Önsöz 

Daha önce “Tatil Rehberi” isimli bir kitap içinde bir bölüm olarak yayınlanan bu çalışma, muhtevasına daha uygun olarak “Tatil Sürecinde Çocuk Eğitimi” adı altında küçük ve mütevazı bir boşluğu doldurmak üzere yeniden yayına hazırlandı. Tatil, hayatımızın bir gerçeği. Bir işyeri ortamında çalışan anne-babaların yılın belli bir zamanını kapsayan tatilleri olduğu gibi, çocuklarımızın daha uzun bir tatil dönemleri var. Her yıl, öğrenim döneminin arasında iki haftalık bir yarıyıl tatilleri olduğu gibi, yaz aylarının da neredeyse tamamını tatilde geçiriyorlar. Bu tatil dönemleri başladığında, gazetelerde, televizyonlarda klişeleşmiş cümleler duyuyoruz. Tatil, ‘eğitime ara verilmesi’ anlamına geliyor bu haberlere bakılırsa… Acaba öyle mi? Tatil, gerçekten, eğitime ara verilen, verilmesi de gereken bir zaman dilimi midir? Yoksa tatil, okulda eğitim bitmekle birlikte, yeni ve farklı bir eğitim süreci midir? Özellikle de ailenin bütün fertlerinin tam zamanlı olarak bir araya geldiği bir tatil dönemi, sevgi ve neşe dolu bambaşka bir eğitime imkân verebilir mi?

Tatil Sürecinde Çocuk Eğitimi, öğrenmenin ömür boyu, eğitimin de yıl boyu sürdüğü gerçeğinden hareket ederek, tatilin sıkmadan, zorlamadan nasıl mücevher kıymetinde bir eğitim sürecine dönüşebileceğini göstermeyi hedefliyor. Çocuklarımızın hafta sonu, yarıyıl sonu ve yıl sonu tatillerini eğlenceli bir eğitim sürecine dönüşebilmesi için öncelikle biz anne-babalara bir tatil bilinci öneriyor ve bu çizgide ilerleyen ‘tatilde eğitim’ metodları sunuyor. Böylece, çocuğumuzun eğitim ve gelişim sürecinin adeta bir bıçak gibi kesildiği, bilhassa birçok anne için kâbus gibi beklenen bir zaman olmaktan çıkarmanın hem düşünsel arka planını, hem de yolunu ve yöntemini ebeveynlere gösteriyor. Tatili hayatın ritminin bozulduğu değil, olması gereken düzene girdiği; aile içi ilişkilerin gerilediği değil, geliştiği; çocuklarımızın doğrudan kâinatla yüzyüze ve hayatın içinden dersler aldığı ‘şenlikli’ bir eğitim sürecine dönüştürmek, aslında hiç de zor değil. Bütün bunları kısa, öz ve insan odaklı olarak anlatmaya çalıştık bu kitabımızda… Umarız, elinizde tuttuğunuz bu kitap, ister bir hafta sonu tatili olsun, ister uzunca bir tatil, ailece huzurlu, keyifli, aynı zamanda öğretici ve eğitici bir tatil için bir vesile olur… İyi tatiller dileğimizle… 

 

BİLİNÇLİ TATİL 

Tatiller, yorucu bir okul dönemi ve bütün bir yıllık iş koşuş turma casının ardından üzerimizdeki psikolojik yükün indirilebilmesi için bir fırsattır. Yıl boyunca yaşadığımız streslerin, tar tışmaların, yolunda giden (ya da gitmeyen) işlerin sebep olduğu pozitif veya negatif tesirlerin nötrleştirilmesi için beklenilen günlerdir.

Tatil dönemi, koca bir yılki yorgun luğa “devamlı uyumakla” tepki göstermek değil, bir yıl boyun ca mecburî takip ettiğimiz programdan çıkıp kendi doğal programımızı oluşturma zamanıdır. Başka bir ifade ile bir yıl boyunca bozulmuş olan ritmimizi, tatil döneminde yoluna koyma zama nıdır. Tatilde hem fizikî, hem de ruhî olarak dinlenmenin en te mel yolu, bozulmuş ritmimizi yeniden düzene sokmaktır.

-Bilinçsizce ve rasgele başlanılmış bir tatil, çoğu defa aile üyelerinin beklentilerini karşılamada yetersiz kaldığı gibi, birbirleri ile çatışmalarına da zemin hazırlamaktadır.

-Terminolojik olarak tatile farklı tarifler yapılsa da psikolojik olarak tatilin “Bir başkasının programından çıkıp kişinin kendi programını uygulayabilme özgürlüğü” anlamına geldiğini söyleyebiliriz.

-Uykunun insanı dinlendirebilmesindeki temel özellik, kişinin sıhhatli ve düzenli uyuyabilmesinde gizlidir.

-Çocukların öğrenmeye en yatkın olduğu zaman dilimi, sabahın ilk saatlerinde başlamakta ve öğlenin ilk dakikaları ile son bulmaktadır. Öğle saatleri ise eğitimde en verimsiz zaman dilimidir..

-Örneğin, sabah çok önemli bir randevusu olan kişi, her ne kadar çalar saati kurmuş olursa olsun, yine de saat çalmadan önce kalkabilir..

-Ormanlık bir arazide yaşayan, bol oksijen teneffüs eden kişinin uykudaki dinlenme süresi ortalama 4 saattir. Yeşilliğin sınırlı olduğu bir şehirde ise istirahat süresi 8 saati bulabilmektedir..

-Sağlıklı bir tatilin ana maddelerinden bir diğeri de tatil hedefinin belirlenmesi ve tatil planının yapılmasıdır. Plansız bir tatil, kaos oluşturmaya adaydır..

-Aile fertlerinden birkaçının isteği doğrultusunda hazırlanan tatil programı, ailenin diğer bireylerinin tatilden istifade etmelerine mâni olabilir..

-Yaz sıcağı, insan vücudunun çalışma sistemini olumsuz etkiliyor. Sıcak nedeni ile vücudun bozulan nem dengesi depresyona sebep olabilmektedir..

 

TATİLDE DERS ÇALIŞILIR MI?

Genelde çocuklar, yoğun bir okul programının ardından ge len tatil ile kitap ve defterlerinden kaçarcasına dinlenmek ister ler. Çocuklarının bir yıl boyunca okula gidip gelmiş olması, birçok anne-babayı da şöyle düşünmeye sevk eder: “Hiç olmazsa ta tilde dinlensinler!” Aslında bu tarzdaki bir düşünce çok da doğru değildir. Kitabın giriş kısmında da izah ettiğimiz gibi, çocukları yoran, bir şeyler öğrenmek değil, yoğun bir tempoya mecburi olarak ayak uydur ma gayretidir. Çocuklar, okul döneminde, neyi öğrenmek isteyip isteme dik lerini kendileri tercih edemezler. Örneğin hiçbir çocuk okulda, “Ben matematik dersi almak istemiyorum” ya da “Matematikte takip ettiğimiz bu kitap bana uygun değil” deme lüksüne sahip değildir.

-Kendi bünyelerine ve biyolojik ritimlerine uygun olmayan bir ders planının mecburî takipçisi olmak, çocukları yormaktadır. Hâlbuki tatilde, mecburi olarak uygulanılan bir program yoktur.

-“Çocuklar, tatilde ders çalışmalı mıdır?” sorusuna, “Evet, çalışmalıdır” diye cevap vermeliyiz; ama hemen arkasından, “Ancak” diye ilave etmeliyiz....

-Çocuklar, özellikle tatil dönemlerinde başarısız oldukları derslerde ve sahalarda değil, bilakis başarılı oldukları alanlarda ders çalışmalıdır. Bu şekilde çocukların öğrenim süreçleri sekteye uğramamış olur.

 

TATİLDE DİN EĞİTİMİ 

Dinî hassasiyeti bulunan aileler için tatil, dinî bilgilerin yenilen me si ve tekrarlanması açısından bir fırsat gibidir. Okulların tatile girmesiyle camilerde ve Kur’an kurslarında da bir hareket lilik başlar. Tatilin dinlenme olduğunu düşünen birçok kişi, “Hiç olmaz sa çocuk tatilde rahat bir nefes alsın” diyerek tatil dönemle rinde çocukların din derslerine gitmelerine veya Kur’an kurs larına gönderilmelerine karşı çıkmaktadır. Bir kısım anne-baba da “Çocuk, bütün bir okul sezonu boyunca zaten dinden ve Kur’an’dan uzak kaldı, hiç olmazsa bu ta tili bir fırsat bilip onun bilgi eksikliğini giderelim” diye düşünür, çocuklarını tatilde dinî eğitime teşvik eder. Acaba bu iki görüşten hangisi doğrudur?

-Çocukların ezber yapma kabiliyetleri, (yaklaşık) dört yaşından itibaren başlar.

-Çocuk, Latin alfabesini öğrenirken karşılaşacağı yorgunluğu Kur’an harflerini öğrenirken giderebilir.

-İlk dinî bilgilerin öğretildiği yer ev ortamıdır. Özellikle çocuğun bu konudaki ilk izlenimlerini kendi aile çevresinden aldığı unutulmamalıdır..

 

TATİLDE GELİŞTİRİLEN DAVRANIŞ SAPMALARI 

Yaz tatili, her ne kadar kendi içinde dinlenme ve mutlu olma - yı çağrıştırsa da pratikte bakıldığında, birçok kötü alışkanlığın kazanıldığı dönemlerin başında gelir. Birçok defa, tatile girme den önceki davranışlarla, tatilden sonraki davranışlar pek uyum içinde olmaz.

-Taklit döneminde bulunan çocuklar, tatilde karşılaşacakları birçok davranışı da papağan efekti ile kopyalayacaktır.

-Çocukların klipleri ilgiyle izledikleri sanılsa da aslında o esnada beyinleri bir şok yaşamaktadır. Çocukların yaşadıkları bu şoka ‘klip sendromu’ adını veriyoruz..

-Taciz konusunda çocukların söylediği şeyler dikkate alınmalı, “Aman işte çocuk, kendi kendine bir şey anlatıyor” diye geçiştirilmemelidir. Unutmamalı ki çocuklar bu konuda yalan söylemeyi bilmezler.

-Bir çocuğun tatil süresince uyku düzeni bozulursa buna bağlı olarak biyolojik kapasitesinin performansı da bozulur..

-Okul çağına girmiş; hatta ERGENLİK dönemini de yaşayan çocuklar, eğer tatil planlarının içerisinde isteklerini bulamazlarsa kendilerini daha iyi ifade edebildiklerini düşündükleri başka gruplarla tatillerini geçirme eğilimine girebilirler..

 

YAZ OKULLARI, KAMPLAR VE TATİL AKTİVİTELERİ

Tatilin belki de en güzel yanı, tatil aktiviteleri, kamplar ve yaz okullarıdır. Gerek yaz okulları; gerek kamplar; gerekse yapılan aktiviteler, yeni insanlar tanıma, yeni yeni dostluklar kurma adına oldukça önemlidir. Çünkü tatiller, her ne kadar ailecek veya tek başına planlansa da tatil süresince birçok yeni kişiyle tanışma ve sosyal dünyamızı genişletme adına bize çok şey kazandırır.

-Yaz okullarının faydası, takdir edilecek boyutlarda olsa da uygulanan programlar incelenmeli, planı hazırlayan organizatörlerin hassasiyeti bilinmelidir..

-Yaz okulu tercihinde, “eve en yakın olan veya semtimizde çok bilinen yaz okulu bu” düşüncesi ile hareket edilmemelidir.

 

TATİL SONRASI SENDROM 

Güzel bir tatilin en kötü yanı çabucak bitmesidir. Bitmesinin de ötesinde, asıl sorun, tatil sonrasındaki eski hayata yeniden uyum sağlama sırasında çekilen güçlüklerdir. Bilinen bir gerçek var ki planlı ve programlı yapılan tatil, in san hayatında önemli bir yer tutmakta ve tatil sonrası hayata ge çişte zorluklar daha az yaşanmaktadır. Ne zaman ki tatil dönemi bir kaos ve plansızlıkla geçti ise tatil sonrasına ayak uydurmak da o derece zor olmaktadır. Zira planlı yapılan tatilde insanın biyolojik rit mi tahrip olmamış, dengesi kay bol mamıştır. Plansız ve programsız ya pılan tatillerde, bozulan bi yolojik rit min yeniden ayarlanması hayli zahmetli olmaktadır.

-Planlı yapılan tatilde insanın biyolojik ritmi tahrip olmamış, dengesi kaybolmamıştır.

 

Annelik Sanatı

Tanıtım

Kadın yalnızdır aslında… Eşi olsa da, çocukları bulunsa da… Sevincinde yalnız… Ağlamalarında yalnız… Çocukluğunda yalnız, genç kızlığında yalnız… Çaba içindedir herkes, ondan bir şeyler koparmak için… Kimi sevgisizliğinin doyurucusu gibi tanır onu… Kimi yalnızlığının gidericisi gibi… Ve belki karşılıksızlığından olsa gerek, verdiği "iyi eder" insanı…

Bu kitabın adı her ne kadar Annelik Sanatı olsa da; aslında kadınların eşleri için yazıldı... Annelerin çocukları için… Bir annenin yalnızlığının derinliğini görmek... Ona gerçekten "eşlik" etmek… Ona eşlik ederken, onunla iyi olmak isteyenler için yazıldı… Bir kadının öfkesinin çocuksu zayıflıklarını örtme çabası, kızgınlıklarınınsa artık bunaldığının işareti olduğunu fark etmek isteyenler için yazıldı… Ve belki kendinin nasıl bir anne olduğunu aynada görmek isteyen anneler için yazıldı…

 

İçindekiler

Önsöz ……………………………….……………………………………………...........13

Birinci Bölüm

ANNELER NEDEN ANNELİK YAPAMAZ? …………………………………….......15
Bir sanattır annelik ……………………………………………………...…......................17
Çocuk terbiyesinde iyi niyet ve şefkat yeterli değil mi? ………………………………... 18
Çocuk terbiye etmek, orkestra şefliği yapmaya benzer ………………………………….18
Annenin taşıma kapasitesi ne kadardır?………………………………………………......19
Sırtında taşıdığı yükler, annenin annelik yapmasına engel olur ……………………….…20
Annenin kendisiyle tanışması……………………………………………………………..21
Peki, anne kendisini nasıl tanıyabilir?…………………………………………………….22
Annenin kendini tanıma rehberi…………………………………………………………..23
    1. Annenin yaşama sevinci var mı?……………………………………………….........23
    2. Anneye, annelik statüsü verilmiş mi?……………………………………………..…27
    3. Anne çocuğunu diledjği gibi terbiye etme özgüllüğüne sahip mi?…………………..28
    4. Anne ilk dört yaşına kadar annesinden uzun süreli ayrı kalmış mı?............................29
    5. Anne inançlı mı?…………………………………………………………………......30
    6. Anne şiddetin hâkim olduğu bir ailede mi yetışti?…………………………………...31
    7. Anne geçmişte herhangi bir taciz veya tecavüz yaşamış mı?………………………...32
    8. Anne, aileden yeterince destek alıyor mu?…………………………………………...33
    9. Anne isteyerek mi çocuk sahibi oldu?………………………………………………..35
   10. Anne, çocuğu benimsemiş mi?……………………………………………………....35
   11. Anne, eşini seviyor mu, benimsemiş mi?………………………………………….....37
   12. Anne, eşi tarafından seviliyor mu, benimsenmiş mi?………………………………...38
   13. Annenin sanal bağımlılığı var mı?……………………………………………………39
   14. Anne sigara, alkol ve uyuşturucu kullanıyor mu?………………………………….....40
   15. Annenin yeterince sosyal yaşantısı var mı?…………………………………………...42
   16. Anne kişisel karakter olarak hırslı ve öfkeli mi?……………………………………...42
   17. Anne çocuk terbiyesinde bilinçli mi?…………………………………………………43
   16. Anne kendi merkezciliğinden çıkabilmiş mi?………………………………………...44
   19. Annenin cinsel yaşantısı normal mi?………………………………………………….45
   20. Annenin empati yeteneği var mı?……………………………………………………..46
   21. Anne yeterince uykusunu alabiliyor mu?……………………………………………...47
   22. Annenin yemek düzeni var mı?………………………………………………………..49
   23. Annenin gün planlaması var mı?………………………………………………………50
   24. Annenin hâlâ enerjisi var mı?………………………………………………………… 51
   25. Anne yeterince hareket ediyor mu?…………………………………………………....52
   26. Annenin kariyer planı var mı?………………………………………………………....52
   27. Annenin fiziksel bir rahatsızlığı var mı?……………………………………………....54
   28. Anne ekonomik olarak rahat mı?……………………………………………………...54
Üzerinizdeki yük tablosu…………………………………………………………………....56
   Cevaplar nasıl değerlendirilmelidir?………………………………………………………57
   9 puan ve üzeri yük: “Kriz’’……………………………………………………………….57
   7-8 puanlık yük: ‘Kritik dönem”………………………………………………………… .58
   5-6 puanlık yük: ‘Problem”………………………………………………………………..60
   4 puanlık yük: “Anormallik başlangıcı”…………………………………………………...62
   2-3 puanlık yük: “Dikkat, dengeler bozulabilir!”…………………………………………..63
   1 puan ve daha az…………………………………………………………………………...65
Taşıma kapasitesinin üzerinde yük taşımak, kısır döngünün başlangıcıdır………………......66

İkinci Bölüm

ANNENİN ÇOCUĞUNU TANIMA SÜRECİ ………………………………………..........73

Çocuğun tanınması………………………………………………………………………..…..75
Yetişkinlerin üzerindeki çocukluk dönemi izleri………………………………………….......76
Anne kendi “ben”liğinden sıyrılmadıkça çocuğunu tanıyamaz………………………….........81
Bencil anne yoktur; ama…………………………………………………………………….....81
Benmerkezci anne ile bencil anne arasında ne fark vardır?........................................................81
Peki, anne neden çocuğunu yok ederek kendini çocuğunda yaşatır?…………………........….83
Benmerkezci annelerin elinde izzet savaşı veren çocuklar……………………………......…..85
Hayvan terbiye eder gibi insan terbiye edilmez ki!……………………………………............87
Anne çocuğuna verdiği zararı fark etse bile……………………………………………...........90
“Ne derler?” diye çocuk terbiyesi, çocuğu tanımaya engeldir…………………………...........93
“Herkes mi yanlış yapıyor?” yargısı, çocuk tanımaya engeldir………………………….........94
“Gerçek ben” ve “sahte ben”li çocuklar…………………………………………………........95

ÇOCUKLUK DÖNEMİ (0-7 YAŞ)……………………………………………………........98

0-4 yaş çocukluğun gücü    ……………………………………………………………….......98
Doğal annelik yeterli…………………………………………………………………….........99
Bu dönemde çocuğun ihtiyaçları anında giderilmelidir………………………………..........104
0-4 yaş döneminde çocuğun güven duygusuna ihtiyacı………………………………......…105
Çalışan anneler ve çocukluk dönemi ihtiyaçları……………………………………...….......107
İhmal edilmiş çocukluk sendromu……………………………………………………...........110
Davranış kodu nedir?…………………………………………………………………….......112
Çalışan anneler bakıcı tutmasın mı?……………………………………………………........113
0-4 ila 4-7 yaş dönemi arasındaki farklar………………………………………………........114

4-7 YAŞ GRUBU ÇOCUKLAR……………………………………………………….......120

Çocuğa kurallar nasıl öğretilir?………………………………………………………...........121
Kural, çocuk tarafından içselleşmişse kuraldır……………………………………....…........121
    1. Çocuk sadece kendisi için konulmuş kuralları dinlemek istemez……………………...122
    2. Kurallar çocuğun gerçekleriyle uyum içinde olmalıdır………………………………...124
    3. Kurallar rastgele zamanda ve rastgele yerde öğretilemez……………………………....125
    4. Çocuk ikna olmaktan hoşlanmaz………………………………………………………..127
    5. Kurallar gerçekçi ve samimi olmalıdır………………………………………………….128
    6. Bir kurala uyma, başka bir şarta bağlanmamalı………………………………………....129
Sosyalleşme ihtiyacı……………………………………………………………………..........130
“Kal” ile değil, “hal” ile terbiye………………………………………………………............132

7-14 YAŞ DÖNEMİ……………………………………………………………………….....133

Metafizik varlıklara ait sorular ………………………………………………………….........135
Yedi yaş grubu çocuklar artık “efendi” olur……………………………………………..........137
Sosyal çevreye katılım……………………………………………………………….…..........138
7-14 yaş çocukları ve “yalan”……………………………………………………….…...........140
Ahlakî eğitim…………………………………………………………………………….........142
Ön ERGENLİK……………………………………………………………………….……...........143

14-21 YAŞ ERGENLİK DÖNEMİ………………………………………………..…..........144

Erkek çocuk suçluluk psikolojisine girer………………………………………………..........145
Kız çocuk, anneye ihtiyaç duyar…………………………………………...…………........…145
Ergen çocuk eleştirilere tahammül göstermez…………………………………………..........146
Ergen çocuk her an yoldan çıkmaya hazırdır…………………………………...…….......….147
Ergenlik, bir problem dönemi değildir……………………………………..………….......…148

Üçüncü Bölüm

AİLE İÇİNDEKİ ROL KARMAŞASI VE ÇOCUĞUN ANNE BABA İHTİYACI……………………………………………………………………………….....153

Anne-baba aile içinde hangi rolü oynuyor?…………………………………………….....155
Aile bireyleri rollerini biliyor mu?……………………………………………………...…156
Baba olmadan anne, annelik yapabilir mi?……………………………………………......157
Neden anneler, babalık yapamaz……………………………………………………….....160
Baba, ailede “otorite temsilcisi”dir…………………………………………………...…...162
Anne, ailede “stabilizatör”dür………………………………………………………….....164
Çocuğun dünyası anneden ayrı, babadan ayrı beslenir……………………………..….....167
İyi bir baba olmanın metodu: İstişare………………………………...…………………...170
    1. İstişare, vakti sabit olan bir gün ve saatte yapılır…………………………………....170
    2. İstişare belli bir ciddiyeti gerektirir………………………………………….…........171
    3. İstişarenin bir yöneticisi olmalı……………………………………………………...173
    4. İstişareye katılım belli bir yaşı gerektirir………………………………………….....174
    5. İstişarede kararlar oy birliğiyle alınır………………………………………………...175
    6. İstişare aile sorunlarının çözüm adresi olarak bilinmelidir………………………...…175
    7. İstişare, çocukların statü kazandığı yerdir………………………………………….....176
    8. İstişare masası, kavga edilecek yer delildir………………………………………...…177
    9. İstişarede alınan kararlar bir deftere yazılmalıdır…………………………………......177

Dördüncü Bölüm

ÇOCUK TERBİYESİNDE NELERE DİKKAT EDİLMELİ?…………………............179
Çocuk terbiyesi nedir?……………………………………………………………................181
İyi eğitim almak, iyi terbiye olmak demek değildir    ………………………………….......183
Çocuk terbiyesinde hedef nedir?…………………………………………………….….......183
Terbiye ve eğitimdeki temel fark nedir?………………………………………………........184
Referans aldığınız değerler nelerdir?……………………………………………….…........185
Normal mi anormal mi?……………………………………………………………….........186
Kime göre normal, kime göre anormal?……………………………………………..…......187
Çocuklar neden aile içindeki normlarla çatışırlar?……………………………………........190
Çocuğunuz küçükken neredeydiniz?…………………………………………………….....191
Anormal davranışlar, çocuğun dünyasına giren yeni “birileri”yle gün yüzüne çıkar………………………………………………………………………............................192
Çocuğun, ailenin değerlerini terk ediş süreci nasıl yaşanır?………………………..............194
    1. Çocuğun aile içinde Kendi yerini bulamaması……………………………………......194
    2. Çocuğa aile içinde statüsünün verilmemesi………………………………………...…196
    3. Çocuğun anne babayı samimi ve güvenilir bulmaması…………………………….....197
    4. Çocuk ile anne-babanın beklentilerinin çatışması…………………………………......199
       a. Gerçekçi olmayan beklentiler……………………………………………………..…200
       b. Hayallere ve uhdelere çocuğun alet edilmesi………………………………………..201
       c. Çocuktan onayı alınmamış beklentiler……………………………………………….201
       d. Çocuğun beklentilerine ailenin ilgisiz kalması……………………………………....202
    5. Anne babanın ebeveynlik statüsünü kaybetmesi…………………………………….....203
    6. Çocuğun yaşından büyük olaylarla erken yaşta tanışması……………………………..204
    7. Aile ile çocuk arasındaki ERGENLİK dönemi doku uyuşmazlığına
vaktinde çözüm üretilememesi……………………………………………………………....204
    8. Aile içindeki iletişimin sağlıksız yürümesi…………………………………………….205

 

Önsöz

Annelik, hiçbir şeye benzemez; ne baba ne amca ne de teyze olmaya… Yorucu, yıpratıcı ve kendini yaşamaktan vazgeçirici bir tercihtir anneliktir…

Bir bahçıvan sabrıyla gül dikmek ve dikilen o gülün başında yılmadan, yorulmadan beklemektir “annelik sanatı”… Onu yağmurdan korumak… Doludan sakınmak… İlkbaharda budamak… Yaz sıcağında sulamak… Kışın “Solacak mı acaba?” diye endişe etmektir…

Böylesi hassas bir işin başındaki anne ne kadar rahat ve huzur içindeyse o anneden yetişen güller de o denli güzel ve huzur verici olacaktır. Eğer anne, rahat ve huzurlu bir ortamda değilse, bir çocuk gibi tersleniyor ve azarlanıyorsa, eşiyle bir türlü bitmeyen sorunlar içinde, boğulacak gibi oluyorsa, bir yandan kayınvalide bir yandan görümceler bir yandan da tam olarak güven duyamadığı dost ve akrabalar arasında varlık mücadelesi veriyorsa, ötesinde “Acaba bir teselli olur mu?” diye beklediği eşini de yanında hissedemiyorsa tabii ki onun elinde yetişen güllerin rengi solgun, çiçeklerin boynu bükük olacaktır; tıpkı kendisi gibi…

Ve gariptir annelerden hep “anne gibi anne olma”ları beklenir ve anneye verilen her bir nasihatte, “Anne dediğin fedakâr olmalıdır” denir ve ilave edilir: “Anne dediğin kendi hayatını yaşamamalıdır. Eşinin ailesine saygıda kusur etmemelidir. Evini çekip çevirmelidir. Çocuklarına gözü gibi bakmalıdır.”

Peki; anne insan değil mi? Bunca şeyi tek başına mı yapmalıdır yoksa annenin yanında ona “eş”lik edecek bir de baba mı olmalıdır? Anneye, bir anne şefkatiyle sahip çıkıp “kızım” diyerek kanatlarının altına alacak bir kayınvalide gerekli değil midir?

Annenin sığındığı dualar başına yıkılıyorken, teselli beklediği simalar kendine kaş çatıyorken, parmak sallıyorken o anne ne kadar annelik yapabilir ki?

İşte bu kitap, bir yandan “Annelik Sanatı” nın nasıl olacağını, bir gül fidanının nasıl çapalanıp, nasıl sulanacağını anlatırken bir yandan da annenin annelik yapmasına tesir eden tüm faktörleri ele alıyor…

Bu kitap sadece anneler için değil, annelere “eş” lik etmek isteyen babalara yönelik olarak da hazırlandı…Umarız; hem anneler hem de annelerin yanında bulunan herkes için faydalı olur…Bir annenin dünyasına doğru iyi seyirler dileğiyle…

 

1.ANNELER NEDEN ANNELİK YAPAMAZ?

Hiçbir anne "Acaba ben iyi bir anne miyim?" diye tereddüt etmemelidir. Bütün anneler, bir anne kadar şefkatli, bir anne kadar koruyucu, bir anne kadar sevgi doludur... Yeryüzünde hiçbir anne, çocukları için kendini feda etmekten bir an bile tereddüt etmez. Korkak bir anne tavuk bile civcivlerinin tehlikede olduğunu hissettiğinde, ölümü göze alıp yavrularına göz diken tehlikeye karşı baş kaldırmıyor mu? Korkak bir tavuk bile yavrusuna karşı şefkat taşıyorsa ve taşıdığı şefkat onu kahramanca yavrusunu korumaya itiyorsa bu satırları okuyan bir anne nasıl olurda çocuğuna karşı "Ben iyi bir anne miyim?" diye tereddüt taşır ki?

Peki, anneler çocuklarına karşı, bu kadar iyi niyetli ve şefkatli oldukları halde, çocuk terbiyesi neden çok defa hayal kırıklıklarıyla sonuçlanıyor? Terbiyede iyi niyet ve şefkat yeterli değil mi? Bal kokulu şefkat ağacı annelerden nasıl oluyor da zehirli meyveler yetişiyor? Acaba nerede hata yapılıyor da bir zamanların mis kokulu bebekleri, anne babasına kan kusturacak kadar vicdansız olabiliyor?

-Annenin çok iyi niyetli bir anne olması çocuğun iyi yetişmiş bir çocuk olması için yeterli değildir.

-Çocuk terbiyesinin en önemli faktörlerinden biri annenin kendi içine doğru derinleşmiş ve kendisi ile tanışmış olmasıdır.

-Birçok anne, sırtında taşıdığı yüklerin verdiği sıkıntıdan dolayı çocuğuna karşı hoşgörüsüz davranmaktadır.

-Babanın doğumdan hemen sonra duygusal olarak annenin yanında bulunması bir anne için oldukça önemlidir.

-Çocuk terbiyesinin en önemli unsuru yaşama sevincidir.

-Anne çocuğuna fena muamelede bulunurken çoğu defa “hak etmese dövmem” diye kendisini savunur. Halbuki…

-Hayatı olduğu gibi kabul etmek, annenin yaşama sevincini artırır.

-Bir anneye yapılacak en büyük eziyet, ona annelik statüsünün verilmemiş olmasıdır.

-Bir annenin, annelikten en hoşlandığı durumlardan biri de çocuğuna karşı kendini sorumlu hissettiği anlardır.

-Çocuklarını yetiştirmeye çalışan bir anneye, aşırı müdahalede bulunmak, annenin annelik yapma becerisini zedeler.

-Çocukluk yıllarında şiddet görerek yetişmiş anneler, maalesef kendi çocuklarına karşı şiddet uygulamaktadır. Çünkü şiddet, psikolojik bulaşıcılık taşır.

-Çocuğa yönelen psikolojik ve duygusal şiddet, çocuğun ruhunda en az fiziksel şiddet kadar derin izler bırakmaktadır.

-Geçmişte yaşanılan hiçbir şeyden dolayı, bütün bir ömür harap edilmemelidir.

-Annenin çocuk sahibi olmaya hazır olması, annelik yapabilmesi açısından çok önemlidir.

-Anne, kendisini anne olduğuna inandırmakta zorluk çekiyorsa çocuğunu benimsemesi zordur.

-Bütün anneler, eşleri tarafından bir eş olarak sevilmek ve kabul görülmek ister.

-İnternetteki sanal sohbetler ve arkadaşlıklar, günümüz anneleri için en sinsi tehlikelerden biridir.

-Annelik, zayıf refleksle yapılabilecek bir görev değildir.

-Anne, genç kızlık dönemindeki gibi sosyal hayatını devam ettirmekte ısrar ederse kendisine ve çocuğuna zarar verebilir.

-Anne adım adım bilinçlendikçe adım adım üzerindeki yükten kurtulur.

-Anne “ben” merkezcilikten çıkamamışsa büyük bir ihtimalle, çocuğunu kendi hayatını zorlaştıran bir etken olarak görüyordur.

-Bir çocuğun duygularını en iyi şekilde hissedebilen kişi anne, bir çocuğu en iyi şekilde anlayabilen kişi de çok defa babadır.

-Uykusuzluğun verdiği psikolojik baskı altında gününü devam ettiren bir anneden, sağlıklı kararlar ve davranışlar beklenemez.

-Bilinçsiz rejim yapan bir annenin saldırgan ve daha olumsuz olması kaçınılmazdır.

-Düzensiz bir hayat, annenin istediği gibi bir annelik yapmasına engel teşkil edecektir.

-Düzenli spor yapan bir annenin psikolojisiyle, vücudunu hiç çalıştırmayan bir anneninki arasında ciddi fark vardır.

-Birçok anne kariyer planlamasında çocuklarının negatif tesiri olduğunu düşünmektedir.

-Bireyselci toplumlarda, ailenin maddi durumunun yetersizliği, yaşantıyı doğrudan bozar.

-Annenin gereksiz yere bağırmalarının veya hırçın davranışlarının altında yatan; üzerinde taşıdığı yüklerdir.

-Anne, üzerindeki yüklerle çocuk terbiyesinde başarılı olamaz.

-Annenin kendi iç dünyasına bilinçli gözlemler yapması ve bu gözlemlerde elde ettiği kırık noktaları düzeltmek için çaba sarf etmesi oldukça önemlidir.

-Sahiplenme bağı, anneye çocuğunun üzerinde istediği gibi tasarruf hakkının olduğunu düşündürür.

-Hiçbir anne çocuklarının üzerinde bir “sömürü bağı” kurmamalı ve onları kendi “malı” gibi görmemelidir.

-Annelerin çok defa çocuklarını durdurmak için kullandıkları yöntemin masum(!) adı, “ceza” dır…

-Annenin asıl problemi bulunmadıkça ve asıl problemin çözümünde destek olunmadıkça çocuklarına karşı sergilediği hırçınlık ve şiddet eğilimli davranışların da son bulması oldukça zordur.

-Çocuk, anne babanın vesilesiyle dünyaya gelmiş olsa da ayrı bir yaşam hakkına sahiptir.

 

2.ANNENİN ÇOCUĞUNU TANIMA SÜRECİ

Peki, annenin kendisini tanıması ve nasıl bir ortamda çocuk yetiştirdiğini fark etmesi yeterli midir? Cevabımız, tabii ki "Hayır" olacaktır. Zira çocuk terbiyesinin ana unsurlarından biri de çocuğun tanınmasıdır. Yani sahip olunan çocuk, tanınmadan "çocuk terbiyesi" olmaz... Kucağında tuttuğu yavrusunun hangi özelliklere sahip olduğunu bilmedikçe, gözlem yapma yeteneğini geliştirmedikçe ve çocuğunun gelişim dönemleri içinde nasıl davranacağını öğrenmedikçe annenin çocuk terbiyesinde başarılı olması oldukça zordur. Bu nedenle çocuk terbiyesinin üç önemli unsurundan bahsetmekte fayda var. Bunlardan biri annenin bilinçlenmesi, diğeri çocuğun tanınması ve üçüncüsü de çocuk terbiyesinde kullanılan metotların doğru olmasıdır.

Her bir yetişkin bir zamanlar çocuktur. Yaşanan o çocukluk dönemi, artık hatırlanması imkansız hatıralar arasında, bilinçaltındaki çelik kasanın içinde, sır gibi saklıdır. İşte o sır dolu çelik kasanın içindeki bilgilerden dolayı bugün yetişkinler böyledir. Nasıl ki her bir insanın kaşı, gözü DNA’sında gizlidir; o minicik DNA’lar koca bir insanın bütün şifrelerini barındırmaktadır; çocukluk yıllarında yaşanan bütün olaylar da DNA şifreleri gibi insan davranışlarının temel kodlarını oluşturmaktadır…

-Çocuk terbiyesinin üç önemli unsuru vardır. Bunlardan biri annenin bilinçlenmesi, diğeri çocuğun tanınması ve üçüncüsü de çocuk terbiyesinde kullanılan metotların doğru olmasıdır.

-İnsan şuan üzerinde taşıdığı anlamsız davranışlarının birçoğunu daha çocukluğunun o güçsüz ve çaresiz dönemlerinde yediği darbelerin acısı ile kazanmıştır.

-Her anne yanı başında büyüyen çocuklarının çocukluk dönemini, bir baykuş ciddiyetiyle takip etmeli ve önemsemelidir.

-Anneyi çocuğuna karşı “kör” eden şey, annenin kendi “ben” liğidir.

-Benmerkezci bir anne çocuğuna çok tutkundur. Çocuğunu çok sever. O yüzden farkında olmadan her şeyi çocuğunun adına düşünür. Onun adına karar verir.

-Benmerkezci anne, çocuğunun kendisinden habersiz adım atmamasını sağlar.

-Çocuklarına tarafsız gözle bakamayan bir anne, çocuklarını tanıyamaz.

-Günümüz annelerinin en büyük yanılgısı, “farkında olmadan” çocuk terbiyesinde hayvan terbiye usullerini kullanmalarıdır.

-Çocuk cezayla değil; vicdani kabulle ve ruhuyla terbiye olur.

-Hayvan terbiye eder gibi insan terbiye etme usulleri uygulanan evin içinde gün boyunca anne yorgun ve çaresiz, çocuk hırçın ve arsız olur.

-Annenin üzerindeki yükler, tadıyla annelik yapmaya engeldir.

-Birçok anne, dikkat etse çocuğuna karşı kullandığı pek çok yöntemin aslında annesinden kendisine miras kaldığını fark edecektir.

-Anne farkında olmasa da çocuklarına kendi annesinin gözüyle bakmaktadır.

-Günümüzde anneler, fıtri bir anne-çocuk ilişkisi yaşamak yerine “Etraf ne der?” diye suni bir anneliğe mecbur bırakılmaktadır.

-Bir annenin çocuğunu tanıyabilmesi için kendi hallerinin farkına varması gerekir.

-Çocuk, kendi ruhuna bir saldırı hissederse kendi dünyasını çevresine sergilemekten vazgeçer.

-Çocuk 0-4 yaş arasında karşı konulmaz bir öğrenme arzusuyla, hedefine doğru yönelir.

-Anne, çocuğunun ruhen sağlıklı olmasını istiyorsa onun içinden gelen öğrenme isteğinin önüne geçmemelidir.

-Bir çocuğun dört yaşına kadar en önemli işi, eşyalarla olaylar arasındaki ilişkileri kavramaya çalışmaktır.

-Çocuk öğrenmeye yönelmişken annenin engelleyici veya yasak koyucu tutumu çocuğu hırçınlaştırır ve öfkelendirir.

-0-4 yaş dönemi evresinde annenin en önemli görevi, çocuğunun ihtiyaçlarını anında gidermek ve onun öğrenme sürecinin önüne asla geçmemektir.

-Anne, gereksiz korkulara kapılmadan, çocuğunun tüm ihtiyaçlarını anında hissetmeli ve bu ihtiyaçları koşulsuz bir sevgiyle yerine getirmelidir.

-Çocukluk döneminde güven bunalımı yaşayan çocuk, yetişkinlik döneminde de her an tedirgin ve çevresine karşı güvensizdir.

-Çalışan bir anne her ne kadar çocuğunun kendisine ihtiyaç duymadığına kendisini inandırsa da vicdanı rahat değildir.

-İhmal edilmiş çocukluk sendromu geçiren çocuk, genellikle içe kapanır.

-Bakıcı kadın sendromu bir aileyle çocuk arasında sözel olmayan iletişimin darbe yemesine sebep olur.

-Bir annenin ilk dört yılda bebeğini terk etmemesi gerekir.

-0-4 yaş döneminde çocuklar, önlerine engel çıkartıldıkça “mızmız” ve “inatçı” olur…

-Çocuk 0-4 yaş döneminde kendi ruhunu doyasıya yaşamalıdır.

-“Yapma” ikazı çocuğa bir şeylerin yolunda gitmediğini gösterir.

-Anne kalabalık cümlelerle, anlaşılması zor ifadelerle çocuğun zihnini yormamalıdır.

-Bir annenin en korktuğu şey “söz dinlemeyen çocuk” tur.

-Çocuklar dört yaşına kadar kuralları anlamaz ve gereksiz bulur.

-Çocuk terbiyesinde ana unsur, çocukla çatışmadan çocuk terbiyesidir.

-Çocuğuna sosyal yaşam kurallarını öğretmeye çalışan bir anne, aceleci olmamalıdır.

-Çocuktan yapabildiğinin ötesinde bir şeyler beklemek gerçekçi olmaz.

-Çocuğunun gerçeklerinden uzak beklentiler kuran anne, her zaman hüsran içindedir.

-Çocuk, yaşam kurallarını hissederek öğrenmelidir.

-Hiçbir çocuk, kendisinin konuya ikna edilmesinden hoşlanmaz.

-Annelik ve sevgi hiçbir şarta bağlanmamalı, çocuklardan beklenilen davranışlar hiçbir şarta bağlanarak istenmemelidir.

-Çocuk; aile içinde kendisi gibi düşünen, kendisi gibi şımaran bir kardeşe ihtiyaç duymaya başlar.

-Çocuk, kardeşleri varsa sosyal hayatta kendisini güçlü hisseder.

-Bir annenin asla yapmaması gereken davranışlardan biri, başkalarının arkasından konuşmaktır.

-Yedi yaş grubu çocuklar, artık neyin somut neyin soyut olduğunu kavrama aralığındadır.

-Anne, çocuğun sorduğu sorulunun cevabını bilmiyorsa cevabı biliyormuş gibi yapmamalıdır.

-Yedi yaş, çocuk gelişimi açısından oldukça önemlidir. Çünkü bu yaşta artık çocuklar minik yetişkindir.

-Çocuğun sosyal çevrede olup bitenlere ilgiyle yaklaşması, anne baba tarafından çok ciddiye alınmalıdır.

-Anne, çocuğun hata yapmasına fırsat verebilecek olgunluğa sahip olmalıdır.

-Ergenlik, çocuktaki yetişkin ruhun ortaya çıkış aşamasıdır.

-Ergen çocuk, anne babasıyla anlaşamaz değil de genelde anne babalar, ergen çocuklarıyla anlaşamazlar.

-Ergen çocuğu olanları bekleyen en önemli tehlike “kötü örnek olan insan” dır.

-Ergenin bir teselliciye her zamankinden daha çok ihtiyacı vardır.

-Ergene illaki bir şey öğretilmesi gerekiyorsa bu, tartışma ortamından uzak bir atmosferde olmalıdır.

 

3.AİLE İÇİNDEKİ ROL KARMAŞASI VE ÇOCUĞUN ANNE BABA İHTİYACI

Annenin kendisini tanıması ve kendi davranışlarını bilinçli bir şekilde sergiliyor olması, çocuk terbiyesinde yeterli midir? Tabii ki hayır. Her ne kadar anne, sırtında geçmişten kaynaklanan yükleri indirse de çocuğuna davranışları çok olumlu ve bilinçli olsa da çocuk terbiyesi, sadece anneyle bitecek bir konu değildir. Aile içinde çocuk terbiyesinin iki başrol oyuncusu vardır. Biri anne, diğeri de babadır.

Anne çok sağlıklı ve bilinçli olmasına karşın baba, annenin yaptığı her şeyi yıkıp geçiyorsa ne olacak? Ya da annenin çocuğuna aktardığı, kendi değerlerini, ahlak kurallarını ve düzenli davranış kalıplarını bir çırpıda yerle bir ediyorsa ne olacak?

-Günümüz hayat şartları anneyi, hem annelik hem de babalık rolünü yapmaya zorlamaktadır.

-Babanın ihmalinden boşalan babalık görevini de anne yapmaya kalkarsa o evin içi “kaos” a döner.

-Baba olmadan annenin annelik yapması oldukça zordur.

-Otoriter olmak, asla zor kullanmak, asık suratlı ve sert yapılı anlamına gelmemelidir.

-Babanın aile içindeki otoritesini kullanamaması sorunlu bir aile yapısının oluşmasına neden olur.

-Babanın “doğal otorite” olmasının onayını “anne” vermektedir.

-Sevgi, bir ihtiyaçtır. Çocuk, annesinin esirgediği sevgiyi, dış dünyada aramaya başlayacaktır.

-Çocuk babadan kaçtığında, anne sevgi dolu kucağını açmalıdır.

-Baba ilgisinden mahrum kalan erkek çocuklarda kararsızlık, kuralsızlık ve iradesizlik gözlenir.

-Baba ilgisinden mahrum kalan kız çocuklarda huzursuzluk, hırçınlık ve sığınma ihtiyacındaki doyumsuzluk gözlenir.

-İstişaresiz aile, aile olmanın en önemli özelliğini taşımıyor demektir.

-Aile içindeki istişarenin gün ve saati, her fert tarafından bilinmeli, gün ve saat sabit olmalıdır.

-İstişareyle çocuklar, seviyeli bir şekilde fikir alışverişinde bulunmayı yaşayarak öğrenir.

-İstişare masası, ailede herkesin kendi değerini en iyi gördüğü yer olmalıdır.

-Aile istişareleri, ailenin en ciddi mekanizması olarak görülmelidir.

 

4. ÇOCUK TERBİYESİNDE NELERE DİKKAT EDİLMELİDİR?

Bir anne “Ben çocuğumu saygılı, ahlaklı ve dürüst olarak eğitmek istiyorum” diyorsa bu annenin çocuk eğitimi diye kastettiği şey aslında çocuk terbiyesidir. Anneler çok defa farkında olmadan “çocuk terbiyesi” yerine “çocuk eğitimi” kelimesini kullanmaktadır.

Peki çocuk eğitimi ile çocuk terbiyesi arasında ne fark vardır? Çocuk eğitiminde, genellikle ahlaki kural ve değerler ön planda değildir. Halbuki çocuk terbiyesinde, çocuğu eğitmek için kullanılan yol ve yöntemlerde, sosyal kabul görmüş değerlerden, ahlak, din, kültür gibi değerlerden referans alınır.

-Eğitim, belirli bir konuda bilgi, beceri ve tecrübe kazandırmaya denilir.

-İyi eğitim almış çocuk, iyi terbiye almış demek değildir.

-Birçok aile, normlara kaynak olarak kendi dini değerlerini veya mahalli kültürlerini esas almaktadır.

-Çocuklarıyla çatışma yaşamak istemeyen bir ailenin normları, dünyanın her yerinde değişmeyecek karakterde olmalıdır.

-Normal denilen şey, din, ahlak, evrensel kabul görmüş değerler içinde yerini alır.

-Çocuğun öğrenmeye çalıştığı konuyla, ailenin öğretmeye çalıştığı konu çelişirse aile kendi normlarını aktarırken sorunlar yaşar.

-Çocuk, başka bir grubun içinde kendini daha iyi ifade edebiliyorsa yavaş yavaş o grubun “norm” larını kabul edecektir.

-Çocuk, biyolojik ve psikolojik olarak anne ve babadan bağımsız bir bireydirÇocuk, ailenin içinde kendi duygularını tam bulamadığı için çok defa, kendisini anlayan birilerine ihtiyaç duyar.

-Çocuğa hak ettiği dönemde, hak ettiği statünün verilmemesi, onu evden ve evin sahip olduğu değerlerden uzaklaştırır.

-Çocuklarının vicdanında yalancı, çıkarcı ve samimi olmayan kişilerin yer edinmesi çok zordur; bunlar anne baba bile olsa.

-Çocuk, vicdanındaki normları, normlar değerli olduğu için değil, anne baba değerli olduğu için kutsal kabul eder.

-Çocuklar, anne babalarınkini değil, kendi hayallerini gerçekleştirmeye çalışırken daha mutludurlar.

-Anne babaların beklentileri çocuk tarafından onaylanmamış ve kabul görmemişse bu, anne babaları hayal kırıklığına uğratabilir.

-Anne babanın statü kaybı çocuğun anormalleşme sürecini hızlandırır.

-Ergenlik döneminde yaşanan sorunlar, çocuğun anormalleşme sürecine katkı sağlar.

 

Pozitif İletişim

Tanıtım

Eş eşi ya terapi eder ya da terapiye muhtaç eder.
Günümüzde eşler birbirlerini varolduğu hali ile kabul etmedikleri içindir ki, evlilikler incitici bir mücadele alanına dönüşüyor. Kişiler birbirlerini değiştirmek, dönüştürmek ve başkalaştırmak için mücadeleye girerken, koca bir yaşam, yıpranmışlıklar içinde geçip gidiyor.
Kimi zaman, kadın erkekleştikçe, erkek pasifleşiyor; erkek pasifleştikçe, kadın agresifleşiyor. Kimi zaman ise, erkek agresifleştikçe, kadın çaresizleşiyor; kadın çaresizleştikçe arada çocuklar eziliyor.
Halbuki mutluluğun temel esası 'koşulsuz saygı' ve kişinin 'varolduğu hali ile kabul edilmesi'dir.
Ve insan gördüğü, baskı ve zorlamalar kadar değil, 'kendi olmasına izin verildiği kadar' insandır.
Sağlıklı çocuk da, ceza ile korkutularak veya mükâfat ile yönlendirilerek 'davranış kazandırılmış' çocuk değildir. Sağlıklı çocuk; bir davranış 'yanlış' olduğu için o davranıştan uzak durabilecek 'iradeyi' kazanmış çocuktur.
İşte bu kitap bütün bunlardan bahsediyor. Belki de, aile içinde pozitif bir yaşam için gözden kaçırılan ayrıntıları sunuyor.

 

İçindekiler

Önsöz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..... 9

Birinci Bölüm: Aile İçi İletişim

Aile İçi İletişimde ‘Kalite. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ......................................................... 13

Hissî-duyusal iletişim, zihinsel iletişim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................. 14

Ailede Güven Duygusu Nasıl Oluşur? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ......................23

İletişimde benliğin tehdit algısı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .........................26

Benliği tehdit eden iletişim sözleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................. 28

İletişimde ‘negatif tetikleme’ nedir? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................. 28

Aile İçi İletişim Yeteneğinin Kaybolması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................31

Dolaylı benlik saldırısı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...................... 32

Aile içi iletişimde ‘evet’in gücünü keşfetmek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................. 34

Aile içi iletişimde sesin tonu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................... 36

Aile İçi İletişim ve Problem Çözme Yeteneği . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ......................... . ...... . 39

Aile ferdî kararlarla mı, ‘şahs-ı manevî’ olarak mı yönetilmelidir? .........................................42

Sosyallik Aile İçinde Başlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................45

Kaliteli iletişim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..................... 46

Aile: ilk sosyal çevre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................ 47

Tartışmalarınızı Çocukların Yanında Yapın Ama... . . . . . . . . . . . . . ............................. ...... . . 49

Tartışma kültürü oluşmalı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................. . 50

Anne-babası tartışan çocuk, kendini suçlu hisseder . . . . . . . . . . . . . ....................................... 51

Çocuğun gözündeki kara dev: anne-baba tartışması . . . . . . . . . . . ........................................... 52

Çözüme kavuşmayan tartışmaların sonucu: dikkat dağınıklığı, hiperaktiflik . . . . . . . . . ........ .53

Tartışma ortamının önemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................... 56

Aile Büyüklerinin Çocuğun Dünyasındaki Yeri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................59

Kopan aile bağlarını, çocuğun kendi dünyasında değerlendirmesi. ..........................................61

Aidiyet duygusu için büyükler de dikkatli olmalı . . . . . . . . . . . . . . . . . .................................. 63

Çocuklar, dede ve nine profilini bilmeli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................... 65

Ailenin çocuğa tanıtımı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................... . ... 66

Aile Büyükleri ile Anne-Baba Çatışması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............................. 69

Güç gösterisinin mağdurları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................... . .. 71

Arada kalan çocuklarsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................... . 73

Gelin-kayınvalide çatışmasına şahit olan çocukların yaşadıkları . . ..........................................74

İç Sesini Duyabilen Anne-Babalar Olabilmek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................ 77

Doğal anne-baba, kendi fıtratını bilir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................ 79

Çocuk davranışlarındaki anormalliğin kaynağı, anne-babadır . . ............................................ . 82

İkinci Bölüm: Kişilik ve Karakter Gelişiminde Cezanın Yeri

Ceza, Çocuğun Kişiliğini Bozar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................ . 87

Ceza ve çocuk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...................... . 88

Çocuğun Anormal Davranışlarına Tepki Vermeyelim mi? . . . . . . . ........................................ . 93

‘Pedagojik tik’ ceza mıdır?..........................................................................................................94

‘Pedagojik tik’ ne zaman cezaya dönüşür? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................................... 95

Davranış analizinde ‘niyet’ farklılığı; şefkat-şiddet dengesi . . . . . ......................................... . 96

Şefkat-Şiddet Dengesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................... . . . .. . 99

Şiddet ve ceza ile çocuk terbiye etmeye çalışanların bahaneleri .............................................. 100

Ceza Alan Çocuklarda Görülen Davranış Bozuklukları . . . . . . . . . . ....................................... 113

(1) Ceza, bir başka anormal davranışı tetikler . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...................................... 117

(2) Ceza, ‘utanma’ hissini yok eder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................. 119

(3) Ceza, ‘vicdan’ duygusunu köreltir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................. 120

(4) Ceza, ‘ezilmişlik’ duygusu oluşturur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................................... . 121

(5) Ceza, ‘kontrolsüz öfkeyi’ körükler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................. 121

(6) Ceza ‘nefret’ duygusunu besler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................................. 122

(7) Ceza, çocuğu ‘ikiyüzlü’ yapar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................ 123

(8) Ceza, ‘yalana’ kapı açar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............................124

(9) Ceza, ‘suçluluk duygusu’nu pekiştirir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..................................... 125

(10) Verilmiş ceza, bir sonraki cezanın tesirini azaltır . . . . . . . . . ............................................ . 126

(11) Ceza, ceza verenin ‘saygınlığı’nı zedeler . . . . . . . . . . . . . . . . . ...................................... . . 127

(12) Ceza, negatif davranışa sebep olur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................................... 128

(13) Ceza alan, ceza vermeyi öğrenir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................................... . . 129

(14) Ceza, basit sorunları ‘kompleks hale’ getirir . . . . . . . . . . . . . .......................................... . . 129

Bir Davranışın Cezalandırılabilmesi İçin... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................................... 133

Suçun, kasıtlı olarak işlenmiş olması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................................134

İdrak nedir? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................ . . 134

Ehliyet nedir? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................. . . 135

Çocukta Vicdan Bilinci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................... . . 137

Vicdanın çocuk terbiyesindeki rolü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..................................... . . 138

Anne-babanın vicdanı, çocukların vicdanının çekirdeğidir . . . . . ............................................... . 139

Doğumu takip eden ilk saatlerin önemi ve vicdan . . . . . . . . . . . . . . ............................................. 139

Çocuk, anneye güvenerek hayata güvenir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................................... 140

Anne sütü, vicdanı besler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................................. . 141

Çocuğun karşısında duru bir vicdan ile varolmak . . . . . . . . . . . . . . ............................................. . 142

Din bir vicdan işidir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................... 144

Fıtrat zorlamayı sevmez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................... . . 146

Duygusal Yoksunluk Vicdanı Köreltir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................... . 147

Çocuğu kendi düzenimize uymaya zorlamak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................................ 149

Ağlatarak uyutmak, çocuğun vicdanını katılaştırır . . . . . . . . . . . . . .............................................. . 149

Anne kendini çocuğuna göre ayarlamalı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................................... 152

Vicdan Eğitimi ve Zaman Dengesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................................. 153

Zamanın genişlemesi ve daralması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................................ . 154

Anne-babaların zamanı geniş olmalıdır . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................................... 156

Merak Duygusu ve Vicdan Dengesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................................. 159

‘Evet’in gücü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............................. 160

Merak duygusunda denge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..................................... . . . 161

Merak hissini uyandırırken nelere dikkat edilmeli? . . . . . . . . . . . . . ............................................... 165

Çocuklarda Vicdan Hissi, Kişilik ve Karakterin Merkezidir . . . . . ............................................... .. 167

Çocukta kişilik ve karakter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..................................... 168

Anne-babanın görevi ruhsal iletişimdir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................................... . 169

Kişilik ve karakter gelişiminde ruhsal iletişimin rolü . . . . . . . . . ................................................. . . 171

Çocuk duygusal iletişim içinde incitilmemeli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................................. 171

Çocukla mücadele büyük hatadır . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................................ . 172

Kişilik ve karakterin benlikle bağlantısı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................................ 173

Kız Çocuğunun Kişilik ve Karakter Gelişimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................................ 177

Kız çocukta karakter gelişimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ......................................... 179

İrade anne-babanın elinde olmamalı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................................180

Kız çocuğun dünyasında babanın yeri................................................................................................. 181

Kız çocuğun dünyasında annenin yeri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...........................................182

Çocukta İrade İnşasının Önemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................................... . 185

Çocuk terbiyesi kal ile değil, hal ile olur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................................ . 187

Ahlak eğitiminin ikinci dönemi: zihnî eğitim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................................188

Ahlakî kurallar erkeğe de kıza da öğretilmeli . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................. . 189

Önce ahlak eğitimi gelir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...................................... 190

12 yaşından sonra iradeyle tercihin sonucu anlatılmalı . . . . . . . . . .................................................... 191

Ruhsal beslenme kaynağı, Peygamber Efendimiz (a.s.m.) olmalı .......................................................192

Ergenlik döneminde sadece anne-baba yetmez . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... . 193

Ek: Çocuk ve Namaz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................ 195

 

Önsöz 

Bir çocuğun ebeveyninden duyacağı tatlı bir söz, o çocuğun çiçek gibi açıp yaşama sevinci olmasına neden olabileceği gibi, ağır bir söz de onu çaresiz bırakıp bütün gününü zehir edebilir. Bir eşin bir eşe sevgi dolu hitabı, o evde işlerin günlerce yolunda gitmesine neden olabileceği gibi, nefret içeren fısıldaması da kıyametlerin kopmasına neden olabilir. Söz bir büyüdür, sırrı ile söylenirse yaşama sevinci oluşturur. Bir sözün en büyük destekçisi sesin tonu ve vücudun dilidir. Ebeveynler söz söyleme sanatını becerebildiği kadar ebeveyn olabilirler. Maalesef söz tesir etmemeye başlayınca da, ebeveynlerin baskı ve zorlaması baş gösterir. Kimi zaman şiddet içeren bir ceza ve kimi zaman da çocuğun arzu ettiği bir şeyi ona verme karşılığında ebeveynler sözlerinde tesir oluşturmaya çalışırlar. Bu ise bir kısır döngüdür. Zira çocuk ne kadar ceza alırsa, o kadar arsızlaşır; ne kadar mükâfat alırsa, o kadar unutkanlaşır...

Elinizde tuttuğunuz bu kitap, sözün tesir edebilmesi için ince ayrıntılardan bahsederken, bir yandan da ceza ve mükâfattın çocuk eğitiminde nasıl da yıkıcı bir rol oynadığına değiniyor. Umarız ebeveynleri bir kısır döngü içine iten ve bir süre sonra ebeveyn itibarını kaybettiren ceza ve mükâfat olmadan pozitif bir aile yaşamının oluşmasına bu kitap bir nebze olsun katkı sağlar.

Adem Güneş 

 

Aile İçi İletişimde "Kalite" 

“Bütün mutlu aileler birbirlerine benzer, mutsuz ailelerse kendilerince mutsuzdurlar” der Leo Tolstoy. Ona göre, dünyadaki mutsuz aile adedince mutsuzluk sebebi olmasına rağmen, mutlu ailelerin temel özellikleri neredeyse birbirinin aynıdır. Aile içi iletişim ve mutlu aile modelleri üzerine çalışmalar yapan Berna Bridge ise; “Mutlu ve başarılı yaşamanın anahtarı ‘olumlu’ ve ‘yapıcı’ iletişim becerileridir” demektedir.

Hiçbir aile terapistinin, psikolog veya pedagogun itiraz edemeyeceği kadar ortak kabul edilen gerçek; aile içi mutluluğun temel esaslarından en önemlisinin, aile içi iletişimin ‘kalitesi’ olduğudur. Bir ailenin mutlu bir hayat sürmesi veya mutsuzluk girdabında bocalaması kadar önemli bir fonksiyona sahip olan ‘aile içi iletişim becerisi,’ maalesef ya yeterince anlaşılmamakta veya sonuçları kadar ciddiye alınmamaktadır.

-Aile içi mutluluğun temel esaslarından en önemlisi, aile içi iletişimdeki kalitedir.

-Duyusal iletişim; fertlerin birbirleri ile kurdukları iletişimi, ‘hisduyu’ dünyası ile gerçekleştirmesidir..

-Eşlerin birbirlerinden beklediği şey, anlaşılıyor olmak değil, ‘hissediliyor olmak’tır..

-Bir eşin, diğer bir eşi zihnen algılıyor olması, onun duygularını ‘hissetmesi’ demek değildir.

-Eşler arasındaki iletişim ‘sadece’ birbirini anlamaya ve ihtiyaçları karşılamaya dönükse, bu, ‘doyumsanmış’ bir iletişim değildir.

-Kişiler arasında kurulan iletişimde, ‘sunilik,’ ‘yapmacıklık’ ve ‘sahtecilik,’ muhatabı tarafından çoğu defa oldukça kolay hissedilir.

-Aileyi bir arada tutan çekirdek güç, ‘güven duygusu’dur.

-Eşler güven duygusunu, birbirleri ile kurdukları iletişimle pekiştirir veya zedelerler.

-Aile içinde güven duygusunun oluşabilmesi için, eşlerin birbiri ile kurduğu iletişimde ‘kendi benliklerini tehdit altında hissetmemesi’ gerekir.

-İnsanın duygu dünyasını dengede tutan mekanizma, benlik; aile içi iletişimde oldukça dikkat edilmesi gereken bir noktadır..

-Hedef gösteren ‘sen’ kelimesi, insanın doğrudan benliğine hitap eder ve kişinin benliğini tehdit altına alır.

-Aile içinde her bir fert kendini güvende hissetmeli, kendi benliğine yönelik tehditler altında tedirgin edilmemelidir.

-Aile içinde her bir fert kendini güvende hissetmeli, kendi benliğine yönelik tehditler altında tedirgin edilmemelidir.

 

Aile İçi İletişim Yeteneğinin Kaybolması

Aile içinde fertlerin birbirleri ile iletişimlerinde güven duygusunu kırıcı, kişilik ve kimliğe saldırıcı unsurlar görülmüyor olsa da, eğer aile içinde üçüncü şahıslar hakkında menfî konuşmalar yapılıyor ise; böylesi bir ortamda bulunan fertler, aslında birbirlerinin benliklerinde ‘dolaylı’ olarak tehdit algısı meydana getirir.

-Sosyal fobi sahibi olan bir çocuk, iletişim yeteneğini kaybeder.

-Anne-babasının problemleri nasıl çözdüğünü gören çocuk, kendisinde problem çözme yeteneği geliştirir.

-Özellikle aile içi iletişimde kullanılan ‘hayır’ kelimesi, kişinin kilitlenmesine, iç dünyasının kapanmasına neden olur.

-‘Hayır’ kelimesi, problem çözme yeteneğini kısıtlar.

-Kullanılan ses tonu da aile içi iletişimin kalitesini belirleyici bir faktördür.

-‘İletişim kurma yeteneği,’ ‘problem çözme yeteneği’ ile ikizdir.

-Aile içi mutluluk, eşler arasındaki iletişim kanallarının açık olmasına bağlıdır..

-Ailenin yönetimi, aile içi toplantılarla, aile içinde oluşturulan istişare mekanizması ile olmalıdır.

-Eşlerin birbirlerini tanıması, birbirlerinin karakterlerini ve çözüm tavsiyelerini bizzat görmesi ancak aile toplantıları ile olur.

 

Sosyallik Aile İle Başlar 

Sosyal çevresi ile iletişimini kesmiş, içine kapanmış ve kimse ile görüşmeyen kişilere halk arasında ‘asosyal kişi’ denilir. Asosyalliğin tanımı her ne kadar bu şekilde yapılıyor olsa da, psikoloji biliminde, asosyal kişilik bozukluğunun tanımı; kişinin sosyal çevresi ile “yeterince ve kaliteli etkileşim içinde bulunamaması” diye çok öz olarak ifade edilebilir. Bir kişinin sosyal çevresi ile yeterince ve kaliteli bir etkileşim içinde bulunamaması bazen kişinin içinde yaşadığı ve kimseye açamadığı problemlerin baskısı ile bazen de kişinin gereğinden daha fazla kişi ile iletişim içinde olmasıyla oluşabilir. Her iki durum da kişiyi asosyal hale getirir. 

-Kaliteli iletişimin başlayabilmesi için, önce zihinsel, sonra duygusal hazır bulunuşluk seviyesine gelinmeli.

-Bir bireyin ilk ve en kaliteli sosyal çevresi ailesidir.

-Kişi kaliteli iletişimi ancak o kişi için zaman ayırarak ve belli bir psikolojik hazır bulunuşluk seviyesine geldikten sonra gerçekleştirebilir.

-Aile içinde tartışma kültürü olmalı. Çünkü kavgada şiddet ve darp sözkonusuyken; tartışmada böyle bir durum mevzubahis değildir.

-Çocuk, çoğu defa annebabasının neden tartıştığını bilmez.

-Çocuk annebabanın tartışmasına neden olan konuyu bilemediği için, bunu kendi küçük dünyası içerisinde büyütür.

-Çocuğun yanında yapılan tartışmalar mutlaka bir sonuca bağlanmalı.

-Çocuk annebabasının tartışmaları karşısında süner.

-Aile içi tartışmaların adabına uygun yapılmamasının, çocuk üzerindeki en büyük olumsuz etkisi, hiperaktiflik ve dikkat dağınıklığıdır.

-Çocuğun tartışma ortamında bulunuyor oluşu, ona tartışmanın nasıl idare edildiğini öğretir.

-Eşler tartışma adabını bilmiyorsa, konuyu daha sonra konuşmak için, birbirleriyle anlaşma yapmalıdırlar.

 

Aile Büyüklerinin Çocuğun Dünyasındaki Yeri

Aile büyüklerinin yılda bir kere ziyaret edilmesi, ruhsal bağların kesilmesi ileride anne-babaların başına gelecek felaketin habercisidir. Zira, kopuk bir aile ilişkisi varsa, büyükbaba ve büyükannelerin ruhsal temasları hissettirilmiyorsa, aile büyüklerinin yanına senede bir defa gidildiğinde büyükanne-büyükbaba ile karşılaştığında çoğu defa çocuklar onlardan korkuyorlar.

-Aile büyükleriyle olan irtibat, aidiyet duygusunun varolmasında ve çocuğun güçlü bir ruha sahip olmasında oldukça etkilidir.

-Anne-babalar, aile büyüklerinin ruhî varlığını çocuğa hissettirmelidir.

-Aile büyükleriyle bir arada bulunuyor olmak bir ailenin geleceği açısından oldukça önemlidir.

-Büyükler, kurulmuş olan aile müessesesinin kendisine has birtakım kuralları olduğunu unutmamalı ve bu kuralları kabullenmeli.

-Aile büyükleri, aile içerisindeki statüleri bozucu davranışlar içerisinde bulunmamalı.

-Dede ve nineler, mutlaka torunlarının gözünde çözüm anahtarı olan bir diğer kişi olarak yer etmelidir.

-Aile içerisinde küskünlükler, birbirine karşı düşmanlıklar çocuğun yanında sergilenmemeli.

-Aile içindeki küslüklere çocuk alet edilmemeli.

-Anne-baba ile büyükannedede tartışmasının gizli mağduru, çocuklardır.

-Gelin-kaynana arasındaki çatışmanın asıl mağdurlarından biri, çocuktur.

-Anne ile babaanne arasında geçen gerginlikler çocuk için çok yıpratıcıdır.

-Annesiyle, büyükannesinin çatışmalarına ve tartışmalarına şahit olan çocuklar, çoğunlukla güven kaybı yaşar, ruhen zedelenirler.

-Çocuğunu babaanneden koparan bir anne, aynı zamanda çocuğunu babasından da kopardığını bilmelidir.

-Sağlıklı ruha sahip bir çocuk hiçbir zaman bir aile bireyini diğerine tercih etmeye zorlanmamalıdır.

 

İç Sesini Duyabilen Anne- Babalar Olabilmek 

Anne-baba olmanın en önemli özelliği; anne-babada ruhsal dinginlik olmasıdır. Ruhsal dinginliğe erişmeyen kişi anne-baba olursa, çocuklarını yıpratır. Anne-baba olmak, çocuk terbiyesinde çok bilinçli olmak, çok kitap okumak ile alâkalı değildir. Kendi iç sesini duyabilen, kendi dünyasında fırtınaları dindirmiş, zayıflıklarının farkına varmış, nefsinin elinde perişan olan biri değil, nefsine karşı kendini geliştirebilmiş ve o makamda bir insan olması lazımdır ki çocuğuna faydalı olabilsin.

-Anne-baba olmanın en önemli özelliği; anne-babada ruhsal dinginlik olmasıdır.

-Bir annenin yapacağı en önemli şey; kendi ruhunu, kendi fıtratını duyabilmiş olmaktır.

-Anneler çoğu defa his yeteneğini bıraktığı için annelik yapmakta zorluk çekiyorlar.

-Bir insanın kendisi gibi olabilmesi ve doğal olabilmesi bir anne veya baba için en büyük kazanımdır.

-Tahammülsüz ebeveynler ise çocuğuna ‘tesir gücünü’ kaybeder.

 

Kişilik ve Karakter Gelişiminde Cezanın Yeri 

Çocuk terbiyesinde nedense ‘suç’ denilince hemen akıllara ‘ceza’ gelir. Hatta öyle ki çocuk terbiyesinde, suç işleyen çocuğa nasıl ceza verileceği, ceza alan çocuğun nasıl ‘adam olduğu’ ballandıra ballandıra anlatılır durur. Peki, suç işleyen çocuğu, ceza korkusu ile terbiye etmek ne kadar vicdanî ve ne kadar İslamî bir usuldür? Günümüz anne-babalarının ‘anlık çözüm’ olarak her an rahatlıkla kullandıkları ceza acaba tarihin altın sayfalarında kayıtlı bulunan Peygamber Efendimizin (a.s.m.) hayatında var mıydı?

Çocuğun sergilediği anormal bir davranış karşısında, anne-babanın ani bir refleks ile ‘çocuğun davranışına’ tepki vermesine ‘Pedagojik tik’ diyoruz. Gösterilen bu tepki, bazen yüksek sesle bağırma, bazen çocuğa vurma, bazen de çocuğun canının yanmasına kadar uzayabilir.

-Sizi mahcup eden çocuğunuza tebessüm etmek, çocuğun normalleşmesine yardım etmek demektir.

-Çocuk kabahatli olsa bile ona koşulsuz bir saygı ile yaklaşmak gerekir ki, olumsuz davranış olumlu hale dönüşsün.

-Ceza, çocuğun kabiliyetlerini körelttiği gibi, negatif bir terbiye usulüdür.

-Çocuk terbiyesinin özü, çocuğun vicdanının sesini duyabilmesine zemin hazırlamaktır.

-Çocuklarda ceza etkin bir yöntem olsaydı, Peygamber Efendimiz en azından bir kez dahi çocuklara ceza vermez miydi?

-Pedagojik tik, içerisinde şiddet unsuru barındırıyormuş gibi görülse de bir şefkat davranışıdır.

-‘Pedagojik tik’te ‘niyet,’ çocuğu, düşmek üzere olduğu tehlikeden bir şefkat refleksi ile uzaklaştırmaktır.

-Kendi çocuğuna pedagojik tik uygulayan anne-babanın niyeti, ‘çocuğa acı vermek’ ve verilen ‘o acı ile çocuğu terbiye etmek’ değildir.

-Niyeti baştan şiddet olan anne, çocuğunun eline vurduktan sonra ‘söylenmelere,’ ‘şiddet gösterilerine’ devam eder.

 

Şefkat- Şiddet Dengesi 

Vicdanı ölmemiş hiçbir anne-baba, ‘bilinçli’ olarak çocuklarına karşı şiddet kullanmaz. Ama yapılan araştırmalar gösteriyor ki, çocuk terbiyesinde en çok başvurulan yöntem, yine de ‘şiddet’tir. “Şiddet nedir?” diye analiz edecek olursak görüyoruz ki, şiddet, cezanın ikiz kardeşidir. Birbirlerine o kadar benzerler ki, şiddet ile cezayı ayırt etmek için ya konunun uzmanı olmak, ya da çok bilinçli bir anne-baba olmak gerekir.

-Anne-babalar, çoğu defa çocuklarına karşı davranışlarının ‘şiddet’ içerdiğini fark etmezler.

-Cezanın asıl yıkıcı tarafı, ‘ceza alanın ceza vermeyi öğrenmesi’dir.

-Şiddet, bir önceki nesilden bir sonraki nesile aktarılarak nesilden nesile bulaşıcı bir hastalık gibi devam eder, gider.

-İnsanları yanlış ve anormal davranıştan alıkoyan şey, karşıdakinin gücünden korkması değil, kendi vicdanının rahatsız olmasıdır.

-Şiddet ve ceza ile çocuğunu terbiye etmek isteyen kişi, kötü niyetli olmayabilir; fakat ‘şiddetin kendisi’ kötüdür.

-Şiddet, sanıldığı gibi kolay vazgeçilebilecek bir alışkanlık değildir.

-Ceza, şiddetin ilk basamağıdır.

-Çocuklar, anne-babasının ‘çocuklarıdır;’ onların köleleri değildir

-Bir davranışın edinilmesi için uzunca bir zamana ihtiyaç olduğu halde, ebeveynler çocuklarından hemen sonuç bekliyorlar.

-Peygamberimiz (a.s.m.) namaz kılma gibi dinen en önemli olan bir davranışın edinilmesinde bile hiç aceleci davranmayı tavsiye etmiyor.

-Birçok ebeveyn çocukların ceza almaması gerektiği ifade edildiğinde, ama Allah da insanları cezalandırıyor, diye itiraz ediyor.

-Allah cehennemi çocukların terbiyesi konusunda sunmuyor.

 

Ceza Alan Çocuklarda Görülen Davranış Bozuklukları 

Çocuk terbiyesine ait konularda yardım için başvurulan kitaplarda ve danışılan uzmanların birçoğunda sıkça ‘hayvanlar’ın nasıl terbiye edildiğinden bahsedilip, daha sonra bu örneklerin insanlar üzerinde nasıl uygulanacağı anlatılmaktadır. Zira birçok psikolog, pedagog ve davranış bilimci, insanlar ile hayvanların aynı soydan geldiğini iddia ettikleri için ‘hayvan terbiye etme usulleri’nin ‘insan terbiyesi’nde de kullanılmasında bir sakınca görmemektedir.

-Maalesef günümüzde birçok kişi, hayvan davranışlarından yola çıkarak, insan davranışlarını anlamaya çalışıyor.

-Çocuk, Anadolu Pedagojisi’nde ‘duyguda özgürlük davranışta disiplin’ prensibi çerçevesinde yaşama uyum sağlattırılmalıdır.

-Çocuk merak duygusu ile değil ama yıkıcılık içinde etrafa zarar veriyorsa, böyle bir durumda anne değil; baba ‘kararlı’ duruşu ile çocuğun davranışına sınır çizmelidir.

-Ceza ile terbiye edilmeye çalışılan çocuklarda görülen en belirgin özellik, verilen cezanın çocuklarda yeni bir davranış bozukluğuna yol açmasıdır.

-Ceza alan çocuk, kendi gururunu koruyabilmek için bir başka anormal davranışa doğru yol alır.

-Çocuk, kendisine ceza verildiğinde iç dünyasında oluşan yaralanmaların acısını duymamak için duygularını devreden çıkartır.

-Ceza alarak yetişen çocukların en belirgin davranış sapması, ‘ezik ve silik’ bir kişiliğe sahip olmalarıdır.

-Çocuklar ceza anında bastırdıkları öfkelerini, daha da şiddetli bir şekilde, başka yerlerde kullanmaktadırlar.

-Çocuk, kendisine verilen bir cezayı, yanlış davranışına değil; kimliğine karşı verilmiş bir ceza olarak algılar.

-Cezanın en bilinen ve çok sık görülen negatif tesirlerinden biri de, çocukta suçluluk duygusunu oluşturuyor olmasıdır.

-Kendini suçlu olarak kabul eden çocuk, arkadaşlarını kendisi gibi suçlular arasından seçebilir.

-Ceza alışkanlığı bulunan ailelerde yetişen çocuklarda, sevgi ve şefkat duygularının gelişmediği görülür.

-Güven duygusu zedelenmiş çocuklarda, annenin ahlak kurallarına ait öğreteceği değerler, çocuğun vicdanında karşılık bulamayabilir.

-Çok basit şekilde çözülecek sorunlar bile, cezanın oluşturduğu negatif tesir ile kompleks bir hal alabilir.

-Zihinsel olgunluğa ermemiş, aklî melekeleri tam çalışmayan kişilere, işledikleri suçlardan dolayı ceza verilemez.

-Çocuk ehil olmadığı, yani yeteneklerinin henüz gelişmemiş bulunduğu sahalardan sorumlu tutulamaz.

-Çocuğun, ceza alabilmesi için ruhî ve fizikî bir olgunluğa gelmesi şarttır. Bu da ERGENLİK dönemiyle olur.

 

Çocukta Vicdan Bilinci 

Çocukları ‘ceza’ ile terbiye etmeye çalışmak yanlış bir usuldür; bunun yanında çocuk ruhunu tahrip edicidir de. Bu nedenle çocuk, vicdanıyla terbiye edilmelidir. Çocukların ceza ile değil, aksine; vicdan ile terbiye olması gerektiği gerek pedagojik, gerekse İslamî kaynaklara dayanarak izah edilecek olunursa, bu noktada akıllara ilk olarak “O halde vicdana dayalı çocuk terbiyesi nasıl olur?” sorusu gelir.

-Çocuk, vicdanıyla terbiye edilmelidir.

-Anne-babaların vicdanı, çocukların vicdanının oluşumunda bir ‘çekirdek,’ bir ‘nüve’ hükmüne dönüştürecek kadar önem kazanmaktadır.

-Doğumu takip eden ilk saatlerde, çocuk ile anne arasında sanki büyülü bir şekilde ‘manyetik bağ’ oluşmaktadır.

-Çocuk, annesinin ihmaline uğradığı kadar vicdanı katılaşır.

-Çocuk, annesinden aldığı teselli ile vicdan hissini yavaş yavaş geliştirir.

-Çocuk, yetişkinin sözlerinin ardındaki samimiyetsizliği sezdiği sırada kendi vicdanına güvenini yitirir.

-Çocuk bir ruh okuyucusu olarak, yetişkinin bütün beden dilini ruhu ile beraber okur.

-Bir çocuğun bir yetişkini sevebilmesinin en temel şartı, davranış ve sözlerde samimi olmak, dupduru bir vicdanla varolmaktır.

-Annelere, çocuğuna uyum sağlaması yerine, maalesef, kendisine ayak uydurmaya zorlaması tavsiye ediliyor.

-Henüz konuşma yeteneği olmayan bir bebek, etrafı ile iletişimini ‘ağlayarak’ gerçekleştirir.

-Eğer anne, çocuğun uykuya dalma ve uyanma ‘ritmini’ kendi yaşantısına uydurmaya zorlarsa, bebeğinin ‘biyolojik ritmini’ bozmuş olur.

-Annenin kendisini çocuğuna göre ayarlamaya çalışması, çocuğu rahatlatacak, çocuk sağlıklı bir ruhî gelişim gösterecektir.

-Günümüz insanının hayatını bir kaosa çeviren en önemli faktör, ‘zamanın daralması’dır.

-Günümüz insanı, eşyaya ayırdığı zaman kadar kendisine ve karşısındakine vakit ayıramıyor.

-Dar zamana sıkıştırılmış bir şekilde anne-babalık yapmaya çalışmak, çocuk ruhu açısından oldukça rahatsızlık vericidir.

-Anne-babasının acelesi olmadığını bilen çocuk, ruhunun derinliklerine iner.

-İnsanın bir eşyayı, bir olayı ‘anlamaya’ yönelik olarak içinde duyduğu heyecana ‘merak’ diyoruz.

-Merak duygusu aşırı derecede körüklenmiş çocukların birtakım ruhsal rahatsızlıklar yaşama ihtimali yüksektir.

-Çocuk iç dünyasında oluşan meraklı sorulara cevap bulmalıdır.

-Anne-babalar merak hissinin sönmemesi için verdikleri cevaplarda çok ‘gerçekçi’ ve ‘samimi’ olmalıdır.

-Çocuk anneyle ne kadar etkileşim ve ne kadar engelsiz bir iletişim içerisinde ise kişilik gelişimi o denli güçlü olacaktır.

-Anne “Otoriter olayım, mükemmeliyetçi olayım” derse, çocuğun duygu dünyasını besleyen kanallar tıkanmış olur.

-Babanın görevi, çocukla ruhsal temas kurarak doğrudan iletişim kurmaktır.

-Çocukla annebaba arasında ruhsal bir temas yoksa, derin bir iletişim de yoktur.

-Kendini kul olarak görme ve kendisini de Allah’a bağlı olarak görüyor olma, benliğin en güçlü halidir.

-Anne-babalar, çocuklarının nefislerini öldüreyim derken, benliklerini tahrip ediyorlar.

-Anne-babanın görevi, çocuğun benliğini güçlendirmektir.

 

Kız Çocuğunuzun Kişilik ve Karakter Gelişimi

Kız ve erkek çocuğunun karakter oluşumunda farklılıklar vardır. Duygusal bir yapıya sahip olan kız çocuklarının kişilik ve karakter gelişiminde annebabanın kız çocuklarının bu ince ruhunu göz önünde bulundurmaları gerekir. Bir kişinin ‘iç dünyası ile dışa yansıttığı görünüm arasında ne kadar benzerlik varsa o kişi o kadar kişilik sahibidir’ denir. Kişinin dışa yansıttığı dünya ile içindeki gerçek dünyası arasında fark varsa buna da “kişilik bozukluğu” denir. Bir kişi yalan söylemenin yanlış bir şey olduğunu biliyor, ama buna rağmen yalan söylüyorsa bu bir kişilik bozukluğudur.

-Bir kişinin ‘iç dünyası ile dışa yansıttığı görünüm arasında ne kadar benzerlik varsa, o kişi o kadar kişilik sahibi’dir.

-Karakter; kişinin bir davranışı sürekli ve iradî olarak yapabilme yeteneğine sahip olmasıdır.

-Baba veya anne, kızının karakteri oluşurken, iradesini elinden alır, onu küçük düşürürse karakter zafiyete uğrar.

-Kız çocuğu duygu dünyası bakımından daha zayıftır, yapı olarak da sığınma ihtiyacı içindedir.

-Anneler özellikle ERGENLİK döneminde kız çocuğunun kendilerine çok ihtiyacı olduğunu bilmeli.

 

Çocukta İrade İnşası 

Çocuklarda irade inşası, çocuk terbiyesinin en temel unsurudur. Ancak iradenin oluşumu kız çocuklarda ayrı, erkek çocuklarda ayrı gelişir. Ahlak öğretilerinin de sıkı sıkıya çocuk tarafından benimsenmesi çocukta oluşmuş olan iradeye bağlıdır. Yani çocuk, toplumda hoşuna gitmeyen kuralları uyguluyorsa veya ne kadar cazip gelirse gelsin birtakım ahlaksız işlere girmiyorsa, bu, o çocuğun kazanmış olduğu irade ile mümkündür.

-Babanın güçlü ve iradî duruşu erkek çocukta yeni bir irade oluşturmayı beraberinde getirir.

-Ahlak eğitiminin temelinde, duygusal, duyusal eğitim yer alır.

-Çocuk doğduğu andan itibaren anne-babasını gözlemleyerek, anne-babasının ahlak kurallarını, yaşam tarzını benimseyerek kendisinde geliştirir.

-Çocuk 7 yaşından önce gördüğü şeyleri tek doğru olarak kabul eder, anne-baba gibi olmak ister.

-Din eğitiminin ilk aşaması sosyal yaşam ve ahlak kuralları eğitimidir.

-Erkek çocuk cesaret gibi üstün yetenekleri; babasından aldığı gibi, babasının da taklit ettiği aslî beslenme kaynağına; Peygamberimize yönelmeli.

-Çocuk, ERGENLİK döneminde, kendi fıtratının karşılığı olan bir kişiyle gelişim sürecini tamamlamalı.

-Çocuk, manevî derinlikleri olan ikinci rehberinin yanında fıtratının başka bir boyutunu geliştirir.

 

Çocuk Eğitiminde Doğru Bilinen Yanlışlar

Tanıtım

Çocuk eğitimi, çocuğu ceza ve mükâfat ile "adam etmek" değil, onun dostluğunu kazanabilme becerisidir... Bu beceriyi elde edebilen yetişkinlerdir çocuklarını eğitebilenler...

Çocuk, baskı ve zorlamalar ile sindirildikçe değil, ebeveynine güvenle tutunabildikçe kişiliğini geliştirir.

Çıktığı günden bu yana 100 binin üzerinde okura ulaşan bu kitap, "korkmayın çocuk iyidir" sözünden cesaret alan yetişkinlerin çocuğa dost olma hikâyesine dönüştü. Birçok anne baba, çocukları ile dost olmanın verdiği keyifle birbirlerine, "gel sen de çocukla çocuk ol" diye seslendi...

Bir "çocuk dostu" hikâyesi yayıldı ülkemizde…

Bu eserde Pedagog Dr. Adem Güneş, çocuğun anne karnında başlayan yaşam serüvenini ERGENLİK sonuna kadar ele alıyor, çocuk eğitimine dair "doğru bilinen yanlışlar"ı gözler önüne seriyor…

İçindekiler 

Teşekkür 9

Önsöz 11

Embriyo Psikolojisi 15

Genetik karakter nedir? 15

Psikolojik karakter 16

Embriyo psikolojisi 16

Anne-Çocuk Arasındaki Sır 19

İlk saatlerin önemi… 21

Çocuğun özellikleri bilinçaltına kaydediliyor 21

Ten, göz, koku… 22

Anne Sütü Gereksiz mi? 25

Anne sütü 25

Anne sütü, bebeğin her şeyi 27

Anne sütü, kanseri önler 29

Anne sütünün ağız sağlığıyla bağlantısı 29

Emzirme ve uyum süreci 30

Çocuk İhtiyaç Duyduğu An Sevgi Alabilmeli 33

İhtiyaç duyulduğu an sevgi 34

Ofisle kreş arasına sıkışan anneler 35

Duygusal yakından ayrılma 36

Kreş mi, büyükanne mi? 36

O Yüzden Bazıları “Şıpsevdi” 39

“Sevme engelli” olma 40

Anne sevgisinin yokluğu, çocuklarını sevememeye de yol açar 40

Kişi kendiyle yüzleşebilmeli 41

İlgisiz Çocuk Sendromu 43

Bazı anneleri bekleyen risk 43

Ne yapılmalı? 44

“Evlatkolik” Anne-Babalar 47

Bağımlılık mı, sosyal hayata hazırlanamama mı? 48

Çocuk hata yaptıkça tecrübe kazanır 49

Bağımlı ebeveynin çocuğunu bekleyen birkaç tehlike 50

“Bağımlılık” kaos, “bağlılık” huzur getirir 51

Pembe Babalar, Hırçın Anneler 53

Anne gibi anne, baba gibi baba olmak 53

Baba, ailede otorite temsilcisidir 54

Anne şefkat temsilcisi, denge unsurudur 55

“Arkadaş” Değil; “Baba” Gibi Baba 59

Babalar artık nerede? 60

Çok yoğun baba modası! 62

Babasız çocuklarda davranış bozuklukları görülür 62

Çocuk Eğitimi ile Çocuk Terbiyesi aynı mıdır? 65

İyi eğitilmiş çocuk, iyi terbiye edilmiş midir? 65

O halde “çocuk terbiyesi” nedir? 66

Tanımadan “Çocuk Terbiyesi” Olmaz 69

Şahin’in korkak bir kargaya dönüşme hikâyesi 69

Çocuğunuzu yeniden keşfedin 71

Başarı mı başarısızlık mı ölçü olmalı? 73

Çocuğu en iyi anne tanır 74

Akıllı Uslu Çocuk, Terbiyeli Çocuk mudur? 77

Çocuğun Çocuk Olduğunu Unutmayın! 81

Çocuk İçin Oyun Önemli bir “İş”tir 87

Oyun, oyun değildir 88

“Haydi, git biraz oyna!” 89

Oyalamak mı, oynamak mı? 90

Çocukla oyun oynamak, beceri ister 90

Çocuk oynadığı oyunun hâkimidir 91

Oyun amaçsızdır 91

Modaya değil, çocuğa uygun oyuncak 92

6 aydan küçüklere 93

2 yaşa kadar 93

3 yaşından sonra 93

3-5 yaş arası 94

6-8 yaş arası 94

9-11 yaş arası 95

12 yaş ve üzeri 95

Asıl Tehlike Oyuncak Silah Değildir 97

Anormal davranışlar çabuk bulaşır 98

Çocuğun dünyasındaki kırık noktaların işareti... 99

Çocuk oyuncak silahlardan nasıl uzak tutulmalı? 100

Sanal Oyunlar Şiddete Yönlendiriyor 103

“Hepinizi öldüreceğim!” 104

Sanal sorumlulukla “yarı gerçek” yaşam 105

Sanal Yolla Ruhsal Hastalık Bulaşıyor 109

İnternet teknolojisi masum değildir 110

Anne-babalar dikkat 111

Çocuğunuzun Öfkesini Söndürmeyin 113

Öfke, sosyal hayatı düzenler 114

Öfke, çocukları tacizden korur 114

Öfkenin önüne geçilmezse zararlı olmaz mı? 115

Öfke zehir, vicdan panzehirdir 116

Vicdan ve öfke dengesi 117

Çocuk anne-babanın yankısıdır 119

Ebeveynlerin vicdanı, çocukların vicdan tohumudur 120

Bahane, vicdanı öldürür 121

Duyarlılık vicdanı besler 123

Yalan, Vicdan Zehirlenmesidir 125

Yalan, kişiliği koruma ihtiyacından kaynaklanır 125

Yalan, öğrenilen bir davranıştır 128

Çocuk dünyası ve yalan 129

Yalan söyleyen çocuk için ne yapılmalı? 130

Çocuklarda Korku ve Hayata Hazırlanma 133

Korku doğal bir süreçtir 134

Korku provaları 134

Cinsel Eğitim mi, Mahremiyet Eğitimi mi? 139

İstenmeyen gebelik ve bulaşıcı hastalık korkusu 141

Cinsel eğitimle mahremiyet eğitimi arasında ne fark var? 142

Mahremiyet Eğitimi 147

Temel Davranış Refleksi hangi yaşta ve nasıl kazandırılmalıdır? 148

Kardeş, Kardeşin “Kuma”sıdır 153

Kıskançlık onun kanında var 153

Tahrip edilen duygular kıskançlığı başlatır 154

Çocuklara eşit davranmak, kıskançlığı körükler 154

Adaletsizlik, kıskançlığı doğurur 156

Adaletsizlik, güvensizliği;
güvensizlik de kıskançlığı tetikler 156

Statü kaybı ve kıskançlık 157

Çocuklar arası yaş farkı kıskançlıkta rol oynar 157

“Tıpkı babası gibi gözleri var” 158

Çocuğum Hareketli mi, Hiperaktif mi? 161

DEHB nedir? 161

DEHB’nin belirgin özellikleri nedir? 162

DEHB nasıl oluşur? 163

DEHB’nin tedavisi var mıdır? 164

Son bir tavsiye 165

Anne, Allah Nerede? 167

Bilinçaltında büyüyen öcü 168

Her kalpte Allah varsa “O” kaç tane? 169

Çocuğunuzu Allah İle Korkutmayın 171

Zorlu Süreç: Tuvalet Eğitimi 175

Tuvalet eğitimi, anneyle çocuğu yakınlaştırır 177

Tuvalet alışkanlığı çok defa psikolojiktir 179

Pratikte neler yapılabilir? 179

 

Önsöz

Hani derler ya ilk göz ağrım diye… İşte, elinizde tuttuğunuz bu kitap benim yazarlık serüvenimin ilk kitaplarımdan biri.

Yıllar önceydi... Paylaşacak çok şeyim vardı, çocuk eğitimine dair... 

İçimdeki bir ses, “Yazmalısın, paylaşmalısın çocuğa dair bildiklerini.” diyor, bir diğeri ise “Yazsan ne olacak, kim okur ki?” diye itiraz ediyordu... 

Üniversite yıllarımdan beri aldığım notlar vardı, yazık olmaz mıydı onlara, ne de özenerek biriktirmiştim onları anne-babalar ile paylaşmak için... Uzunca yıllar Avrupa’da edindiğim gözlemlerim vardı, söylenecek, kritik edilecek şeyler birikiyordu zihnimde... Dahası, kendi kültürel kaynaklarımızdan edindiğim heyecan verici bilgiler vardı... Mevlânâlar, Yunuslar, Hacı Bektaşlar, Itriler, Haime Analar... İstanbul beyefendisinin nasıl yetiştirildiğine dair yöntemlerimiz vardı... Şefkat, merhamet, mahcubiyet, tevazuu gibi insanın en kıymetli hazineleri vardı, bugün unutulmaya yüz tutmuş... Okuduğum bilimsel makaleler, araştırmalar, kitaplar vardı... Dahası ben bir babaydım; çocuk yetiştirmeye dair hatalarım, yanlışlarımın acıları, doğrularımın sevinci vardı paylaşacak... 

Belki de farkında olmadan çocuğu tanımaya başlamıştım ben... Çocuk hiç de zannedildiği gibi bir “baş belası” değil, insan olma mücadelesi veren zayıf biriydi… Tek dayanağı anne-babası, içinde yaşayacağı yetişkinler topluluğu idi... 

Ama gel gör ki, çocuğa dair yanlış imajlar, onun bir “kedi gibi” terbiye edileceği yanılgısını oluşturuyordu... 

Onun bir duygu dünyası olduğu unutulmuştu. Aşağılanıyordu mesela çocuk... Azarlanıyordu yanlış yaptığı bir işte, yanlışın ve doğrunun ne olduğunu henüz bilmeden üstelik... Çocuğun bir duygu dünyası olabileceğine çok dikkat çekilmiyordu. 

Onu “adam etmek” için gerektiğinde cezalar veriyor, “akıllansın” diye şiddet uyguluyordu yetişkinler. Ve ben çocuğu işte bu gürültü içinde, sersemlemiş bir halde, sağa sola bakarken buldum. İçim acıdı... 

Çocuğa yardım etmeliydim, ama nasıl... 

Çocuğun bu kadar yanlış tanınmasını nasıl değiştirebilirdim ki... Utanıyordu anne babalar kendi arkadaşlarının yanında, çocuklarının çocuksu davranışlarından... Toplum da anne-babaları utandırıyordu “Nasıl çocuk yetiştirmiş, şuna bak...” diye. Çocuğun utanılacak biri olmadığını, onun acemi, küçük bir insan olduğunu anlatmayı denemeliydim... 

Kim dinlerdi beni bilmiyorum... Çocuğu ceza ile eğitmeye çalışmanın bir utanç değil, gelenek halini aldığı günümüzde ne söyleyebilirdim yetişkinlere?  Olsun... Yazmalıydım... ve işte elinizde tuttuğunuz bu kitabı acemice kaleme aldım. 

Önce çok yadırgandım, “Ne diyor bu adam?” diye…Eleştirildim… Koca bir toplumun karşısında kendimi yapayalnız hissettim... 

Ama gün geçtikçe, “Korkmayın, çocuk iyidir.” sözüne inanlar, çocukla dost olmaya başladıklarında kendilerini de çocukla iyi ettiler... Çocukla çocuk olmanın keyfi başkaydı. Bunu tadanlarsa başka anne-babalara da “gel sen de çocuk ol” diye el uzattılar...  Bir “çocuk dostu” hikâyesi başladı ülkemizde... 

Geri dönüp baktığımda, şu küçük bilgi kaynağı kitap 100.000’in üzerinde satış yaptığını; daha da önemlisi ardından yazdığım kitapların cesaretini oluşturduğunu görüyorum. 

Bugün artık çocuğun “ceza ile adam edilmeye çalışılmasının” tek ve geçerli bir eğitim metodu olmadığının konuşulması heyecan verici... 

Çocuk aziz bir misafirdir, anne-babaların evinde “bir süre” kalmak üzere... O süreç bitince misafirler evden ayrılır. Ebeveynler geri dönüp aziz misafirlerine nasıl davrandığını hatırladığında mahcup olmamalı, utanıp pişmanlık yaşamamalılar… 

Kim ki aziz misafirine saygı gösterir, onun dünyayı öğrenmesine gönüllü rehberlik ederse, o çocuğunu kazanır... 

Kazanılmış çocukların var olduğu bir dünyada yaşama arzusu ile... 

 

EMBRİYO PSİKOLOJİSİ

Anne karnında dokuz ay geçiren çocuğun tıpkı fiziksel görünümü gibi psikolojik ve ruhi gelişiminin de temelleri usulca atılır. 

Anne kendini huzurlu, mutlu hissettiğinde ya da kaygılanıp üzüldüğünde karnındaki bebek tüm bunlardan acaba nasıl etkilenir?

Örneğin, “Bizim çocuk çok çekingen. Kalabalıkta kendini ifade edemiyor, iki kelimeyi yan yana getiremiyor.” diye dert yanarken bu sonucun çocuğun anne karnında yaşadığı psikolojiyle bağlantısı olup olmadığı aklınıza geliyor mu? 

“Genetik karakter” anne-babadan alınan genlerin tesiriyle anne karnında oluşuyorsa; ‘psikolojik karakter’in temelleri de yine anne karnında atılır.

 

ANNE ÇOCUK ARASINDAKİ SIR 

Pedagoji bilimi, anne ve çocuk arasındaki bağı araştırırken büyük bir hakikatin perdesini farkında olmadan araladı. Böylece aralarındaki o müthiş bağın gizemli sırrı birazcık daha anlaşılır duruma geldi.

Çocuk yetiştirmek büyük yüktür. Bir çocuğun doğumundan ölümüne kadar tüm sorumluluğunu taşımak hiç de kolay değildir. Bundan dolayı da her insan bu fedakârlığı kaldıramaz. 

Çocuğun doğduğu andan itibaren tiksinmeden altını değiştirmek, henüz yürüyemezken onu her gidilen yere kucakta götürmek, gece uykusuz kalmak, gündüz onca yorgunluğa katlanmak sıradan ve kolay bir yaşam değildir. Bu süreci bile bile kabul etmek, ruhen çok güçlü olmayı gerektirir. 

“Çocukla anne arasındaki uyum süreci”nde ise anne ruhen güçlenir ve çocuğuna yoğun şekilde bağlanır. Eğer anne çocuğuyla bu ruh bağlanmasını gerçekleştiremezse bu yükün altından kalkamaz. Çocuğun her yaramazlığı veya hırçınlığı annenin bam teline dokunur, aşırı derecede sinirlendirir onu. Hatta bazen de sıradan birçok olay öfke nöbetleriyle bile sonlanabilir.

Anneyle çocuk arasındaki bağlanmanın ne anlama geldiğini netleştirebilmek için çocukla teyze arasındaki ilişkiye göz atmak gerekir. 

 

ANNE SÜTÜ GEREKSİZ Mİ?

Genellikle anne sütünün biyolojik beslenmeye etkileri üzerinde durulur. Oysa ki emzirme dönemi bebeği ruhen besler, anneyle çocuk arasında büyük ve çok önemli bir ilişkinin tesis edilmesini sağlar. 

Süt içen çocuğun ruhi beslenmesini hesaba katmadan, sadece beden gelişimini önemseyerek “ilk altı aydan sonra anne sütünün besleyiciliği azalıyor” demek, anneye ve bebeğe yapılabilecek en büyük haksızlıktır. Kaldı ki bilimsel araştırmalar, anne sütünün ilk altı aydan sonra da besleyicilik özelliği taşıdığını ortaya koyuyor. 

 

ÇOCUK İHTİYAÇ DUYDUĞU AN SEVGİ ALABİLMELİ

Her birimiz sevilmeye muhtaç; ama (maalesef) her birimizin kaşları sevgi isteyene çatık...

Meşhur Psikiyatr Alice Miller, Yetenekli Çocuğun Dramı isimli eserinde, çocukluk yıllarında anne-babalarından yeterli sevgiyi alamamış kişilerin ömürleri boyunca o doyamadıkları sevgiyi başkalarında arayacağından bahseder. Ama bu sevgi arayışı tamamen boşunadır. Çocukluk yıllarında anne-babalarından doyasıya sevgi alamayanların karşısına asla duygusal ihtiyaçlarını karşılayabilecek birileri çıkmaz. Çünkü o sevgi “zaman” itibarıyla özeldir. Karşılıksız verilmiş olması, ihtiyaç duyulduğu an giderilmesi sebebiyle de çok kıymetlidir… 

 

O YÜZDEN BAZILARI "ŞIPSEVDİ"

Kız ya da erkek fark etmez, anne sevgisi çocukluğun ilk yıllarında hayati önem taşır. Çocuk; özellikle ilk yedi yılda “doya doya” anne sevgi ve ilgisini aldıysa hayatının geri kalan kısmında emin adımlarla ilerleyebilir, neyi, neden istediğini daha iyi değerlendirebilir.

Şefkat hissiyle örülü, karşılıksız anne sevgisinden mahrum yetişen gençler; özellikle ERGENLİK çağından itibaren içlerindeki bu boşluğu doldurabilmek için o adresten diğer adrese koşma ihtiyacı hisseder. 

Anne sevgisinin önemi bu kadarla da kalmaz. Çocukluk yıllarında annesinden yeterince ilgi ve sevgi görememiş gençler, yetişkinlik yıllarında “sevme engelli” olma riski taşır.

 

İLGİSİZ ÇOCUK SENDROMU

İlgisiz Çocuk Sendromu; insan yaşamında ruhsal gelişimin en hızlı olduğu ilk dört yaş döneminde görülür. Çocukla sosyal çevre arasında sözel ve duygusal iletişimin sağlıklı yürümemesi sonucunda da oluşur. Bilhassa çalışan annelerin, çocuk gelişimi konusunda yeterli donanıma sahip olmayan bakıcı kadınlara emanet ettiği çocuklarda bu sendrom sıklıkla görülebilir.

 

EVLATKOLİK ANNE BABALAR 

Aşırı korumacı ve evlatkolik aile içindeki çocuk, kendini ve kendi kabiliyetlerini tanıyamaz, hata yapmaktan korkar. Yanlış hareket ederek risk almadıkça da atacağı her adımda tereddüt ve kararsızlık yaşar. 

Biz, sosyal hayata hazırlanamamış çocukları “anne-baba bağımlısı” diye nitelendirmiyoruz. Çünkü böyle biri, çocukluk döneminde anne-babasına bağımlı olsa da; yetişkinlik yıllarında okuldaki grup liderine, evlendiğinde de eşine bağımlılık riski taşır. Farklı kişilere yapışma ihtiyacı ise bir “davranış sapması”dır.

 

PEMBE ANNELER- HIRÇIN BABALAR 

Sağlıklı aile modellerinde, anne annedir, baba da baba. Çocuk da zaten anne gibi anne, baba gibi baba görmek ister karşısında. Ne yazık ki günümüz sosyal yaşantısı, anne-babaların aile içindeki rollerini altüst etti. Bu duruma çocukların da anlam veremediği kesin. Artık kapısını araladığımız evlerin birçoğunda “pembe babalar” ile “hırçın anneler”e rastlamak oldukça sıradan. Halbuki sağlıklı aile yapısında anne şefkat ve sevgiyi, baba da otoriteyi temsil eder.

 

ARKADAŞ DEĞİL "BABA" GİBİ BABA

Çeşitli bahanelere sığınarak çocuklarını ihmal eden babaların çocuklarında genellikle aynı davranış sapmalarına rastlıyoruz. Babası olduğu halde babasız büyüyen çocuklar, genelde istikamet tutturmakta zorluk çekerler. Güçsüz ve dirayetsiz olurlar. Aldıkları bir kararı, kırk kez gözden geçirir, başarısızlık karşısında hemen hayal kırıklığına uğrarlar. Sözlerine genelde güven olmaz. Bir gün şöyle, bir gün böyle görünürler.

 

ÇOCUK EĞİTİMİ İLE ÇOCUK TERBİYESİ AYNI MIDIR?

Çocuk terbiyesinde ise hedeften önce, başlangıç noktası önemlidir. Bunu “referans noktası” olarak isimlendiririz. Çocuk terbiyesinde referans noktaları olarak normlar (evrensel kabul görmüş değerler, örf,adet, kültür, din) alınıyorsa artık bu çocuk eğitimi değil, çocuk terbiyesi olarak tanımlanır.

 

TANIMADAN ÇOCUK TERBİYESİ OLMAZ

Hiçkimse, bir çocuğun kabiliyetini keşfetme konusunda anne-baba kadar bilgiye sahip olamaz. Özellikle anneler, çocuklarının doğduğu ilk günden itibaren hangi alanlarda kabiliyetli olduğunu anlayabilecek özel bir donanıma sahiptir. Yeter ki bu kabiliyetlerini “empati” kanallarını tıkamadan kullanabilsinler. Tabii ki her anne-baba iyi niyetlidir ve çocuklarının geleceğinin en uygun biçimde şekillenmesini ister. Ancak iyi niyet, her zaman iyi netice vermez.

 

ÇOCUĞUN ÇOCUK OLDUĞUNU UNUTMAYIN

Örneğin, nezaket ve hürmetle kabul edildiğiniz bir aile dostunuza misafirliğe gittiniz. Çocuğunuzun dikkatini karşınızdaki müzik seti çekiyor, yanına gidiyor ve sesini bir açıp bir kapatarak “akustik keşfe” çıkıyor. Ancak bu ses, misafirlikteki ortama rahatsızlık veriyor. Eğer çocuğunuzun bu tecrübeyi kendi evinde yaşamasına izin vermemiş, onu tatmin olma noktasına kadar özgür bırakmamışsanız; misafirlikte ne derseniz deyin fayda etmez. ‘Dur’, ‘çek elini’, ‘bozarsın yapma’ diye uyarsanız da çocuk için bunlar pek bir şey ifade etmez.

 

ÇOCUK İÇİN OYUN ÖNEMLİ BİR İŞTİR

Çocuk, kendi hayal gücü ölçüsünde, oyun oynadığı bölgeyi tamamen kontrol altına alır. Çocuğun o anda elinde tuttuğu sadece küçük bir bebek olsa da onun görünmeyen annesi, markete gitmiş çocuklarına süt alıyordur. Yine hastalanmış bebeği babası doktora götürmek için bir kenarda bekliyordur. Hasılı, çocuğun oyun esnasında hayal gücü sınırsız şekilde çalışır.

 

SANAL YOLLA RUHSAL HASTALIK BULAŞIYOR

nternetle ilgili bilinen en büyük sorun “sanal bağımlılık” olsa gerek. Psikoloji literatürüne de giren sanal bağımlılıkla mücadele, zorlu psikolojik sorunların başında geliyor. Bu nedenle uzmanlar internet kullanıcılarına bilinçli olmalarının yanı sıra interneti iradeli kullanmalarını tavsiye ediyor. Ne var ki internet kullanıcıları her zaman iradeli kişilerden oluşmuyor.

Örneğin, henüz yetişkinlik çağına gelmemiş çocuklar ya da psikolojik rahatsızlığı bulunanlar; bir travma veya depresyon geçirmiş ve kendini sanal dünyaya atmış olabilir. Bu tarz kişilerin tam anlamıyla irade sahibi olacağından emin olamayız. Dolayısıyla kapıları her türlü insana açık olan internetin mevcut haliyle özellikle gençler için tehlike saçtığını açık şekilde söyleyebiliriz.

 

ÇOCUĞUNUZUN ÖFKE DUYGUSUNU SÖNDÜRMEYİN

Günümüz çocuk terbiyesinde doğrularla yanlışlar iç içe girdiği için anne-babalar çocuklarını terbiye ederken sağlıklı bir insanda bulunması gereken birçok özelliği de bilinçsizce köreltiyor. Bunların başında da çocuklarda yok edilmeye çalışılan “öfke” duygusu var.

-Öfke sosyal hayatı düzenler.

-Öfke çocukları tacizden korur.

Öfke terbiyesinde, ‘vicdan’ duygusunun kullanılması hayati önem taşır. Anne-babalar, 4 yaşından itibaren çocuklarındaki vicdan mekanizmasını çalıştıracak terbiye metotlarını hayata geçirmelidir. Sadece bununla da kalmamalı, zaman zaman onları vicdan testine tâbi tutup vicdan mekanizmalarının doğru çalışıp çalışmadığını da kontrol etmelidir. 

-Öfke gelişir, vicdan terbiyesi unutulursa; o çocuğun ileride problemlerin merkezi olma olasılığı yüksek olur.

-Çocuklar anne-babanın yankısıdır. Ebeveynler çocuklarına nasıl seslenirse çocuklar da onlara aynı karşılığı verirler.

-Ebeveynlerin vicdanı, çocukların vicdan tohumudur.

-Bahane, vicdanı öldürür.

-Duyarlılık vicdanı besler.

 

YALAN VİCDAN ZEHİRLENMESİDİR

-Yalan, kişiliği koruma ihtiyacından kaynaklanır.

-Yalan, öğrenilen bir davranıştır.

Çocukların 6 yaşına kadar söyledikleri birtakım gerçek dışı beyanlara “yalan” diyemeyiz. Zira 6 yaşından küçük çocuklar henüz hayal dünyasıyla gerçekleri tam ve net şekilde ayıramadıkları için bazen hayal dünyasında canlandırdıkları bir şeye kendileri de inanır ve sanki gerçekmiş gibi etrafındakilerle paylaşır. Böylesi bir durumda ebeveynlerin paniğe kapılmalarına gerek yoktur. Zira çocuğun buradaki sözleri, bizim anladığımız manada yalan değildir.

Çocuklarda 6-7 yaşından sonra yalan söyleme alışkanlığı devam ediyorsa işte o zaman anne-baba önce kendini, sonra çocuğun çevresini, daha sonra da çocuğu bir kere daha gözden geçirmelidir. Zira yalan alışkanlığı başlamış çocuğun mutlaka bu kötü alışkanlığı kaptığı bir yer vardır. Bu, bazen bir televizyon dizisi, okul arkadaşı, bazen de ebeveynin bizzat kendisi ya da evde gereksiz yere yükselmiş gerilim olabilir.

 

ÇOCUKLARDA KORKU VE HAYATA HAZIRLANMA 

Özellikle 6 yaş grubu çocuklarda çok sık görülen korkular, birçok anne-baba tarafından “abartılı” bulunur, gerektiği gibi müdahale edilmez. Ancak çocukluk yıllarındaki bu korkular, ilerleyen yıllarda birtakım ruhsal kırılmalara neden olabilir. 

Korku olmazsa insan da olmaz. Bütün korkulardan arınmış biri, toplum için potansiyel bir tehlikedir. Korku, insanın topluma uyum sağlamasını, eş dost ve arkadaşıyla belli sınırlar içinde yaşamasını sağlayan en önemli insani reflekstir. İnsan bu refleksin nasıl kullanılacağını belli yaşlarda, belli provalar yaparak öğrenir ve bu şekilde yetişkinliğe doğru ilerler.

 

CİNSEL EĞİTİM Mİ MAHREMİYET EĞİTİMİ Mİ?

Bir grup çocuğa aynı ortamda cinsel bilgi vermek, ne taciz olaylarının önlenmesinde ne de çocukların cinsel kimliklerinin sağlıklı şekilde oluşmasında doğru bir yöntemdir.

Zira çocukta cinsel öğrenimin tedricen ve adım adım gerçekleşmesi gerekir. Cinsel kimlik oluşumunda en kritik nokta, çocuğun ruhi ve zihnî gelişimi ölçüsünde “çok hassas” ve “bilinmesi gerektiği kadar bilgi” prensibiyle eğitim verilmesidir. 

Cinsel eğitim, bir grup çocuğa topluca verilir. Bu durumun (yukarıda da izah edildiği gibi) çocukların ruh sağlığını zedeleme riski vardır. Halbuki “mahremiyet eğitimi” kişiye özeldir. Her çocuk ayrı ayrı eğitilir. Çocuğu eğitecek olan şahıs ise öncelikli olarak çocuğun birinci derecede yakınlarından biridir. Eğer onlar uygun değilse mutlaka konunun uzmanı bir kişi yardımcı olur. Mesela kız çocuklarının mahremiyet eğitiminde birinci derece yakını annedir.

 

MAHREMİYET EĞİTİMİ 

Çocukların mahremiyet eğitimi asla sadece nasihatle veya korkutmalarla tamamlanamaz. Çocukların kendi bedenlerine yönelecek tehlikelerden kurtulabilmeleri ve korunabilmeleri için verilmesi gereken mahremiyet eğitimine “Temel Davranış Refleksi” denir. 

“Temel Davranış Refleksi”ni eskiler “utanma-haya duygusu” olarak da tanımlarlar. Ancak üzülerek belirtmek gerekirse günümüz anne-babaları kendi çocukları açısından hayati önem taşıyan Temel Davranış Refleksi’nin nasıl kazandırılacağı konusunda yeterince bilgi sahibi değiller.

“Bedenim bana aittir” bilinci: Daha bebekliğinden itibaren kendini rahatlıkla yetişkinlerin eline bırakan bebeğin ilerleyen yıllarda bedeninin farkına varması ve çevresindeki yetişkinlerden ayrı bir birey olduğunu hissetmesi gerekir.

Bedeninin kendisine ait olduğu hissini kazanamamış ve vücudu üzerinde başkalarının bir şeyler yapabileceğini düşünen çocuk, rahatlıkla taciz tuzağına düşer. 

“İzin verirsem dokunabilirsin” bilinci: Bu bilincin oluşturulması için anne-baba, çocuğunun vücudunu hoyratça kullanmaktan kaçınmalıdır. Ebeveynlerin çocuklarını öperken “Seni öpebilir miyim?” diye izin istemeleri bu bilincin oluşmasında etkilidir. Çocuğun güçsüz bedeninin herkes tarafından izinsiz kullanılması, çocukların kendi bedenlerini koruma refleksini kırar.

 

KARDEŞ, KARDEŞİN "KUMA" SIDIR

Kıskançlık insan fıtratında hazır bulunan bir mayadır. İnsanın hayatını devam ettirebilmesi için bu duyguya ihtiyacı vardır ki kendi elindeki değerlere sahip çıkabilsin...

-Tahrip edilen duygular kıskançlığı başlatır.

-Çocuklara eşit davranmak kıskançlığı körükler.

-Adaletsizlik, kıskançlığı doğurur.

-Adaletsizlik, güvensizliği; güvensizlik de kıskançlığı tetikler.

-Çocuklar arası yaş farkı kıskançlıkta rol oynar.

 

ANNE ALLAH NEREDE?

Yedi yaşa kadar olan çocukların, “Allah nerede?” sorusundaki kastı, ismini duyduğu eşyaların zihinde şekillendirme çabası, isteğidir. Çocuk en iyi bildiği kavramla yeni duyduğu kelime arasında kıyas yaparak çevreyi tanımaya çalışır. Örneğin, “Bir hafta sonra teyzene gideceğiz.” dediğinizde, çocuk “bir hafta”nın ne demek olduğunu henüz bilmiyorsa, “Yedi kere akşam olacak, ondan sonra gideceğiz.” gibi bir açıklama yapmalıdır ebeveyn. Yani çocuk, bir önceki tanıdığıyla daha sonra tanıyacağı şey arasında ilişki kurarak hayatı algılamaya çalışır.

On dört yaşa kadar olan  çocuklara verilecek cevapta, akıl ve mantık ön planda olmalı veya soruya, soruyla karşılık verilmelidir. Çocuğa kendi zihnî kapasitesi ölçüsünde ufuk ve düşünce boyutu açacak yaklaşımlar sergilenmelidir.

Yirmi bir yaşa kadar olan  gençlere ise yazının başındaki tasavvufi açıklamalar yapılabilir. Gençlerle, şu anlayışta bir iletişim kurulmalıdır: “Allah kalbimizde. Eğer kendimizi ve kalbimizi keşfedebilirsek onun bize şah damarımızdan daha yakın olduğunu göreceğiz.” ya da “Allah ötelerde. Kürsüsünde. Arşında. O, kâinatı kuşatmışlığıyla her an, her zerrenin hâkimi ve sahibi.”

Bütün bunların ötesinde bazı anne-babalar da yanlış davranış sergileyen çocuklarını cehennemde yanmakla tehdit eder. Bu şekilde çocuk terbiyesi kesinlikle olmaz. Zira 12 yaşından küçük çocuklara her ne sebeple olursa olsun; Allah’ın gazabı, cehennemin azabı gibi cezayı gerektiren konulardan bahsedilmemelidir. Zihinsel gelişimini henüz tamamlamamış çocuk, bunun gibi tehdit içeren anlatım ve nasihatlerden ürker, korkar ve ilerleyen zamanlarda da nefret eder hale gelir. 

 

ZORLU SÜREÇ: TUVALET EĞİTİMİ 

Çocuklar için altını ıslatmak oldukça keyif verici bir eylemdir. Çocuk tuvaletini yaparken haz alır. Dikkat etmişsinizdir, birçoğu altını ıslatacağı zaman duraksar, ebeveynin karşısına geçer, gözlerine masumca bakarak tuvaletini usulca yapar. Yüzündeki memnuniyetten de anlaşıldığı gibi çocuk tuvaletini yaparken haz alır, sakinleşir ve mutlu olur. Çocuğa tuvalet alışkanlığı kazandırmak ise onu bu olumlu duyguları yaşamaktan vazgeçirmektir. 

-Tuvalet eğitimine önce büyük tuvaletten başlanmalıdır. Ardından gündüz küçük tuvalet ve son olarak da gece alışkanlığı kazandırılmalıdır.

-Tuvalet eğitimine başlandığı andan itibaren çocuğun ıslaklığı hissetmesini engelleyecek kaliteli bezler kullanılmamalıdır. 

-Tuvalet alışkanlığı kazandırılmış çocuğa tutarlı davranılmalıdır. Bazen bez bağlayıp bazen bağlanmayan çocukların tuvalet eğitim süreci oldukça uzar. 

-Çocuk gündüz altını ıslattığında (hava soğuk değilse ve sosyal ortam müsaitse) birkaç dakika ıslak altla bırakılmalıdır. Bu süre çok uzatılmadan temiz bir iç çamaşırla çocuğun üstü değiştirilmelidir.

-Çocuğun altı değiştirilirken psikolojik, duygusal, fiziksel şiddet uygulanmamalıdır. Çocuk ilk defa karşılaştığı bu ıslaklık ve utanma hissini kendi iç dünyasındaki dinamiklerle dengeleyip çözmeye çalışmalıdır. Yalnız “Offf bıktım ya!”, “Yine mi altına yaptın?” gibi cümlelerin, çocuğun oluşturmaya çalıştığı bu iç dinamikleri altüst ettiği akıldan çıkarılmamalıdır. 

-2 yaşını geçmiş hiçbir çocuk altı ıslak olarak dolaşmaktan hoşlanmaz. Sizin ayrıca bir şey söylemenize gerek yoktur. Söyleyeceğiniz her ezici söz, süreci uzatacağı gibi çocuğunuzda farklı davranış bozukluklarının görülmesine de yol açabilir. O yüzden anne-babalar oldukça dikkatli olmalıdır.

-Gece kazandırılacak tuvalet alışkanlığında çocuk gündüz bol su ve sıvı içecekler tüketmeli. Ancak yatmadan en az bir saat önce artık vücuduna sıvı almamalıdır. Susamaya neden olacak yağlı, tuzlu ve tatlı yiyecekler çocuğa yedirilmemelidir.

-Gece kazandırılacak tuvalet alışkanlığında, çocuğun altını ıslattığı saatler bir çizelgeyle tespit edilmeli ve çocuk o saatlere denk gelecek şekilde tuvalete götürülmelidir.

-Çocuk gece kaldırıldığında tuvalet ihtiyacını giderirken uykulu olmamalıdır. Önce uykusu ve bilinci açık hale getirilmeli, daha sonra ihtiyacını gidermesi istenmelidir.

-Çocuğuna tuvalet alışkanlığı kazandırmaya çalışan bir anne, bol bol yedek çarşaf, nevresim, yedek iç-dış çamaşır bulundurmalıdır. Bu konuda sıkıntı yaşanmak anneyi agresifleştirir. Çocuk da bu durumdan olumsuz etkilenir.   

-Çocuk gece altını ıslatmış ise asla örselenerek veya hırpalanarak yatağından kaldırılmamalıdır. Bu tarz davranışlar çocuğun akıl sağlığı açısından oldukça tehlikelidir.

-Uykusu ağır çocuklara gece tuvalet alışkanlığı kazandırılması zor olabilir. Böyle durumlarda daha fazla gayret gösterilmesi gerektiği unutulmamalıdır.

-Erkek çocuklar sünnet ettirildikten sonra daha kolay tuvalet alışkanlığı kazanır.

-Uzun süreli uğraşlar neticesinde kazandırılamayan (özellikle) gündüz tuvalet alışkanlıklarında psikolojik veya fizyolojik sorunlar olabileceğiunutulmamalıdır.

-Çocuk her ne kadar iki yaşından itibaren mesane yollarını kendi iradesiyle kontrol altında tutabilme becerisine sahip olsa da bu kazanımı nasıl kullanacağını öğrenmesi gerekir. Bu itibarla bakıldığında; iki yaşına gelen çocuk psikolojik açıdan hazır değilse tuvalet eğitiminin kazandırılması da oldukça zor olur.

Doğal Ebeveynlik

Tanıtım   

Bugün çocuklarda karşılaşılan problemlerin çoğunun temelinde, çocuğun kendi gibi olmasına izin verilmemesi yatar. Çocuk içinde hissettiği coşkuyla sağa sola koşacak olsa “Bu çocuk hiperaktif mi ne, bir türlü yerinde durmuyor” ikazlarının, bir şeyleri merak edip birkaç soru sorsa “Amma meraklısın sen de yani…” diye alaya almaların, kendisi için seçilen bir kıyafetin rengini beğenmediğini söylese “Sana elbise alanda suç zaten” şeklindeki bastırmaların, bir yemeğin damak tadına uymadığını ifade edecek olsa “Sende de hiç zevk yokmuş” gibi aşağılamaların normal kabul edildiği bir toplumda, çocuğun kişiliğini koruma mücadelesi her anne babanın insanlık görevidir.

Bu kitapta çocukların davranışları “öğrenme”sinin değil “edinmesi”nin, bir başkasını taklit ederek değil kendi “irade”sini ortaya koyarak istenen davranışları kazanmasının yolları üzerine ufuk açıcı bir anlayışla karşılaşacaksınız.

Adem Güneş, çocukları ceza ve mükâfat kıskacına almadan, onlara insan olmanın değeri yaşatarak ebeveynlik etmenin mümkün ve değerli olduğunu dolu dolu bir içerikle aktarıyor. Doğal Ebeveynlik, duygularındaki özgürlüğü davranışlarında disipline dönüştürebilen, “kendisi olabilen” çocukların anne babalarının yeni yol arkadaşı…

 

İçindekiler

ÖNSÖZ………………………………………………………………………………………..9
EDİTÖRDEN NOTLAR……………………………………………………………………11
Davranış Eğitimi mi İrade Eğilimi mi?……………………………………………………15
    Bizim Çocuğun içinden Hiçbir Şey Yapmak Gelmiyor…………………………………...17
   “Merak” Anlayabilme Çabasıdır…………………………………………………………...24
    Merak Duygusu Heyecan Oluşturur……………………………………………………….25
    İtici Bir Güç Olarak “Taklit” Hevesi………………………………………………………27
    Fıtrat Tetiklenmesi Nedir?…………………………………………………………………30
İnsan Olabilme Gücü: “İrade”……………………………………………………………..33
   “Bilinçsiz irade” Kullanımından “Tercih Edici İradeye” Geçiş……………………………35
    Davranışın öğrenilmesi mi Edinilmesi mi?………………………………………………..38
    İrade Nedir?………………………………………………………………………………..41
    Bağımlılık Halleri ve İrade………………………………………………………………...47
Sahte Benlik( İki yüzlülük Hali)…………………………………………………………....57
İnşan Olma Mayası: “Duyarlılık”………………………………………………………….63
Duyarsızlığın Belirtileri……………………………………………………………………..73
Doğal Olabilmek: “Kendi Gibi Olabilmek”……………………………………………….77
Fıtri Halin Bozulmaması……………………………………………………………………83
Ebeveynlik Sınırı……………………………………………………………………………95
    Kaygılı Bağlanma………………………………………………………………………...100
    Güvensiz Bağlanma………………………………………………………………………102
İkinci Doğum……………………………………………………………………………….105
Fıtratın Yaşanabileceği Özgür Bir Ortam………………………………………………..107
Yetişkinin Ürküten Bakışları……………………………………………………………...121
Hızlılık Duyarsızlaştırır……………………………………………………………………129
Duyguda Özgürlük Davranışta Disiplin………………………………………………….133
    Güçlü Benlik Yapısı Neden Önemli?.................................................................................134
Koşulsuz Saygınlık İlkesi……………………………………………………………….….141
    Değer Vermek Ne Demektir?…………………………………………………………….145
    Merak Duygusu Yeniden Kazanılabilir mi?...................................................................…151
Ödül Yerine Hediye………………………………………………………………………..155
Sosyal Benlik Algısı Nedir?………………………………………………………………..159
    1.Suçluluk Hissi…………………………………………………………………………..166
    2.Değersizlik Hissi………………………………………………………………………..170
    3.Yetersizlik Hissi………………………………………………………………………...172
Duyuların işlevselliği……………………………………………………………………….177
    1.Soyut Düşünebilme……………………………………………………………………..176
        Ne Yapmalı?…………………………………... ……………………………………...184
    2.Sembol Kullanabilme…………………………………………………………………...188
        Ne Yapmalı?...................................................................................................................191
        Alışkanlık Bozukluğu Nedir?…………………………………………………………..193
        Empatik Drama Oyunları Nedir?………………………………………………………195
    3.Eşyaya Nüfuz Edebilme………………………………………………………………...197
        Ne Yapmalı?…………………………………………………………………………...202
    4.Algısal Hız, Ön Görü; Feraset……………………………………………………….…203
        Eşya ile Hadiseler Arasındaki İlintiyi Görebilmek Nedir?…………………………….204
    5.Bellek Gücü…………………………………………………………………………..…206

 

Önsöz

Bir insanın en büyük kazancı kendi gibi olabilecek güce erişmiş olmasıdır.

Günümüz anne babalarına “Kendi gibi olan değil, beklendiği gibi dan çocuk daha İyi çocuktur” telkininde bulunulsa da bir ebeveynin asıl başarısı çocuğunu fıtra­tını bozmadan, var olduğu hali ile yetişkinliğe taşımayı becerebilmesidir.

Bugün çocuklarda karşılaşılan neredeyse bütün prob­lemlerin temelinde çocuğun kendi gibi olmasına izin verilmemesi yatmaktadır.

Çocuk içindeki coşku dolu hali İle sağa sola koşacak olsa “Bu çocuk hiperaktif mi ne, bir türlü yerinde durmu­yor” gibi ikaziann, azıcık merak edip öğretmenine birkaç soru soracak olsa “Amma meraklısın sen de yani…” diye alaya almaların, kendisine alınacak bir kıyafetin rengini beğenmediğini söyleyecek olsa “Sana elbise alanda suç zaten…” şeklindeki bastırmaların, damak tadına uymayan bir yemeği ifade edecek olsa “Senin de hiç zevkin yokmuş” benzeri aşağılamaların normal kabul edildiği bir toplumda çocuğun kişiliğini koruma mücadelesi her anne babanın insanlık görevidir.

Çocuktan yetişkin olgunluğu beklemek çocuğa ya­pılacak en büyük haksızlıktır. Çocuk, çocuk olabildiği kadar kişilikli bir insan olabilir.

Çocukluğu engellemeler ve aşağılamalar içinde geç­miş kişiler yetişkinlik yıllarında maalesef agresif. huzursuz, duyarsız, asık suratlı, mutluluğu bir türlü beceremeyen ve kimi zaman zayıf kişilikli halleri ile hem kendilerine hem de çevresindekilere acı veren insanlara dönüşüyorlar.

Bu kitapta çocuklara “davranış öğretmek” için onların nasıl da ceza ve mükâfat kıskacına alınacağını değil, insana insan olmanın değeri yaşatılırsa her şeyin doğal seyri içinde nasıl da adım adım gerçekleştiğini bulacaksınız. Umarım toplumsal duyarlılığın oluşmasına katkı sağ­layacak bir eser olur…

 

1.DAVRANIŞ EĞİTİMİ Mİ İRADE EĞİTİMİ Mİ?

Pek çok ebeveyn "çocuk eğitimi" nin çocuğa "davranış öğretmek" olduğu yanılgısına düşüyor. Bu nedenle birçok evde "düzgün dur", "düzgün otur", "dişlerini fırçala", "erken yat", "misafirlikte beni rezil etme" sesleri eksik olmuyor. Halbuki çocuk terbiyesi çocuğa "davranış öğretmek" değil "duyarlılık" ve "irade" kazandırmaktır.

Anne babalar her ne kadar "bizim çocuk ödevlerini yapmıyor" şeklinde bazı "davranışlardan" şikayetçi olsalar da bir çocuğun ödevinin başına bir türlü oturamaması çoğunlukla onun iradesi ile ilgilidir. Çocuk yarım saat dersin başında oturabilecek kadar kendine güç yetiremiyor yani iradesini kullanamıyorsa buradaki sorun davranış sorunu değil, kendini "yönetememe" sorunu-dur. Bir başka deyişle irade kullanamama sorunudur. Ebeveynler çoğu defa baskı ve zorlama ile çocuklarına davranış öğretmeye çalışırken onların duyarlılıklarını ve iradelerini kırdıklarını fark edemiyorlar. "Alışkanlık kazansın" diye zorla yataktan kaldırılan, söylene söylene okul servisine bindirilen, odasını toplamadığı için aşağılanan, ödevler yüzünden her an azar işitmeyi bekleyen bir çocuk kendisinden beklenen davranışları yerine getirse de aslında “duyarlılığını ve iradesini” kaybetmektedir.

-İçselleşmemiş bir davranışın kalıcı olması mümkün değildir.

-Tükenmiş bir çocuğa gelecek hazırlamak kadar zor bir ebeveynlik yoktur.

-Bir yetişkin kendini çocuk adına geliştirmedikçe kaba bir eğitimciden başka bir şey olamaz.

-Ebeveynler genellikle güçlerinin ötesinde bir hız ile karşılaştıklarında çocuklarına “hiperaktif” etiketini yapıştırırlar. Bu, çocuğa yapılacak büyük bir haksızlıktır.

-Erken çocukluk döneminde çocuk terbiyesi taklitlerden ibarettir.

2. İNSAN OLABİLME GÜCÜ: “İRADE”

İlk çocukluk dönemindeki "merak duygusu" ve "taklit yeteneği" belli bir yaşa kadar itici rol oynayabilir. Çocuk gerek eğitimde gerek birtakım davranışlar kazanmada üstün bir rol sahibi olabilir. Ancak yaratılıştan zaten var olan bu hazır içsel güçler bir süre sonra azalarak tükenecektir.

Ebeveynler çocukluk döneminin bu en masum iki içsel gücünü bir basamak yaparak kişilik ve karakter eğitiminin bir üst basmağı olan "irade" kullanımını çocuklarında geliştirmelidir. Bir önceki dönemde ebeveynler sadece kendi örnek yaşamlarını çocuklarına sunarak onlara birtakım davranışlar kazandırsa da, kişilik kazanımının asıl kökeni çocuğun sahip olduğu iradeyi kendisinin kullanabilir duruma gelmesidir. Belki de çocuk terbiyesinin en kritik aşaması işte burasıdır.

-İlerleyen yaşlarda irade sadece merak duygusunun yönlendirilmesini değil, merak ettiği halde çocuğun bazı yerlerden uza durmasını da kapsamalıdır.

-Edinmek ruhun öğrenmesidir ve kişinin karakterini oluşturur. Edinilen bilgi unutulmaz.

-Bir insan aşağılanarak ve baskı ile kendisinden istenilen davranışı sergiliyorsa kişilik kaybına uğrar. Bu, çocuk için de böyledir.

-Başlarına inat kendi başarısını kazanmaya çalışan kişilerin elde ettiği başarı değil, kendisini “sunma” başkalarına kendini kabul ettirme çabasıdır.

-Çocuk ancak yapabildiği işlerle iradesini geliştirir.

-Vazgeçmemek iradesizliktir.

-Çocuk ne kadar yapabiliyorsa yetişkin o kadarına razı olmalıdır.

-Mütevazılığını kaybetmiş kişiler genellikle “irade” sahibi değil “hırs” sahibidirler.

 

3. SAHTE BENLİK (İKİ YÜZLÜLÜK HALİ)

Sahte benlik kişinin olduğu gibi değil etrafındaki insanların kendisini görmek istediği gibi davranmaya çalışmasıdır.

Sahte benlik iki şekilde oluşur. Birincisi şiddetten kaynaklanan sahte benlik oluşumudur. Çocuk içindeki coşku ile var olmaya çalışırken zarara uğratılırsa uğradığı zarardan kurtulmak için kendisinden istenilen davranışları sergilemeye başlar. Örneğin, küçük kardeşi ile girdiği çatışmalarda ebeveyni tarafından hep "Sen onun ağabeyisin ne istiyorsa versen ne olur?" diye hitap edilen bir çocuk, kardeşinin haksız davranışlarına "problem çıkmasın diye" boyun eğmeye başlamışsa kardeşi ile girdiği ilişkide kendi gibi değil kendinden beklendiği gibi davranmaya başlamış demektir. Bu durumdaki çocuklarda genellikle küçük kardeşe karşı kıskançlık, öfke, nefret duyguları oluşur. Halbuki kardeşler arasındaki ilişkide kavga çıkmasın diye büyük çocuğa sorumluluk yüklemek ve ondan "ağabeylik/ablalık yapmasını istemek" yerine iki çocuk arasında adaleti tesis etmek gerekir. Haklıyı veya haksızı savunmak çocukta suçluluk hissi uyandırır.

-Çocuğuna aşırı düşkün ebeveynler çocuklarının benliklerini yaşamasına engel olurlar.

-Duygusal gelişimi zayıf olan kişiler ahlak zafiyeti taşımaya adaydır.

 

4. İNSAN OLMAK MAYASI “DUYARLILIK”

Çocuklarda irade kazanımı devam ederken “duyarlılık gelişim süreci” de ihmal edilmemelidir. Zira duyarlılık olmadan elde edilmiş bir irade bir hiçtir hatta yıkıcıdır. Bütün zarar vericiler irade sahibi oldukları halde duyarlı olmayanlardır.

-Güçlü iradeye sahip olması istenen çocukların çevreyi tanıma girişimleri desteklenmelidir.

-Duyguları engellenen çocuklar yetişkinlik yıllarında öfke kontrol bozuklukları, duygu durum bozuklukları ve panik atak gibi rahatsızlıklara doğru adım adım yol alırlar.

5. DUYARSIZLIĞIN BELİRTİLERİ

Bir gün Anadolu'da bir seminerde, "Duyarsız çocuklar duymazlar" diye bir söz söylemiştim. Programın çıkışında bir anne yanıma yaklaştı ve ıslak gözlerle "Hocam, bizim çocuğun da duyarsızlaştığını düşünüyorum" dedi. Ben "Nereden anladınız?" diye sorduğumda "Ben ona sesleniyorum, beni duymuyor, daldığı oyundan ayrı1ıp beni dinlemiyor?" cevabını verdi. Halbuki benim tarif ettiğim "duyamama hali" kulaktan duymak değildi.

İçsel bir sızıdır duyabilmek. Gözler kapandığında sanki kalbin üzerinde bir ince sızı hissettirir duyabilme hali. Ancak bu "duyamama" hali son noktadır. Peki, bu aşamaya gelirken çocuklarda hangi durumlar göze batar?

-Duyarsızlık sürecindeki çocuk internet ve televizyona karşı aşırı bağımlılık taşır.

-Duyarsızlık dönemine giren çocuk hızlanır.

-Duyarsızlaşan çocuk mahcubiyet ve utanma hissini de kaybetmeye başlar.

-Duyarsızlaşan çocuklar çok sık yalan söyler, sıklıkla bahaneler üretir.

-Duyarsızlığın ilk evresi “edilgen” kişilik yapısıdır.

6. DOĞAL OLABİLMEK: “KENDİ GİBİ OLABİLMEK”

Aslında çocukluğun ilk yılları çocuğun iradesinin en güçlü olduğu yıllardır. Düşünürseniz, iki-üç yaşındaki bir çocuk ne istediğini bilir ve o istediğini sonuna kadar direnç göstererek elde etmeye gayret eder. Gerekirse ağlar, hırçınlık gösterir veya kendini yerlere atar.Çocukluk döneminin bu güçlü iradesi yıkılmadan, ezilmeden ve pişman edilmeden ileriki yıllara taşınırsa çelik gibi güçlü iradeye sahip çocuklar yetiştirilebilir. 

Ancak ebeveynler küçük hesaplar nedeniyle, “Bu çocuk daha bu yaşta bizi dinlemiyor, büyüyünce hiç dinlemez, ezelim başını” derken aslında çocuğun başını değil çelik gibi güçlü iradesini eziyor. Birçok çocuk ebeveyni ile girdiği bu izzet savaşından şaşkın, çaresiz ve perişan bir halde çıkar. Birçok çocuk bu savaşın sonunda heyecanı sönmüş olarak yaşama tutunmaya çalışır. İradesini kullanamaz, zira iradesini kullandığına ve kullanacağına pişman edilmiştir. Böylesi çocuklar toplum içinde daha çok “özgüveni yok” diye tanımlanır. Halbuki çocukta olmayan şey özgüven değil iradedir. Bir başka deyişle yapabilme becerisidir yok edilen şey. Şimdi çocuk korkak, sinmiş ve çekingen bir halde bir güçlüye dayanarak yaşamaya çalışmaktadır.

-Doğal ebeveyn modelinde anne ağırlıklı olarak “şefkat ve sevgiyi” sağlarken baba daha çok “kararlılık ve otorite”yi sağlayacak bir rol üstlenir.

 

7.FITRİ HALİN BOZULMAMASI

Çocuğun güçlü bir iradesi olabilmesi için o çocuğun doğal, fıtri olması gerekir. Zira irade doğal yaşamdan beslenir. Çocuk ne kadar suni ve başkalarına benzeyen bir yaşam sürerse çocuğun iradesi de o kadar zayıf olur. Çocuk ne kadar kendisi olabilirse o kadar güçlü bir iradeye sahip olur. Bir insanın kendisi olabilmesi haline de “doğal” veya “fıtri” olması diyoruz.

Ancak bir çocuğun kendi fıtratını ortaya koyabilmesi için üç temel şart lazım. Çocuğa bu üç temel şart sağlanabilirse o çocuk kendi çekirdeğini çınara çevirebilir. Yoksa çocuğun özü, çekirdeği toprak altında kalır.

Çocuğun kendi özündeki fıtratını ortaya çıkarabilmesi için gerekli şartlar: duygusal destek, yeterince özgür bir ortam, koşulsuz saygı…

-Bir annenin tükenmişliği genellikle çok yorulmasından değil, eşinden yeterince duygusal destek alamamasından kaynaklanır.

-Çocuk duygu dünyası ile çocuktur. İlk yılların çocuksu coşkusu engellenmemeli ki çocuk ne ise o olabilsin ve öyle de kalabilsin.

-Çocuğun insan olmaktan kaynaklanan kıymeti vardır. Ona Yaratan’dan ötürü saygı duyulması gerekir.

 

8.EBEVEYNLİK SINIRI

Birçok ebeveyn, çocuklarının sorumluluklarını öylesine üstlenirler ki neredeyse onları sahiplenmişlerdir. 

Onların yemesini, içmesini, uyumasını kendilerinin düzene koyacaklarına inanırlar. Ancak ebeveynlik bir çizgiye kadardır. O çizginin ötesine geçmek çocuğun gelişimine zarar verir. Çünkü insanı mükemmel surette yaratan Allah onun gelişim çizgisini de kendisi tayin etmiştir. Çocukların edindiği birçok yeteneğin ebeveyn ile ilgisi yoktur. Çocuğun bebeklikten başlayarak yetişkinliğe kadar devam eden gelişim sürecinde ebeveynlerinden bağımsız bir plan, program ve düzen vardır. Çocuklarıyla problem yaşayan birçok ebeveyn işte bu düzene uygun hareket etmeyen ebeveynlerdir.

-Çocuğun ruhsal gücünün kaynağı bağlanmalardır.

-Çocuğun annesine bağlanmasında sorun oluşuyorsa annenin de çocuğuna bağlanmasında sorun olur.

 

9.İKİNCİ DOĞUM

Çocuk aslında dört yaşında doğar. Evet, belki çocuk fizyolojik olarak dört yıldır bizimle beraberdir ancak dört yaş öncesi ruhen henüz doğmamıştır. 

Çocuğun anne karnında geçirdiği zaman dilimi fizyolojik doğumuna hazırlandığı süredir. Doğumdan dört yaşına kadar geçen zaman ise ruhsal doğumuna hazırlandığı süreçtir. Nasıl ki dokuz ay fizyolojik olgunlaşma için gerekli ise dört yıl da çocuğun ruhsal olgunlaşması ve yaşama gözlerini açabilmesi için gerekli olan süreçtir. Bundan dolayıdır ki çocuklar üç buçuk-dört yaş civarında kardeş, arkadaş isterler; okula gitmek, dışarıda oynamak isterler. Tıpkı anne karnındaki çocuğun vakti gelince dışarı çıkmak istemesi gibi, ruhsal olgunluğa ulaşan çocuk da artık evden dışarı çıkmak ister. Çocuk bu dönemde sanki uykudan uyanmış gibi gözlerini açar ve çevresini ilk defa görmeye başlar.

 

10.FITRATIN YAŞANABİLECEĞİ ÖZGÜR BİR ORTAM

Çocuğun birinci bağını emniyete alıp ikinci bağlanma dönemine girmesi için özgür bir ortama ihtiyacı vardır. Çocuk yetişkinlerin kendisine sunduğu özgür ortamı “duyabilir” ve “hissedebilirse” ikinci doğum gerçekleşecektir.

Bu dönem çocuğun fıtratının, mizacının ortaya çıkmaya başladığı dönemdir. Ancak çocuk birinci bağlanmadan ayrılıp ikinci bağlanmaya geçtiği bu dönemde kendini engellenmiş hissederse kendi gibi olmaktan çekinir. Çocuğun bu dönemde engellenmesi, onu agresif ve huzursuz yapacağı gibi onun “zihinsel” ve “fiziksel” gelişimini engeller, duygusal gelişimini geriletir.

-Çocuk yetişkinlerin kendisine sunduğu özgür bir ortamı “duyabilir” ve “hissedebilirse” ikinci doğum gerçekleşecektir.

-Ebeveyn çocuğuna “baskı ve zorlamalar” yaparak onu istediği “kıvama” getirmeye çalışmak yerine “çocuk kimdir” ve “hangi yaşta ne yaşıyor?” sorularının farkındalığını kazanmalıdır.

-Akşam erken yatmak, sabah erken kalkmak, güne ailece başlayabilmek kaliteli yaşam süren bir ailenin en temel özelliğidir.

 

11. YETİŞKİNİN ÜRKÜTEN BAKIŞLARI

Çocuğu kendini ifade edebileceği saygın bir ortamdan alıkoyan en temel etkenlerden biri ebeveynin çocuğa yönelttiği aşağılayıcı ve ürkütücü bakışlardır. Aşağılamalar içinde en derin iz bırakanı, bakışlarla yapılan aşağılamadır. 

Aslında kişinin kendisinde üstünlük vasfı varmış gibi birini aşağılayarak ona bakması, toplumumuza sızmış hastalıklı bir haldir. Çünkü bizim insan ilişkilerindeki en temel çizgimiz, “tevazu”dur. Tevazu sahibi olmayan biri için Anadolu’da, “Firavun ahlakı var.” denilir. Başkasını hor gören, aşağılayan insanlar için, “Allah onun şerrinden korusun.” denilir. 

-Birçok ailede çocuk, yetişkin bakışlarıyla ezilir.

-Ebeveynler çocuklarını gözleriyle, sözleriyle ezmemelidir.

 

12. HIZLILIK DUYARSIZLAŞTIRIR

Her çocuğun kendine ait dinginliği, yavaşlığı vardır. 

Bir ebeveynin çocuğuna yapacağı en büyük iyilik onun dinginliğini bozmamaktır. 

Ancak yetişkinler çoğu defa “Hadi, çabuk ol.”, “Giy ayakkabılarını.”, “Oyalanma, çabuk yap dersini.”, “Çabuk bitir yemeğini.”, “Hızlı oku.”, “Hızlı yaz.” diyerek çocuğun içsel ahengi ile uyumlu bir şekilde geliştirdiği dinginliği bozduklarının farkında değildir. 

Çocuk kendi ritmi içerisinde yavaşça resim yaparken o yaptığı resimden büyük haz alır. Yeni yeni yazı yazmaya başlayan bir çocuk kalem tutarken, sayfanın üzerinde bir harfi eğerek, bükerek ve büyük bir dikkatle yaparken birçok yeteneğini geliştirir. Bu esnada çocuk dikkat toplama gücü elde etmekte, algı gücünü yükseltmektedir. Zira algı gücü, yavaşlıkla direkt ilgilidir. Kişi hızlı hareketle kendini duyarsızlaştırmayı bilinç altı bir dürtü olarak alır.

 

13.DUYGUDA ÖZGÜRLÜK DAVRANIŞTA DİSİPLİN

Çocuk ilk dört yaş döneminde mümkün olduğunca serbest bırakılmalı, onun eşyayı tanımasına izin verilmelidir. Sadece eşyayı tanıma değil, eşyanın işlevini öğrenme gayretindeki çocuk da engellenmemelidir.

Bir çocuğun duygu dünyasının özgür olmasından, o çocuğun var olduğu haliyle kendisini ortaya çıkartabilmesi için anne babanın doğal bir zemin hazırlaması anlaşılmalıdır. Çocukluk yıllarına ait her türlü duygular masumdur. Çocuk bu masum döneminde duygu dünyasını ne kadar özgürce yaşayabilirse, o kadar güçlü bir benlik yapısına sahip olur. 

Burada bir noktanın da altını çizmekte fayda var. Maalesef günümüzdeki övünme üzerine kurulu yaşam tarzı, anne babaların çocuklarını “el aleme göre yetiştirme” çabası, çocuğun doğal olmasının yani duygularını özgürce ifade etmesinin önüne geçiyor.

Eğer bir çocuk duygularını olduğu gibi ifade edebilecek bir aile ortamı içindeyse, gerektiğinde öfkesini yaşayabiliyorsa, kızgınlığını, kıskançlığını ifade edebiliyorsa, bu durum anne babalar için bir sorun değil, kârlılık halidir. 

Erken dönemde eşyaları tanıyan ve eşyaya hükmedebilmeyi başaran çocuğun ilerleyen yıllarında güçlü bir benlik yapısı ile nefsine hâkim olması kolaylaşır.  Zira erken çocukluk döneminde çocuğun iradesini kırabilecek güçte dürtüleri henüz uyanmamıştır. Çocuk duygularını tanıma fırsatı bulur ve bunları kontrol etmeyi başarırsa, ERGENLİK döneminin en güçlü duygusu olan cinselliğe karşı güçlü bir duruş sergileyebilir. Aksi halde hazza esir olan çocuğun kişiliği de, kendine saygınlığı da yavaş yavaş kaybolur. Çünkü ancak kendine gücü yeten kişi kendine saygı duyar. 

 

14.KOŞULSUZ SAYGINLIK İLKESİ

Kişinin en kıymetli yanı insan olmasıdır. İnsan bir başkasının kabul etmesi ile değil, insan olduğu için insandır. İnsan, insan olduğu için saygı görür; birtakım koşulları yerine getirdiği için değil. Kişiye saygın bir şekilde davranılmıyorsa, saygı görmeyen kişinin saygınlığını değil, o kişiye saygı göstermeyen kişinin saygın bir kişi olup olmadığını düşünmek gerekir. Zira kendisine saygısı olan kişi, başkalarına da saygı gösterir. Kendini değersiz bulan kişiler ise başkalarına değer veremez. 

Çocukluk yıllarında çok hırpalanmış, aşağılanmış, küçük düşürülmüş ve böylece kendi saygınlığını oluşturamamış bir kişinin kendi çocuklarına saygıdeğer davranması ancak bu kişinin kendi trajik durumunu fark etmesi ve değiştirmesi ile mümkündür.

-Çocuğunun çocuksu davranışlarını tebessümle karşılayabilmek bir ebeveynlik zaferidir.

-İç düzeni olmayan çocukların en belirgin sorunu dikkat dağınıklığıdır.

-Bir yetişkin için çocuğa saygın davranmak ona bir lütuf değil zaten hakkı olan şeyi sunmaktır.

 

15.ÖDÜL YERİNE HEDİYE

Ebeveynler çocuklarına birtakım davranışlar kazandırmak için onları ödüllendirmeyi tercih ediyorlar. Beklenen davranışı gerçekleştiren ve bunun için ödüllendirilen çocuğun o davranışının pekişeceğini düşüyorlar. Ancak çocuk dünyasını yakından gözlemlediğimizde durumun hiç de düşünüldüğü gibi basit olmadığını görüyoruz.

Bir davranışın karşılığının verilmeye çalışılması o davranışın kıymetinin ancak verilen ödül kadar olduğu izlenimini uyandırır.  Halbuki hediyeleşmenin, herhangi bir davranış karşılığında olmadığını, kişiye hiçbir koşul olmadan duyulan sevgiden kaynaklandığını görüyoruz. Karşılığı olmayan, sadece “aklıma geldiği için” veya “seni düşündüğüm için alıyorum, veriyorum” denilen bir şeydir hediyeleşme. Bir karşılık beklendiğinde ise zaten hediye hediye olmaktan çıkar. 

Bir kişinin kendisine çevresi tarafından nasıl davranıldığı o kişinin benlik saygısını veya sosyal benlik algısını oluşturur. Kendisine koşullar öne sürülerek muamelede bulunulmuş çocukların “benliği” kaygılıdır.

 

16. SOSYAL BENLİK ALGISI NEDİR?

Aslında insanlar kendilerinin başkaları tarafından nasıl görüldüğünü bilinç altından sezerler. Başkalarının kendilerine bakışlarından, konuşmalarından, koşullandırmalarından, ne kadar değer verip vermediklerini hissederler.

Çocuklar için de bu böyledir. Çocuk ebeveynin kendisi ile geçirdiği vakitlerde ne kadar mutlu olduğunu ya da olmadığını görür. Bu da çocuğun kendisinin ebeveynin gözünde kıymetli olup olmadığının veya ne derece kıymetli olduğunun algısını oluşturur. Çocuk, yetişkinlerin olaylar karşısındaki tepkilerine göre onların gözündeki değerini hissetmeye çalışır. Böylece çocuk kendi “sosyal benlik algısını” oluşturur. “Ben insanların gözünde böyle biriyim.” der. Çocuğun kendine nasıl baktığıyla ilgili kendisinde oluşan bu algı çocuğa değersizlik hissi hissettiren bir nitelikteyse bu, “sosyal benlik kaygısı”na dönüşür. Böylece kişi kendisini başkalarının yanında yetersiz, güvensiz, ezik hisseder. Çocukluk yıllarında edinilen bu hissediş kalıcıdır.

-Ebeveyni tarafından aşağılanan çocuk, aşağılandığına değil, kendisinin aşağılık biri olduğuna üzülür. Çünkü çocuk inanır, ebeveyninin kendisini aşağılamasını haklı görür. 

-Sosyal benlik algısı başkalarının kişiye bakışı ile oluşur. Kişi kendisini değerli görse de, başkalarının gözünde hâlâ değersiz olduğunu zannettiği için hakettiği değeri kendine vermekte zorluk çeker. 

-Günümüzde “özgüven eksikliği” diye tanımlanan çocukların temelinde yatan his “yetersizlik” hissidir.

17. DUYULARIN İŞLEVSELLİĞİ

“Saygıdeğer” bir ortamda “duygusal yakınına bağlanarak” “güven” içinde bir çocukluk dönemi geçiren çocukların temel insani yeteneklerinin işlevsel olduğunu görüyoruz. Bu özellikler, çocuğun kendini var olduğu hali ile ortaya koyabilmesinin doğal sonucudur. Bunlar; soyut düşünebilme becerisi, sembol kullanma becerisi, eşyaya nüfuz edebilme becerisi, Algısal hız (eşya ile olaylar arasındaki bağlantıyı çözebilme), yüksek bellek gücüdür.

- Soyut düşünebilme yeteneği, “gerçekçi” hayal kurabilmekten tutun, geleceğe ait bütün planlamaların yapılabileceği bir alandır.

-Soyut düşünebilme sadece duygu dünyasına ait bir yetenek değildir; aynı zamanda zekânın da bir işlevidir. 

- Maalesef, incitilen ve aşağılanan çocukların soyut düşünebilme yeteneği körelir.

- Hem kendisinde hem de çocuğunda soyut düşünme yeteneğini körelten ebeveynin yapması gereken, yukarıdaki örneklerde olduğu gibi “detaylara yoğunlaşmak” olmalıdır. 

- İnsanların bir kısmı doğayı seyrederken gördüğü her bir eşyadan farklı anlamlar çıkartabilirken, bazıları ise eşyanın kendi görünüşünün dışına çıkamaz. 

- Semboller bir anlam taşır ve çocuk hangi davranışın hangi anlama geldiğini, hangi ses tonunun ne olduğunu ailesiyle olduğu süre içinde anlar.

- Alışkanlık bozukluğu, bir problemin çocuk üzerinde alışkanlık olarak kalması durumudur.

-Çocuk daha en erken çocukluk döneminden itibaren “önce eşyayı tanımaya” sonra “tanıdığı eşyaya hâkim olmaya”, “hâkimiyetinin sınırlarını çizmeye” ve sonra da o eşya üzerinde “kendisini var etmeye” çabalar.

- Eşyayı tanıyamamış, ona nüfuz edememiş bir çocuk eşyaya kötü davranır, zarar verir.

- Eşyayla bütünleşememiş çocuk eşyadan korkar. Böyle çocukların bir çoğunda gece korkuları vardır.

- Kalbine ilham gelen, ruhunun derinlerinde insanı hissedebilen, hissetme yeteneği olan, bir insanın canını yakabilir mi?

- Duyma yeteneğinin bir sonucu da kişinin “feraset” sahibi olmasıdır.

- Olayları dar bir gözlükle gören, olaylar arasındaki ilişkiyi göremeyen bir ebeveyn, çocukta doğal bir yetenek olan ferasetin kullanılmasının önüne geçer.

- Problem çözme yeteneği olmayan, olayları kaba kuvvet, zor kullanma ve şiddet ile çözmeye çalışan bir öğretmenin de çocuklara aktardığı şey “şiddet”tir. 

Ergenlik Döneminde 100 Temel Kural

Tanıtım

Eskilerin "Bizim zamanımızda ERGENLİK mi vardı!" deyip kabullenmediği; yenilerin "Bizimki yine ergen takılıyor!" diye abarttığı ERGENLİK döneminin özellikleri nelerdir?Ergenlik, gerçekten problemli bir dönem midir, yoksa geçmiş yıllarda biriken problemlerin dışa vurulduğu bir ruhsal arınma dönemi mi? Ergenin aşırılıkları baskı ve yasaklarla mı, duygusal bağların kuvvetlendirilmesiyle mi çözüme kavuşur?

Hepsi bir yana, kimdir ergen… Yetişkin midir, çocuk mu? Ergen; yetişkin bedeninde çocuksu ruha sahip bireydir. Yetişkinlere düşen, bu zor dönemde, elde olmadan sergilediği aşırılıkları, kabalıkları ve taşkınlıkları nasıl yönetebileceği konusunda ona yardımcı olmaktır.

Uzman Pedagog Dr. Adem Güneş, yetişkinlerin dünyaya bir ergen gözüyle bakabilmesinin ipuçlarını ve ergenlerle iletişim kurma yöntemlerini tek bir kitapta topladı. Ergenlik Döneminde 100 Temel Kural, bu döneme dair bir farkındalık kitabı...

 

İçindekiler 

GİRİŞ …………………………………………………………………………….…….....13
YAYINA HAZIRLAYANIN NOTU.. ……………………………………………....….....14
1 Sessiz ergen yoktur, iletişim becerisi olmayan ebeveyn vardır …………………….......16
2 Ergenin en sinir olduğu şey, tanımadığı ortamlarda kendinden bahsedip konuşmak zorunda bırakılmaktır .………………………………………………………………………......................….......18
3 Şımaracak kimsesi olmayanın ergenliği olmaz ………………………………….……...20
4 Ergenin düzeni, evin yönetiminde rol sahibi olmasıyla başlar ……………………….....22
5 Ergen kız çocuğu, babasından kopuk olduğu kadar erkek arkadaşa yatkın olur ……......24
6 Ergenliğini sert bir anneyle geçiren kız çocuğu, kendisi anne olduğunda çocuğuna karşı tahammülsüz olur ………………………………………………………………………...................................26
7 Bir ergenin en zorda kaldığı an, kendisinin bir başkasına yakıştırıldığı andır ………......28
8 Agresif ergeni ilaç değil, sakin duran ebeveyn iyileştirir …………………………..…....30
9 Zayıf ergenin en belirgin özelliği kendini büyük gösterme çabasıdır................................ 32
10 Günümüz gençlerine yapılan en büyük haksızlık, 'kendi gibi olmak' yerine, başkaları gibi olmanın' dayatılmasıdır ........................................................................................................................34
11 Ergenlik dönemi, insan davranışlarının en acemi olduğu dönemdir.. ...............................36
12 Ergenin en güçlü ihtiyacı bağımsızlıktır ...........................................................................38
13 Ergenin en büyük ihtiyacı aidiyet içinde özgürlüktür .......................................................40
14 Genç kız da sever, bu anormallik değil, insan olmanın bizzat kendisidir.......................... 42
15 Ergenlik bir problem dönemi değil, çocukluk dönemi problemlerinin dışa vurumudur.....44
16 Çocuklukta ekilen ERGENLİKte biçilir ...................................................................................46
17 Ergen akıl almaktan değil, akıl vermekten hoşlanır ...........................................................48
17 Ergenin sessizliği hırçınlığından daha tehlikelidir .............................................................50
19 Ergenin sessizleşmesi her zaman olgunlaştığının değil, çoğu zaman bunaltısının işaretidir ...................................................................................................................................................52
20 Gençleri kendine benzeten değil, gençlere benzeyen yetişkin kendini geliştirir................ 54
21 Ev ancak genç çocuklarla bir tarza bürünür ........................................................................56
22 Ergenin dürtüye açık yanı her zaman olumsuz değil, yetişkinin yorgunluğuna gençlik vericidir de ...................................................................................................................................................58
23 Gençleri anlamak, ruha gençlik verir ...................................................................................60
24 Ergenin agresifliği, kendini terapidir, agresifliğin engellenmesi terapiyi engellemektir .....62
25 Ergen, haksızlık karşısında tepkiseldir .................................................................................64
26 Gençler, duygusal yakınlığı 'güçlü'de değil, 'adaletli' kişide bulur.,.. ...................................66
27 Erkek çocuklar ergenliğe 'utanma', kızlar ise 'büyüklük' hissiyle girer ................................68
28 Ergenin fiziği ne kadar hızlı gelişirse agresifliği o denli fazla olur ..................................... 70
29 Aile içi iletişim azaldıkça ERGENLİK problemleri artar ............................................................72
30 Ergen ile uyum, suskunlaştıkça değil ergen kadar cıvıldaştıkça artar....................................74
31 Ergenin karşısında çok olgunluk, 'ergen suskunluğuna' yol açar ..........................................76
32 Ergenler çok olgun kişileri sevseler de sıkıcı bulurlar ..........................................................78
33 Ergen, memnuniyetsizliğe zaten yatkındır, bir de buna zemin oluşturmamak gerekir .........80
34 Ergenin 'sorumluluk'tan çok yetki'ye ihtiyacı vardır .............................................................82
35 Ergen, cami duvarını görünce ağlar, Konya kaşığını görünce oynar; endişe etme, seyret ....84
36 Ergen, kendini dinleyen yetişkini dinlemekten keyif alır ......................................................86
37 Ergenlik erkek çocuklarda babadan uzaklaşma hissiyle başlar, babadan daha çok keyif alarak sona erer ......................................................................................................................................................88
38 Kızlarda ERGENLİK, anne ile yakınlaşmayla başlar, çatışmayla devam eder, bütünleşmeyle son bulur ......................................................................................................................................................90
39 Ergen boş kaldıkça ya kendini yer ya çevresini .....................................................................92
40 Fiziksel değil duygusal zayıf ergenler akran şiddetine maruz kalır....................................... 94
41 Ergenin eli titrer, yüzü yanar; bu ne tuhaftır ne de fena .........................................................96
42 Ergen kızın içi titredikçe, dışa soğukkanlılık yansır ...............................................................98
43 Ergenin tepkiselliği, savunma ihtiyacındandır ......................................................................100
44 Ön ERGENLİKte erkek çocuk, kız çocuktan daha utangaçtır .....................................................102
45 Ergenliğin erkek çocuklarda en bariz belirtisi suçluluk duygusudur......................................104
46 Ergenlikte karşı cinse heyecan duymak değil, kendini bu heyecana kaptırmaktır sorun olan .....................................................................................................................................................106
47 Ergen, duygularını taşkın yaşar, sevinci de öfkesi de şaşkıncadır..........................................108
48 Çocukluğunda yeterince sevilmemiş kişi, yetişkin de olsa ergen gibidir ..............................110
49 Gençler yetişkinlerden daha adildir .......................................................................................112
50 Adil olmayan bir ortamda yetişen gencin hâkim duygusu; bencilliktir .................................114
51 Ergenin ruhen sağlıklı olduğu, kendi tarzını oluşturmasından anlaşılır .................................116
52 Her ergenin özünde 'mutlaka' kendine has bir tarz vardır, kimisi bunu ortaya koyar, kimisi içinde saklar ......................................................................................................................................................118
53 Ergenin en nefret ettiği sevgi yapmacık sevgidir ...................................................................120
54 Ergeni yıkan şey, anne babasının yalanına şahit olmaktır ......................................................122
55 Ergenler kendilerini seveni değil, doğal olanı severler ..........................................................124
56 Ergen çocukla yaşamak, 'gönül razı olmasa da' bazen susmayı öğretmelidir anne babalara..126
57 Ergenlerin en belirgin özelliklerinden biri 'unutkanlıktır' ......................................................128
58 Duygusal olarak zayıf ergene, problemli kişiler cazip görünür .............................................130
59 Ergenlikte 'ağlayamamazlık' içsel derinliği olan bir pedagojik sorundur ...............................132
60 Babasına bir anne gibi şefkatli davranabilme özgürlüğü, her genç kıza iyi gelir ...................134
61 Ergenin en riskli yanı, heyecana ilgisidir ................................................................................136
62 Değersizlik hissi, ergende kendini değerli hissedeceği birilerini arama ihtiyacını oluşturur ..138
63 Fanatik ebeveynin şiddet eğilimli çocuğu olur ........................................................................140
64 Sınırsız internet Ergene iyi gelmez ..........................................................................................142
65 Sürekli dizi izlemek, ergende 'özenti kişilik' oluşturur .............................................................144
66 Meslek tercihi, aynı zamanda ergenin kişilik tercihidir ............................................................146
67 Meslek seçimi rehberliğinde, mesleğin popülerliğinden çok kişisel yatkınlık önemsenmelidir.148
68 Ergenin ben merkezli bakışı bencillik değil; duygusal gelişimin gereğidir ...............................150
69 Ergenle çatışıp da kârlı çıkmış anne baba yoktur .......................................................................152
70 Ergenlik problem dönemi değil, bir arınma ve ruhsal temizlenme dönemidir ...........................154
71 Erkek ergenler kızlara göre daha sakardır ...................................................................................156
72 Erkek ergen çocuklarının en hızlı edindiği davranış, maçoluktur ...............................................158
73 Baskı altındaki ergen kız çocuğu kendini saf göstererek savunmaya çalışır ...............................160
74 Ergen, tadından hoşlandığı için değil, arkadaşları arasında dışlanmamak için sigaraya başlar ...162
75 Sigara alışkanlığı nikotine değil, sigara ile ilişkilendirilen duyguya bağımlılıkla başlar .............164
76 Ergenlik döneminin en temel eğitimi, mahremiyet eğitimidir ......................................................166
77 Ergenin üç büyük zaafı sihir, gizem ve korkudur ..........................................................................168
78 Ergenin en zor kullandığı uzvu kollarıdır ......................................................................................170
79 Erkek ergen duygularına, kız ergen fiziğine dikkat eder ...............................................................172
80 Ergenin duygu dünyası, olumsuz söylem ve müziğe yatkındır .....................................................174
81 Ergenlik değil, ergenle iletişimi bilememek problemdir ...............................................................176
82 Düşüncesi hafife alınan ergen kendini aşağılanmış hisseder .........................................................178
83 Fiziksel ergenliğe eriştiği halde ruhen henüz ergen olamamış çocuğa ERGENLİK ağır gelir .............180
84 Ergeni en rahatsız eden şey, yetişkin tavrı ile sorgulanmaktır ........................................................182
85 Ergene günlük değil, haftalık harçlık verilir ...................................................................................184
86 Ergenin alınmadığına bakıp yanılmamalı, gençlerde hırsa bağlı duygular çabuk uyanır ...............186
87 Sevgisiz geçen çocukluk yılları, ERGENLİKte saplantılı aidiyete' yol açar .........................................188
88 Ergenlik dönemindeki çocuklara sunulacak en önemli şey, akran dostluğudur ..............................190
89 Erkek ergenler yakışıklı olduğunu, kız ergenler güzel olduğunu duymaktan keyif alırlar ..............192
90 Ergenler okulda değil, yaşamın içinde öğrenir .................................................................................194
91 Ergenin asla kaybetmemesi gereken duygu umuttur ........................................................................196
92 Ergen depresyonunun en belirgin dışa vurumu yalnız kalma isteğidir .............................................198
93 Ergen depresyonunun son belirtisi gündüz uykusudur ......................................................................200
94 Ergen at bindikçe duygularını özgür hisseder, duygularını özgürce hisseden kişi yaşamdan keyif alır .................................................................................................................................................................202
95 Ruhsat özgürlük davranış özgürlüğü değildir ....................................................................................204
96 Sınırsız ve sorumsuz davranışlar, ruhsal rahatlama değil, içsel huzursuzluk oluşturur .....................206
97 Ergen ne uyumak ister ne uyanmak ...................................................................................................208
98 Gençler, öğretmenden çok birbirlerinden öğrenir  .............................................................................210
99 Ergenlerde 'davranış eğitimi' akranla gerçekleşir ...............................................................................212
100 Ergen çocuğundan utanma! nazik ergen yoktur.................................................................................214

 

 

1 SESSİZ ERGEN YOKTUR, İLETİŞİM BECERİSİ OLMAYAN EBEVEYN VARDIR.

Ergen çocuğunu kaybetmek istemeyen yetişkinler, ergen ile iletişim kurma becerisi kazanmalı, onlarla bağlarını kuvvetlendirmelidir. Bu hem kendilerine hem de ergen çocuklarına iyi gelecektir. 

 

2 ERGENİN EN SİNİR OLDUĞU ŞEY, TANIMADIĞI ORTAMLARDA KENDİNDEN BAHSEDİP KONUŞMAK ZORUNDA BIRAKILMAKTIR

Ergene yapılacak en büyük iyilik, onu yetişkin ortamlarında bulundurmak ve gözlem yapmasına fırsat vermektir… 

 

3 ŞIMARACAK KİMSESİ OLMAYANIN ERGENLİĞİ OLMAZ

Çocukluk döneminde sürekli kısıtlanmış, engellenmiş, “şımartılmamış” çocuklar, ERGENLİK dönemine “istemsiz bir olgunluk”la girer… 

 

4 ERGENİN DÜZENİ, EVİN YÖNETİMİNDE ROL SAHİBİ OLMASIYLA BAŞLAR

Ergenin ödevi kendi ödevidir, o ödevi yapabilmesi için kendisine aile içinde sessizlik fırsatları verilmelidir. 

 

5 ERGEN KIZ ÇOCUĞU, BABASINDAN KOPUK OLDUĞU KADAR ERKEK ARKADAŞA YATKIN OLUR

Sevmek ve sevilmek nasıl ki insan fıtratının en önemli ihtiyacı ise, “sığınılmak” ve “emniyette hissetmek” de insanın en temel ihtiyacıdır.

 

6 ERGENLİĞİNİ SERT BİR ANNEYLE GEÇİREN KIZ ÇOCUĞU, KENDİSİ ANNE OLDUĞUNDA ÇOCUĞUNA KARŞI TAHAMMÜLSÜZ OLUR

Kızının geniş ve tahammül sahibi bir anne olmasını isteyen anneler, onu duyarsızlaştıracak davranışlardan uzak durmalıdır. 

7 BİR ERGENİN EN ZORDA KALDIĞI AN, KENDİSİNİN BİR BAŞKASINA YAKIŞTIRILDIĞI ANDIR

Ergen çocuk, kendinin birine yakıştırılmaya çalışılması ile duygularının önemsenmediği izlenimi edinir, değersizlik hisseder…

8 AGRESİF ERGENİ İLAÇ DEĞİL, SAKİN DURAN EBEVEYN İYİLEŞTİRİR

Ebeveynler nörolojik ve biyolojik kökenli sorunları olmadığı halde çocuklarının davranışlarını ilaç ile düzenlemeye çalıştıklarında, onların haklarına girdiklerini unutmamalıdır.

9 ZAYIF ERGENİN EN BELİRGİN ÖZELLİĞİ KENDİNİ BÜYÜK GÖSTERME ÇABASIDIR

Bir ergenin en değer gördüğü an, anne babası ile insan insana konuşabildiği andır…

10 GÜNÜMÜZ GENÇLERİNE YAPILAN EN BÜYÜK HAKSIZLIK, 'KENDİ GİBİ OLMAK' YERİNE, BAŞKALARI GİBİ OLMANIN' DAYATILMASIDIR

El alem ne der?” diye çocuğun içine iç ses yerleştirmek, o çocuğun bütün bir yaşamını kendi gibi olmak yerine sürekli “başkaları ne der?” diye geçirmesine sebep olacaktır…

11 ERGENLİK DÖNEMİ, İNSAN DAVRANIŞLARININ EN ACEMİ OLDUĞU DÖNEMDİRAnne babalar, genellikle ergen çocuklarının görünüşlerine aldanıp onlardan yetişkin davranışları beklerken, onların çocuksu yanları ile karşılaştıklarında hayal kırıklığı yaşarlar… 

12 ERGENİN EN GÜÇLÜ İHTİYACI BAĞIMSIZLIKTIR

Ergenin cesur yanı, kaliteli iletişim ve kararlılıkla dengelenmelidir… 

13 ERGENİN EN BÜYÜK İHTİYACI AİDİYET İÇİNDE ÖZGÜRLÜKTÜR

Ailesi ile bağı arttıkça ergenin, özgürlük ihtiyacının sınırlarını kendi çizmeye başlar… Ailesi ile bağları zayıfladıkça, özgürlük arzusu sınır tanımaz bir hal alır… 

14 GENÇ KIZ DA SEVER, BU ANORMALLİK DEĞİL, İNSAN OLMANIN BİZZAT KENDİSİDİR

İnsan yaşamının doğal seyri içinde oluşan bu duygularla aslında çocuk iç dünyasında evliliğe yatkınlık oluşturur… Bu yatkınlık kendi elinde olan bir durum değil, insan olmanın gereğidir… ve bu sayede devam eder insan nesli… 

15 ERGENLİK BİR PROBLEM DÖNEMİ DEĞİL, ÇOCUKLUK DÖNEMİ PROBLEMLERİNİN DIŞA VURUMUDUR

Ergenin yaşadığı sorun, ERGENLİK dönemine has sorunlar değil, geçmiş dönemlerin bir birikintisidir… Ve çocuk, bu birikintiyi, öfke ve kızgınlıkla... heyecan ve tepkisellikle dışa vurur… Bu sayede, iç temizliğini gerçekleştirir…

16 ÇOCUKLUKTA EKİLEN ERGENLİKTE BİÇİLİR

Ebeveynin bir türlü gülmeyen yüzü… aşağılayıcı bakışları… tedirgin edici sözleri… yıllar sonra ergenin gülmeyen yüzüne, aşağılayıcı bakışlarına ve tedirgin edici sözlerine dönüşür…

17 ERGEN AKIL ALMAKTAN DEĞİL, AKIL VERMEKTEN HOŞLANIR

Ergenin güveni, kendi işini “acemice de olsa” kendi yaptıkça oluşur… O bir işi yaparken, akıl almaktan değil, akıl vermekten hoşlanır…

18 ERGENİN SESSİZLİĞİ HIRÇINLIĞINDAN DAHA TEHLİKELİDİR

Ebeveynler ergen çocuklarının “biraz deli-dolu” olmalarına tebessümle göz yummalıdır ki, duygularını düzenlemelerine fırsat versinler… 

 

19 ERGENİN SESSİZLEŞMESİ HER ZAMAN OLGUNLAŞTIĞININ DEĞİL, ÇOĞU ZAMAN BUNALTISININ İŞARETİDİR

Ergenler problemlerini çözecek bir duygusal yakın bulamadıklarında, içine kapanır ve sessizleşirler… 

 

20 GENÇLERİ KENDİNE BENZETEN DEĞİL, GENÇLERE BENZEYEN YETİŞKİN KENDİNİ GELİŞTİRİR

Ebeveynler ergen çocuklarını dar kalıplar içine sıkıştırıp, kendilerine benzetmek yerine, onların getireceği yeniliklere açık olup kendilerini gençleştirmelidirler.

 

21 EV ANCAK GENÇ ÇOCUKLARLA BİR TARZA BÜRÜNÜR

“Okul alışverişini birlikte yapalım dediğime bin pişman oldum, şu beğendiğin çantaya bak, hippi çantası gibi.” demek yerine; “Ben gençliğimde hiç böyle bir çanta kullanmamıştım. Galiba şimdi gençler arasında bunlar popüler değil mi?” demelidir.

 

22 ERGENİN DÜRTÜYE AÇIK YANI HER ZAMAN OLUMSUZ DEĞİL, YETİŞKİNİN YORGUNLUĞUNA GENÇLİK VERİCİDİR DE

“Akşam akşam ne dışarı çıkması kızım? İşten yeni geldim, adamı deli etmeyin.” demek yerine;  “Senin şu kıpır kıpır halin var ya… Tamam, yemeğimizi yiyelim, bir kahve yudumlamak için dışarı çıkalım… İyi ki varsın kızım…” demelidir.

 

23 GENÇLERİ ANLAMAK, RUHA GENÇLİK VERİR

“Ne arkadaşlarla gezmesiymiş? Otur evinde ne güzel… Biz sana yetmiyor muyuz?” demek yerine; “Gittiğiniz yerlerde bize de tavsiye edeceğiniz bir yer olursa söyleyin, bir ara da birlikte gidelim...” demelidir.

 

24 ERGENİN AGRESİFLİĞİ, KENDİNİ TERAPİDİR, AGRESİFLİĞİN ENGELLENMESİ TERAPİYİ ENGELLEMEKTİR

“Başlatma şimdi öfkene… Adamın asabını bozma, alırım ayağımın altına!” demek yerine, “Seni sinirlendirdiğimi yeni fark ediyorum, hakkını helal et oğlum.” demelidir. 

 

25 ERGEN, HAKSIZLIK KARŞISINDA TEPKİSELDİR

“Arkadaşlarının hesabını her zaman sen ödeyeceğin yere, biraz kurnazlık et de başkaları da ödesin…” demek yerine;  “Oğlum hesabı bazen sen öde, bazen de arkadaşlarının ödemesine fırsat ver ki onlar da kendilerini iyi hissetsinler…” demelidir. 

 

26 GENÇLER, DUYGUSAL YAKINLIĞI 'GÜÇLÜ'DE DEĞİL, 'ADALETLİ' KİŞİDE BULUR

 “Oğlum parana karşı cimri ol… Unutma insanlar parası kadar adamdır.” demek yerine; “Oğlum para bir araçtır, amaç insanın iç huzurudur… Para bu amaca hizmet etmiyorsa, hiçbir kıymeti yoktur. ” demelidir. 

 

27 ERKEK ÇOCUKLAR ERGENLİĞE 'UTANMA', KIZLAR İSE 'BÜYÜKLÜK' HİSSİYLE GİRER

“Kızım biraz dışarı çıkar mısın, teyzeler ile konuştuğumuz şeyler biraz özel?” demek yerine; “Kızım, tabi ki sen de kalabilirsin yanımızda. Sen de düşüncelerinle katkı sağlayabilirsin bize.“ demelidir.

 

28 ERGENİN FİZİĞİ NE KADAR HIZLI GELİŞİRSE AGRESİFLİĞİ O DENLİ FAZLA OLUR

“Kocaman adam oldun hala kardeşinin oyuncakları ile oynamak istiyorsun, aşkolsun.“ demek yerine; “Kardeşinin oyuncaklarını saklama istersen, ortaya çıkar da hep beraber oynayalım.” demelidir.

29 AİLE İÇİ İLETİŞİM AZALDIKÇA ERGENLİK PROBLEMLERİ ARTAR

“Şu konuştuğun konulara bak, çantaymış ayakkabıymış, biraz da derslerini konuşsan.” demek yerine; “İnternette gördüm, hasır iplerden çok farklı çantalar yapılabiliyormuş, ne dersin biz de yapmayı deneyelim mi?” demelidir.

 

30 ERGEN İLE UYUM, SUSKUNLAŞTIKÇA DEĞİL ERGEN KADAR CIVILDAŞTIKÇA ARTAR

“Hem telefonuma bakıp, hem seni dinleyebiliyorum, agresifleşmene gerek yok.” demek yerine;“Kızım bana 1 dakika izin verir misin? Şu mesaja kısacık bir cevap yazayım, seni bol bol dinleyeceğim.” demelidir.

 

31 ERGENİN KARŞISINDA ÇOK OLGUNLUK, 'ERGEN SUSKUNLUĞUNA' YOL AÇAR

“Kanarya Adaları’nın Kuşadası’nda olduğunu nereden çıkarttın, saçmalama.”  demek yerine; “Ben de önceden Kanarya Adaları’nın, Kuşadası’nda olduğunu zannediyordum, ama değilmiş… Haritaya bir bakalım mı? ” demelidir.

 

32 ERGENLER ÇOK OLGUN KİŞİLERİ SEVSELER DE SIKICI BULURLAR

“Tamam, lunaparka gidelim. Ama ben bir şeye binmem, siz binin…” demek yerine; “İnanın korkudan ödüm kopuyor, ama sizinle bu duyguları yaşamak istiyorum, tamam ben de bineceğim, söz.” demelidir.

 

33 ERGEN, MEMNUNİYETSİZLİĞE ZATEN YATKINDIR, BİR DE BUNA ZEMİN OLUŞTURMAMAK GEREKİR

“Eğitim sistemi benim zamanımda da sorunluydu, şimdi de… Biz ölür gideriz bu sorunlar çözülmez…” demek yerine,“Evet, eğitimde sorunlar var ama biz sorunlara değil, önümüzdeki hafta gireceğimiz sınava odaklanalım.” demelidir.

 

34 ERGENİN 'SORUMLULUK'TAN ÇOK YETKİ'YE İHTİYACI VARDIR

“Yine zayıf aldın değil mi, sana verdiğimiz emeklere yazıklar olsun… ” demek yerine;“Zayıf not alsan çok üzülmem, yüksek not alsan da çok sevinmem… Sen kendi yaşamını hazırlıyorsun unutma, benimkini değil.” demelidir

35 ERGEN, CAMİ DUVARINI GÖRÜNCE AĞLAR, KONYA KAŞIĞINI GÖRÜNCE OYNAR; ENDİŞE ETME, SEYRET

“Sana da laf söylemeye gelmiyor. Ne oldu birden bire de ortalığı birbirine katıyorsun?” demek yerine; “Yordum seni galiba, istersen biraz mola verelim mi?” demelidir.

 

36 ERGEN, KENDİNİ DİNLEYEN YETİŞKİNİ DİNLEMEKTEN KEYİF ALIR

“Sabahtan beri konuşuyorsun yaa, bir sus! Azıcık da kafamı dinlemek istiyorum.” demek yerine; “Seninle konuşmaya doyum olmuyor… İstersen geri kalanını da yemekten sonra anlatır mısın?” demelidir.

 

37 ERGENLİK ERKEK ÇOCUKLARDA BABADAN UZAKLAŞMA HİSSİYLE BAŞLAR, BABADAN DAHA ÇOK KEYİF ALARAK SONA ERER

“Oğlum o senin baban, saçını okşamak isteyince niye başını kenara çekiyorsun, üzülüyor baban.” demek yerine; “Bazen insanların yalnız kalmaya ihtiyacı olabilir, babası sen de biraz anlayışla karşıla istersen oğlunu.” demelidir.

38 KIZLARDA ERGENLİK, ANNE İLE YAKINLAŞMAYLA BAŞLAR, ÇATIŞMAYLA DEVAM EDER, BÜTÜNLEŞMEYLE SON BULUR

“Benim eşyam, ne demek? Eşyanı istediğim yere koyar, istersem de sokağa atarım. Var mı diyeceğin?” demek yerine; “Alışkanlık işte kızım, senin özel eşyalarını fark edemedim. Hepsini birden toparlayayım demiştim.” demelidir.

 

39 ERGEN BOŞ KALDIKÇA YA KENDİNİ YER YA ÇEVRESİNİ

“Evin içinde bomboş dolaşacağına git içeride ödevini yapsana!” demek yerine; “Canının çok sıkıldığını tahmin edebiliyorum. İstersen hafta sonları bir etkinlik planlamak için spor kulüplerini bir gezelim mi?” demelidir.

 

40 FİZİKSEL DEĞİL DUYGUSAL ZAYIF ERGENLER AKRAN ŞİDDETİNE MARUZ KALIR...

“Senin de ellerin yok muydu iki tane de sen vuraydın ya… geri zekalı…” demek yerine; “Bu güne kadar seni çok incittim oğlum artık bunu fark ediyorum. Söz veriyorum bundan sonra sana layık bir anne olacağım, yeniden başlayalım mı?” demelidir.

 

41 ERGENİN ELİ TİTRER, YÜZÜ YANAR; BU NE TUHAFTIR NE DE FENA

“Ay yerim seni, konuşurken yüzün ne de güzel kızarıyor öyle.” demek yerine; “Hiç mahcup olmana gerek yok, bazen benim de param olmuyor üzerimde, bu seferlik ben ödeyeyim, bir dahaki sefere sen ödersin.” demelidir.

 

42 ERGEN KIZIN İÇİ TİTREDİKÇE, DIŞA SOĞUKKANLILIK YANSIR

“Ay valla buzdolabı gibisin, senin de sohbetine doyum olmuyor.” demek yerine; “Şu anda aklıma ne geldi biliyor musun, anlatsam gülmekten yerlere yatarsın.” demelidir.

 

43 ERGENİN TEPKİSELLİĞİ, SAVUNMA İHTİYACINDANDIR

“İstemiyorsan istemiyorsun! Ne öyle bağırıp çağırıyorsun… Sakin konuşamaz mısın sen?” demek yerine; “Hiç kızmana, kendini yormana gerek yok kızım, ben seni anladım; istemiyorsun.” demelidir.

 

44 ÖN ERGENLİKTE ERKEK ÇOCUK, KIZ ÇOCUKTAN DAHA UTANGAÇTIR

“Oğlum kız gibi utanma, kaldır kafanı da komşu teyzeye bir ‘merhaba’ de.” demek yerine;“Oğlum, kişinin kendini iyi hissetmediği zamanlarda içine kapanması yerine, karşılaştığı insanlara selam vermesi daha iyi gelir insana.” demelidir.

 

45 ERGENLİĞİN ERKEK ÇOCUKLARDA EN BARİZ BELİRTİSİ SUÇLULUK DUYGUSUDUR

“Galiba senin bu kıza ilgin mi var ne, saklama benden, doğruyu söyle.” demek yerine;“Utanmana gerek yok, senin yaşlarında herkes bu duyguları yaşadı, emin olabilirsin.” demelidir.

 

46 ERGENLİKTE KARŞI CİNSE HEYECAN DUYMAK DEĞİL, KENDİNİ BU HEYECANA KAPTIRMAKTIR SORUN OLAN

“Daha yaşın kaç, başın kaç da birisine ilgi duyduğunu söylüyorsun, çekil şurdan!” demek yerine; “Kızım seni gün boyunca müzik dinlerken görüyorum, paylaşmak istediğin bir şey var mı?” demelidir.

 

47 ERGEN, DUYGULARINI TAŞKIN YAŞAR, SEVİNCİ DE ÖFKESİ DE ŞAŞKINCADIR....

 “Bu kadar abartacak ne var, aslı astarı kuşun öldü.” demek yerine, “Kuşunla duygusal bir bağ kurduğunu biliyorum, onu ben de özleyeceğim.” demelidir.

 

48 ÇOCUKLUĞUNDA YETERİNCE SEVİLMEMİŞ KİŞİ, YETİŞKİN DE OLSA ERGEN GİBİDİR

"Biraz rahat bıraksan da annenle konuşsak olmaz mı… Git içeri kardeşinle sohbet et sen de.” demek yerine; “Tabi ki sen de aramıza katılabilirsin, sensiz bir bütün olamıyoruz, hadi gel.” demelidir.

49 GENÇLER YETİŞKİNLERDEN DAHA ADİLDİR

“Oğlum her şeyin helalini haramını düşünecek olursak, biz bu dünyada zor yaşarız.” demek yerine;

“Oğlum insan olmanın en önemli yanı, başkalarının haklarına da saygı gösterecek bir büyüklüğe erişmektir. Bunu sende görüyorum, lütfen bu özelliğini kaybetme.” demelidir.

 

50 ADİL OLMAYAN BİR ORTAMDA YETİŞEN GENCİN HÂKİM DUYGUSU; BENCİLLİKTİR

“Boş ver iyilik meleği olmayı, her koyun kendi bacağından asılır. ” demek yerine;“Dostluklar zor günlerde belli olur kızım, herkes onu terk etse de, arkadaşının bu zor gününde yanında olmanı tavsiye ederim. ”demelidir.

 

51 ERGENİN RUHEN SAĞLIKLI OLDUĞU, KENDİ TARZINI OLUŞTURMASINDAN ANLAŞILIR

“Ay sen de iyice saçmaladın, sarı ayakkabı mı olur?” demek yerine; “Sarı ayakkabının bu kadar yakışabileceğini ilk kez sende gördüğümde fark ettim?” demelidir.

 

52 HER ERGENİN ÖZÜNDE 'MUTLAKA' KENDİNE HAS BİR TARZ VARDIR, KİMİSİ BUNU ORTAYA KOYAR, KİMİSİ İÇİNDE SAKLAR 

“Almak istediğin kıyafetlere bakınca, ‘bu oğlan deli mi ne’ diye düşünüyorum… Koy onu yerine, beni kendine söyletme!” demek yerine; “Galiba kendine bir tarz arayışı içindesin, istersen üzerinde bir dene ona göre karar verelim.” demelidir.

53 ERGENİN EN NEFRET ETTİĞİ SEVGİ YAPMACIK SEVGİDİR

“Benim güzel kızım, merak etme sivilcelerinle de, kilonla da sen dünyanın en güzel kızısın.” demek yerine; “Güzelliğine bir şey diyemem, ama sanırım biraz kilo vermeye ihtiyacımız var kızım.” demelidir.

 

54 ERGENİ YIKAN ŞEY, ANNE BABASININ YALANINA ŞAHİT OLMAKTIR

“Aman tamam haklısın sus ya… sanki küçücük bir yalanla dünya yıkıldı…” demek yerine;“Eğer bir gün benim dürüst olmayan sözüme rastlarsan, herkesten önce sen karşıma çık oğlum; ‘baba kendine gel’ de bana.” demelidir.

 

55 ERGENLER KENDİLERİNİ SEVENİ DEĞİL, DOĞAL OLANI SEVERLER

“Sen benim bir tanemsin, can tanemsin, aşkımsın, canım ciğerimsin, yerim seni…” demek yerine; “Akşam her şeyden uzak sadece sen ve ben, bir kafeteryada çay içmeye ne dersin oğlum?” demelidir.

 

56 ERGEN ÇOCUKLA YAŞAMAK, 'GÖNÜL RAZI OLMASA DA' BAZEN SUSMAYI ÖĞRETMELİDİR ANNE BABALARA

“Kızım susacağım diyorum yine de yapamıyorum, şu yemek yiyişine bir bak, hiç yemek görmedin mi sen?” demek yerine; “Üzerine yemek döküldü galiba, sorun yok kızım… İçeride leke sökücü vardı, istersen onunla çıkartabilirsin.” demelidir.

 

57 ERGENLERİN EN BELİRGİN ÖZELLİKLERİNDEN BİRİ 'UNUTKANLIKTIR'

“Kalemini kaybetmemen için, çocuk gibi boynuna asacağım bundan sonra.” demek yerine… “Kalemin arabanın arka koltuğunda kalmış olabilir, birlikte bakalım mı?” demelidir.

 

58 DUYGUSAL OLARAK ZAYIF ERGENE, PROBLEMLİ KİŞİLER CAZİP GÖRÜNÜR

“Sen de melankolik arkadaşın da... nasıl da bulmuşsunuz birbirinizi.” demek yerine;“Kızım sen duygusalsın, ancak arkadaşın senin gibi duygusal değil, sanki psikolojik problemleri var gibi… yanılmayasın.” demelidir.

 

59 ERGENLİKTE 'AĞLAYAMAMAZLIK' İÇSEL DERİNLİĞİ OLAN BİR PEDAGOJİK SORUNDUR

“Bu ne böyle sulu gözlülük böyle… ağlayınca arkadaşın geri mi dirilecek…” demek yerine;“Hüznünü anlıyorum, ben içerideyim kızım belki kendinle baş başa kalmaya ihtiyacın var.” demelidir.

60 BABASINA BİR ANNE GİBİ ŞEFKATLİ DAVRANABİLME ÖZGÜRLÜĞÜ, HER GENÇ KIZA İYİ GELİR

“Kocaman kız oldun üstüme üstüme böyle gelme, çekil kenara biraz.” demek yerine;“Kızım başımı şöylece dizine koysam, saçlarımı okşar mısın?” demelidir.

 

61 ERGENİN EN RİSKLİ YANI, HEYECANA İLGİSİDİR

“Tamam, lunaparka geldik de illa da tehlikeli araçlara binmemiz gerekmiyor ki, binenleri seyretmek de güzel…” demek yerine; “Lunaparka insanları seyretmek için gelinmez, hadi annesi sen de gel hep beraber binelim.” demelidir.

 

62 DEĞERSİZLİK HİSSİ, ERGENDE KENDİNİ DEĞERLİ HİSSEDECEĞİ BİRİLERİNİ ARAMA İHTİYACINI OLUŞTURUR

“Ortaokuldaki öğretmenlerin de şikâyetçiydi, şimdi yine başladık öğretmenlerinden şikayet işitmeye. ” demek yerine; “Öğretmeninle çatışmış olmak dünyanın sonu değil oğlum, biraz zamana bırak, gerekirse tekrar konuşursun, düzeltirsin aranı.” demelidir

 

63 FANATİK EBEVEYNİN ŞİDDET EĞİLİMLİ ÇOCUĞU OLUR

“Lan oğlum adam ol, benim gibi Fener’i tut… ne o kıytırıktan takımları tutmak, güldürme adamı.” demek yerine; “Bir takımı tutman güzel, iyi oynayanı tebrik edebilmen daha güzel oğlum.” demelidir.

64 SINIRSIZ İNTERNET ERGENE İYİ GELMEZ

“Yeter artık atacağım şu bilgisayarı evden, bir kere de kitap okurken görsem seni!” demek yerine;“Sanırım bilgisayara ihtiyacın oldu, sen ihtiyacını gider gel, ben burada sohbetimizin devamı için bekleyebilirim.” demelidir.

 

65 SÜREKLİ DİZİ İZLEMEK, ERGENDE 'ÖZENTİ KİŞİLİK' OLUŞTURUR

“Aslanım oğlum, bakışa bak bakışa, aynı dizideki kabadayı gibi duruyor annesi bak.” demek yerine;“Dizideki karaktere hiç özenme istersen oğlum, kişinin kendisi gibi olduğu hal en güçlü olduğu haldir.” demelidir.

Çocuklarda Adım Adım Cinsel Eğitim

Tanıtım

Anne babaların en zorlandığı konulardan biridir cinsel eğitim... Bir yandan çocuğun hiç tanımadığı duygular ve yardıma ihtiyacı olduğu gerçeği… Diğer yandan ebeveynlik çekingenliği… Neyin hangi sınırlar içinde verileceği tereddüdü… Bazen öyle bir zamanda o kadar acil bir bilgiye ihtiyaç duyulur ki ne herkese sorulabilir ne de öğrenmeden geçilebilir… Kendine has kuralları vardır bu hassas eğitimin… Yanlış verilirse çocuğun duygu dünyasını zarara uğratır… Eksik bırakılırsa yanlışa sevk eder…

Uzman Pedagog Dr. Adem Güneş çocuğun mahremiyet hislerini zarara uğratmayan bir cinsel eğitimin nasıl verileceğini bu kitapta anlattı… "Adım Adım" serisinin ilk kitabı Çocuklarda Cinsel Eğitim her anne babanın ihtiyaç duyacağı bilgileri kapsamlı ama aynı zamanda anlaşılır ve pratik bir tarzda bir araya getirdi…

 

Cinsel eğitim nedir? Hangi yaşta verilmelidir?

Tuvalete alıştırma döneminde uygulanan yöntemler cinsel gelişime olumsuz etki eder mi?

"Kardeşimin neden pipisi yok?" sorusuna nasıl cevap verilmelidir?

Çocukları gıdıklayarak, sıkıştırarak, ısırarak sevmenin sakıncası var mı?

Çocuğun dizde hoplatılması doğru bir oyun yöntemi midir?

Tedavi amacıyla fitil, tampon, krem uygulamasının sakıncaları var mı?

Çocuğun başkalarının yanında giyinip soyunmasında bir mahzur var mı?

 

İçindekiler

1. Cinsel Eğitim ile Mahremiyet Eğitimi arasında fark var mıdır? .............................................. 6

2. Çocuk anne babası ile banyo yapabilir mi? .............................................................................. 7

3. Çocuk kardeşiyle banyo yapabilir mi? .......................................................................................8

4. Çocuğun tuvalet- banyoda genital bölge temizliği anne baba tarafından mı yapılmalıdır?....... 9

5. Çocuğun anne, baba ya da kardeşini tuvalette görmesinin sakıncası olur mu? ................. .......10

6. Çocuğu tuvalete alıştırma döneminde uygulanan yöntemlerin cinsel gelişime olumsuz etkisi olur mu? ........................................................................................................................................................ 11

7. Banyo esnasında genital bölgeyi fazlaca ovalamak sakıncalı mıdır? ........................................ 12

8. Bir çocuğun altı değiştirilirken diğer cinsiyetten kardeşinin ona bakmasının sakıncası var mıdır?

..........................................................................................................................................................13

9. Çocuğun altı değiştirilirken babanın orada bulunmasında bir sakınca var mıdır? ..................... 14

10. Babanın çocuğun altını değiştirmesinde sakınca var mı? ......................................................... 15

11. Alt değiştirmeyi anne müsait olmadığında ailedeki başkaları da yapabilir mi? Kimler yapabilir? ..........................................................................................................................................................16

12. Tedavi amaçlı fitil, genital bölgeye krem uygulamasının sakıncaları var mıdır, nasıl uygulanmalıdır?............................................................................................................................... 17

13. Çocuğun dizde hoplatılması doğru bir oyun yöntemi midir? ................................................... 18

14. Çocuk mastrubasyonunun kökeninde anne babanın cinsel yaşamlarının tesiri var mıdır? ......................................................................................................................................................... 19

15. Küçük bir çocuğun sürekli bir yere sürtünüyor olması mastrubasyon olarak değerlendirilebilir mi? ......................................................................................................................................................... 20

16. İlaç içmeyen çocuğa zorla ilaç içirmenin sakıncası olur mu? .................................................. 21

17. Çocuk başkalarının yanında giyinebilir mi? ............................................................................. 22

18. Anne babanın çocuğun yanında giyinip soyunmasında bir sakınca var mıdır? ........................ 23

19. Çocuk “Anne neden babamla aynı odada giyiniyorsunuz, ayıp değil mi?” diye sorduğunda ne demelidir?......................................................................................................................................... 24

20. Çocuğun farklı ailelerdeki kültürel giyim farklılıklarını görmesi mahremiyetini olumsuz etkiler mi?.................................................................................................................................................... 25

21. Çocuk evde çıplak gezebilir mi? Hangi sınırlar içinde izin verilmelidir? ................................ 26

22. Çocuğun anne babayı çıplak görmesi durumunda ne yapılmalıdır? ......................................... 27

23. Erkek çocuğun annesiyle birlikte yatmasının sakıncası var mıdır? .......................................... 28

24. Kız çocuğun babasıyla yatmasının sakıncası var mıdır? .......................................................... 29

25. Anne, baba ve çocuğun hep birlikte yatmasının sakıncası var mıdır? ..................................... 30

26. Çocuğun kuzeniyle birlikte yatmasının sakıncası var mıdır? .................................................. 31

27. Çocuk aile büyükleriyle birlikte yatabilir mi? ......................................................................... 32

28. Çocuğun akrabalarda ve arkadaş ortamlarında yatılı kalmasında bir mahzur var mıdır? . .......33

29. Tatillerde, düğün ve bayramlarda yer darlığı nedeniyle, aile bireylerinin aynı odada kalmasında sakınca var mıdır? .............................................................................................................................................. 34

30. Anne babanın evde iç çamaşırlarıyla bulunmasında/yatmasında mahsur var mıdır? ............... 35

31. Kız ve erkek çocuklar aynı odayı kullanabilir mi? ................................................................... 36

32. Zaruret durumunda odanın paravanla ayrılması doğru bir çözüm müdür? .............................. 37

33. Anne babanın odasının kapısı sürekli kapalı mı olmalı? .......................................................... 38

34. Çocuğun anne babasının sevgi içerikli davranışlarını görmesinde bir mahzur var mıdır? 39..................................................................................................................................................... 39

35. Çocuğun anne babasını uygunsuz şekilde görmesi durumunda, ne yapılmalıdır? ................... 40

36. Çocuğun anne babasının özel eşyalarını bulması ve ne işe yaradığını sorması durumunda nasıl davranılmalıdır? ............................................................................................................................. 41

37. Anaokulunda tuvalet kapıları açık olabilir mi? ....................................................................... 42

38. Okul öncesi kurumlarında iç çamaşırları sınıf içinde değiştirilebilir mi? .............................. 43

39. Çocukların birbirlerinin cinsel uzuvlarına dokunmasında, el şakası yapmalarında bir mahzur var mıdır? ...................................................................................................................................................... 44

40. Okulda cinsel eğitim verilebilir mi? ...................................................................................... 45

41. Hamilelik ne zaman çocuğa söylenmeli? .............................................................................. 46

42. Sorunlu veya zor geçen hamileliklerde nasıl bir yol izlenmelidir? ....................................... 47

43. “Ben nasıl doğdum?” diye soran çocuğa nasıl cevap verilmelidir? ...................................... 48

44. “Ben babama neden benziyorum?” diyen çocuğa ne demelidir? ......................................... .49

45. Anne bebeğini emzirirken erkek kardeşin görmesi, mahremiyetine zarar verir mi? ............ 50

46. Sütten kesilen çocuğun anne göğsüne dokunmak öpmek istemesi normal midir? ............... 51

47. Bay-bayan tuvaletlerde ve hamamlarda çocukların hangisine gireceğine kaç yaşına kadar dikkat etmelidir? ..................................................................................................................................................... 52

48. Erkek çocukların sünnet yaşı kaç olmalıdır? ........................................................................ 53

49. Sünnet merasimleri pedagojik olarak doğru mudur? ............................................................ 54

50. Çocukları gıdıklama, sıkıştırarak, ısırarak sevmenin bir sakıncası var mıdır? ..................... 55

51. Çocuğu istemediği halde sevmeye çalışmanın sakıncası var mıdır? .................................... 56

52. “Seni oğluma/kızıma alacağım” diye çocukla şakalaşmanın bir sakıncası var mıdır? ......... 57

53. Çocuğu “Yakışıklı, artist, zilli, çapkın” gibi sözler kullanarak sevmenin sakıncası olur mu? ..................................................................................................................................................... 58

54. Güreş gibi oyunlarda orantısız güç kullanmanın çocuğa zararı olur mu? ............................ 59

55. Çocuğu zorlayarak bir davranış oluşturmak ile cinsel gelişim arasında bir ilişki var mıdır? ..................................................................................................................................................... 60

56. Çocukların kendi arasında doktorculuk ve evcilik oynaması sakıncalı mıdır? .................... 61

57. Çocukların oda kapılarını kapatarak oynamalarında bir sakınca var mıdır? ........................ 62

58. Çocukların izleyeceği sinema filmleri cinsel gelişime olumlu ya da olumsuz etki eder mi?............................................................................................................................................... 63

59. Cinsel içerik taşıyan görseller çocuğun cinsel gelişimine olumsuz tesir eder mi? ............... 64

60. Gençlik romanlarının çocuğun cinsel gelişimine olumlu ya da olumsuz tesiri var mıdır? ..................................................................................................................................................... 65

61. Ergenlik döneminde çocuğun mastrubasyon yapması normal mi? ...................................... 66

62. Erkek çocuklar ERGENLİK döneminde olabilecek değişiklikler konusunda hangi yaşta bilgilendirilmelidir? .................................................................................................................... 67

63. Kız çocuklar ERGENLİK döneminde olabilecek değişiklikler konusunda bilgilendirilmeli midir? ..................................................................................................................................................... 68

64. Çocukların diğer cinsiyete sahip çocuklar hakkında ERGENLİK bilgilendirmesi yapılmalı mıdır? …..................................................................................................................................................69

65. Çocuğun cinsel yaşam hakkında her sorusuna cevap verilmeli midir? ................................ 70

66. Ergenlik döneminde kız erkek arkadaşlığı her zaman cinsellik içerir mi? ........................... 71

67. Aşırı cinsel eğilimleri olan hemcinsi ile arkadaşlık, çocuğun cinsel gelişimine olumsuz etki eder mi? ..................................................................................................................................................... 72

68. Gizlice kız kardeşinin odasını gözetleyen çocuğa nasıl davranılmalıdır? ............................ 73

69. “Kardeşimin neden pipisi yok” sorusuna nasıl cevap verilmelidir? .................................... 74

70. Çocuğun cinsellik içeren kelimelerin anlamlarını sorması durumunda, ne yapılmalıdır?...  75

71. Aşık oldum, diyen çocuğa nasıl cevap verilmelidir? ............................................................ 76

72. Çocuğun karşı cinsiyetten bir arkadaşı varsa, nasıl davranılmalıdır? ................................... 77

73. Çocuk arkadaşıyla birbirlerine cinsel organlarını gösterirken görülmesi durumunda ne yapılmalıdır? ...................................................................................................................................................... 79

74. Cinsel bölgesiyle oynarken görülen çocuğa nasıl yaklaşılmalıdır?........................................ 80

75. Çocuğun internetten cinsel bilgi edinmesine göz yumulmalı mıdır? ..................................... 81

76. Çocuğun sosyal ortamlarda cinsel içerikli mesajlaşmalar yapması durumunda ne yapılmalıdır?

.......................................................................................................................................................82

77. Cinsel içerikli görüntülere merak salan çocuklara nasıl davranılmalıdır? ............................ 83

78. Arkadaşları cinsellikle ilgili bir konuyu daha çocuk hazır olmadan açıklamışlar ise onarımı için ne yapılabilir? ....................................................................................................................................................... 84

79. Çocuk “Neden anne baba aynı yatakta yatıyor, çocuklar ayrı yatıyor?” diye sorduğunda ne demelidir? ....................................................................................................................................................... 85

80. Okulda yanlış şekilde cinsel eğitim görmüş olan çocukların onarımı yapılabilir mi? ........... 86

81. Ergenlik dönemindeki çocuğun bir arkadaşıyla cinsel yakınlaşmada bulunması durumunda, ne yapılmalıdır? ...................................................................................................................................................... 87

82. Çocukların kamp ve yurtlarda birlikte kalması sakıncalı olabilir mi? ................................... 88

83. Erkek çocuğun anne yatağında yatması çocuğu eşcinsel yapar mı? ...................................... 89

84. Erkek çocuğun, annesinin ve kız kardeşinin eşyalarını kullanmasında bir mahsur var mıdır? ...................................................................................................................................................... 90

85. Oğlum sürekli kız oyuncaklarıyla oynuyor, kız eşyalarını merak ediyor ne yapmalıyım? ..................................................................................................................................................... 91

86. Bir erkek çocuğun sadece kız çocuklarının bulunduğu ortamda yetişmesinde bir mahsur var mıdır? .................................................................................................................................................... 92

87. Eşcinsellik doğuştan gelen bir özellik midir? ...................................................................... 93

88. Kızımın kızlara ilgi duyduğunu fark ettim, ne yapmalıyım? ............................................... 94

89. Erkek çocuğun kendi cinsine ilgi duymaya başlaması durumunda, ne yapılmalıdır? ......... 95

90. Çocuğun kendini istismardan koruması için “çığlık atma” gibi yöntemleri öğretmenin faydası var mıdır? .................................................................................................................................................... 96

91. Sadece kız çocukları mı tacize uğrar? ................................................................................. 97

92. Çocuklara yönelik tacize en çok hangi yaşta rastlanır? ...................................................... 98

93. Tacize uğramışlık yetişkinlik döneminde hangi cinsel sorunları beraberinde getirir? ....... 99

94. Tacize uğramış bir çocuğun aile içi iletişiminde nelere dikkat etmek gerekir? ................. 100

95. Çocuğumun tacize uğramaması için, yabancılardan korkutuyorum, doğru mu yapıyorum? ................................................................................................................................................... 101

96. Tacize uğradığını anlatan çocuğa nasıl davranılmalıdır? ................................................... 102

97. “Ben abimle evleneceğim” diyen çocuğa ne demelidir? .................................................... 103

98. Anne babasına “ben seninle ben seninle evlenmek istiyorum.” diyen çocuğa ne demelidir?

...........................................................................................................................................……104

99. “Ben evlenmeyeceğim” diyen çocuğa nasıl cevap vermelidir? ......................................... 105

100. Ergenlik dönemindeki çocuğun evlenmek istemesi durumunda ne yapılmalıdır? .......... 106

 

Kitaptan Kesitler

-Mahremiyet Eğitimi, çocuğun kendini korunaklı kılmasına ve kişiliğin oluşmasına katkı sağlar. Cinsel eğitim ise, çocuğun sağlıklı bir cinsel gelişim dönemi geçirmesi için gerekli olan bilgilerin edinilmesini sağlar.

-7 yaşından sonra çocuk banyoda mutlaka yalnız olmalıdır.

-4 yaşından sonra kardeşler ayrı banyo yapmalıdır.

-4 yaşından sonra tuvalet temizliğini çocuk kendisi yapmalıdır.

-Çocuklar, tuvalet ihtiyacını karşılayan bir ebeveynin yanında bulunmamalıdır.

-Olumsuz geçen tuvalet eğitimi psikolojik sorunlara yol açabilir.

-Genital bölgeye fazla temas sakıncalıdır.

-Alt değiştirme esnasında çocuğu izleyen biri olmamalıdır.

-Alt değiştirme esnasında çocuk yalnız olmalıdır.

-Çocuğun altını değiştirirken “sadece bir kişi” prensibi esas olmalıdır.

-Çocuğun altını değiştirecek kişilerin öncelik sıralamasını belirlenmelidir.

-Çocuk genital bölgesini uyaracak oyun ve durumlardan uzak tutulmalıdır.

-Çocuk mastrubasyonunun kökeninde cinsel haz arayışı yoktur.

-Sürtünme davranışı gösteren çocuk bağlanma terapisiyle bu davranışından kurtulabilir.

-İlaç ve çocuğun istemediği tedavi yöntemleri, aceleye getirmeden, zorlamadan zamana yayarak uygulanmalıdır.

-Hiçbir yetişkin çocuğun her yerini sınırsız görme ve kullanma hakkına sahip değildir.

-Giyinmede yalnızlık ilkesi, farklı cinsiyetlerin birbirini görmesinden ziyade kişisel sınırların kazanılması açısından önemlidir.

-Ebeveynler çocuğun fark ettiği sırada aynı anda giyinip soyunmamalıdır.

-Farklı kültürler içinde bulunmak çocuk için zenginliktir.

- 3 yaşından sonra çocuklar evde çıplak dolaşmamalıdır.

-Ansızın yaşanan istenmeyen olaylar, mahremiyet eğitimi için fırsat bilinmelidir.

-2 yaşından sonra çocuk anne yatağından adım adım ayrılmalıdır.

-Ebeveynlerin çocuklarıyla sarılıp kucaklaşması, öpüşüp koklaşmasında bir mahsur yoktur.

-Çocuk herhangi bir sebepten anne yatağına geldi ise direkt reddetmemelidir.

-4 yaşından sonra çocuklar aynı yatakta yatmamalıdır.

-7 yaştan sonra çocuk tek başına yatmalıdır.

-Çocuğun 7 yaşından önce akrabalarda kalması tavsiye edilmez.

-Aynı odada yatmak gerektiğinde, anne babalar çocukları paylaşarak yatmalıdır.

-Aile bireylerinin iç çamaşırlarıyla evde dolaşması doğru değildir.

-Kardeşlerin odası 7 yaşından sonra ayrılmalıdır.

-Odanın paylaşılması gerektiği durumlarda ayrı odada giyinilmelidir.

-Anne babanın odası, özel anlar dışında sürekli açık olmalıdır.

-Abartıya kaçmayan sevgi içerikli davranışlar çocuk için faydalıdır.

-İstenmeyen durumlarla karşılaşıldığında ani tepkiler vermek, olayın kalıcı izler bırakmasına sebep olur.

-Özel eşyaları merak eden çocuğa ayrıntıya girilmeden cevap verilmelidir.

-Çocuk tuvaletin özel bir ihtiyaç olduğunu öğrenmelidir.

-Kıyafetler herkesin içinde değiştirilmemelidir.

-Yanlış davranışların üzerinde durulmadan yanlış olduğu eylem diliyle anlatılmalıdır.

-Çocukların toplu olarak cinsel bilgiler edinmesi doğru değildir.

-Çocuğun kardeşinin olacağını erken haber alması kardeş kıskançlığına sebep olabilir.

-Doğum şeklini çocuğa izah etmek gereksiz ve anlamsızdır.

-Çocuğun ilk konsantrasyonu, dikkat dağınıklığının önlenmesinin ilk adımı emme ile kurulan bağa dayanır.

-Çocuk anne göğsüne dokunarak emme sürecini sonlandırır.

-4 yaştan itibaren kendi cinsiyetine ait tuvaleti kullanması cinsel kimlik kazanımına katkı sağlar.

-Sünnet için en ideal yaş, çocuğun doğduğu andan itibaren geçecek ilk 3 aydır.

-Sünnet merasimlerinin çocuğa pedagojik bir katkısı yoktur.

-Çocuğun duygusal ihtiyacını karşıladıktan sonra ebeveynin yanından ayrılmak isteğine saygı duyulmalıdır.

-Seni oğluma/kızıma alacağım sözü yanlış bir sevgi gösterisidir.

-Çocuk tekme tokatla sevilmez, güçlenmez.

-Çocuğu zorlayarak iradesini kırmak kişilik gelişimine zarar verir.

-Anne babalar kendileri önceden izlemedikleri filmleri çocuklarına izletmemelidir.

-Cinsel içerikli görseller çocukta uyarılma oluşturabileceğinden sakıncalıdır.

-Anne baba çocuğun okuduğu kitabı içeriğini mutlaka gözden geçirmelidir.

Erkek çocuklarının ergenliğe girmeden önce bilgilendirilmesi doğru değildir.

-Kız çocukların ERGENLİK öncesi yaşayacağı değişiklikler hakkında bilgilendirilmedir.

-Çocuğun kendine saygısının devam etmesi için cinsel yakınlaşmalara karşı korunaklı durması anlatılmalıdır.

-Her kız erkek arkadaşlığını cinsellik penceresinden yorumlamak yanlış bir bakış açısıdır.

-Gözetleme davranışı ERGENLİK döneminde cinsel motivasyondan kaynaklanabilir.

-Çocuk dışlanmışlık hissettiğinde anne babasının neden birlikte yattığını sorgular.

-Çocukta cinsel içerikli davranış değişikliği varsa, çocuk farklı faaliyetlere yönlendirilmelidir.

-Anne yatağında yatma çocuğu eşcinsel yapmaz.

-Eşcinsel eğilimde en doğru yöntem, onarım terapisidir.

-Çocuğu tacizden koruyan en güçlü faktör, içindeki öfke duygusudur.

-Taciz şiddet de içerdiğinden erkek çocuklar da potansiyel mağdurdur.

-Tacizin en yoğun olduğu yaş grubu 6-7 yaş grubudur.

-Tacize uğrayan çocuk gibi ailesi de psikoterapi almalıdır.

-Tacizin önlenmesi için en önemli eğitim şekli Mahremiyet Eğitimi’dir.

Cezasız Eğitim -2

Tanıtım

Çocuk bir türlü söz dinlemiyor, kardeşine kötü davranıyorsa… Ödevini yapmıyor, okuldan sürekli şikâyet geliyorsa… Aile içindeki sorumluluklarını yerine getirmiyor, yetişkinlere saygısızlık yapıyorsa… “Bu davranışların karşılığını görmeli,” deyip cezalandırmalı mı? Yoksa “Artık baş edemiyorum,” diye ilaca mı başlamalı? Kızarak, azarlayarak, ceza vererek çocuğun davranışları düzeltilebilir mi? Yoksa ceza, yetişkinin çaresizlik gösterisi midir? Evet, ceza bir eğitim aracı değil, bir aşağılama davranışıdır…

Cezasız Eğitim kitabında çocukla çatışmanın onun kişilik gelişimini nasıl etkilediğini, tepkisel hale getirdiğini, öfke kontrolünü bozduğunu... Cezanın kısa vadede işe yarasa da uzun vadede çocuğa değersizlik hissi yaşattığını ayrıntılarıyla anlattık.

Peki, kızmadan, ceza vermeden çocuk eğitimi olur mu? Olursa nasıl olur? Cezasız Eğitim 2’de işte bu soruların cevabını aradık. Pedagog Adem Güneş, Cezasız Eğitim 2'de ‘öğrenme’ yerine, ‘edinmeyi’ tarif etti. Edinebilmek için ‘merak-heves-istek’ üçlüsünün önemini anlattı. ‘Kalıcı Öğrenmenin Üç Derinlik Boyutu’na değindi. Çocuğun kişilik gelişimini önemseyen anne babalar ve eğitimcilerin bakış açısını değiştirecek bir kitap…

 

İçindekiler 

İTHAF   .......................................................................................................................... 4

Sevgili Babama ve İlkokul Öğretmenime....................................................................... 4

GİRİŞ ....... ......................................................................................................................7

Ayı Terbiyecisi……........................................................................................................ 7

BÖLÜM I EDİNEREK ÖĞRENME

Öğrenme Zihinsel Bir Faaliyet Değildir........................................................................ 10

1- Edinerek Öğrenmede “Biyolojik Ritim”................................................................... 15

2- Edinerek Öğrenmede “Güvenli Bağ”........................................................................ 17

3- Edinerek Öğrenmenin 3 Derinlik Boyutu.................................................................. 19

4- Edinerek Öğrenmede “Tekrarın Önemi”................................................................... 21

5- Edinerek Öğrenmede “Eylem Dili”........................................................................... 23

6- Edinerek Öğrenmede “Merak, Heves, İstek” Üçlüsü................................................ 25

Edinmenin 3 Sihirli Anahtarı......................................................................................... 27

Zorlama Olmadıkça Çocuk Öğrenmez mi?................................................................... 29

Bir Hatıra: Bazı Kayıplar Sınav Kaybından Acıdır....................................................... 31

İletişim Becerisi   .......................................................................................................... 34

Kaliteli İletişim Nedir? ................................................................................................ 36

Bir Hatıra: Çocuğa Değer Vermek Bir Lütuf Değildir.................................................. 43

Eğitim Bireyi Ya Sersemleştirir, Ya Özgürleştirir.......................................................... 46

Başarısız Çocuk Değil, Hitap Edilememiş Çocuk Vardır.............................................. 49

Okul Ödevi Bir Zorunluluk Mudur?............................................................................. 52

Eğitimden Kopan Çocuk Aileden de Kopar.................................................................. 57

BÖLÜM II ÇOCUKLARDA DAVRANIŞ EĞİTİMİ

Kendinlik Bozukluğu ................................................................................................... 60

Taklit, Özenti ve Mizaç Tetiklenmesi............................................................................62

Mizaç Tetiklenmesi Nedir?  ..........................................................................................64

“Mimiksizlik”  ...............................................................................................................66

“Duyarsızlık”.................................................................................................................69

Buyurucu İç Kılavuz. ....................................................................................................72

Çocuk Zihninin Savunması Yoktur................................................................................74

Pedagojik Tik ve Duygusal Onarım............................................................................. 76

“Akıllı Uslu Çocuk” Gerçek Değil Bir Mitolojidir...................................................... 78

Ergenlik Dönemi Problem Dönemi Midir?.................................................................. 80

Çocuklarda Problem Çözme Yeteneği.......................................................................... 82

Öne Geçme Çabası ...................................................................................................... 94

Engellenen Çocuk Hırçın Olur..................................................................................... 96

Şiddet Şiddetin Mayasıdır ........................................................................................... 99

Var Olamamama Hırçınlığı........................................................................................ 103

Aşırı İlgi ve Edilgen Kişilik....................................................................................... 108

Kendi Kendine Oyun Bazen Problem İşaretidir......................................................... 110

Çocuklarda Düzen Alışkanlığı.................................................................................... 112

İletişimi Kopuk Çocuklar Depresyona Daha Yatkındır.............................................. 115

Para Biriktirme Alışkanlığı........................................................................................ 118

Çocuk 7’sinde Neyse 70’inde O Mudur?................................................................... 121

Bir Gözlem: Büyük Gemi Geçiyor............................................................................ 124

Çocuk Çocukluğunu Yaşadıkça Mutludur................................................................. 126

Çocuklukta Yalan Korkunu Ürünüdür....................................................................... 129

BÖLÜM III

ÇOCUKLARDA İNANÇ EĞİTİMİ.......................................................................... 132

İnanç Eğitiminin Temel Prensipleri............................................................................ 132

İnanç Eğitiminde Sebep-Müsebbip İlişkisi................................................................ 136

Korkutularak Din Sevdirilmez................................................................................... 137

Çocuk, Ebeveyninin İnancını Ne Zaman Terk Eder?................................................. 140

Kur’an Eğitimi İçin Birkaç Pedagojik Tavsiye.......................................................... 142

Sızıyı Kaybetmeyecek Kadar Acıya Temas............................................................... 144

Okullardaki cinsel eğitim çocuk ruh sağlığına zarar veriyor

Geçenlerde bir okuyucum ailecek içine düştükleri zor durumu yazmış ve yardım istemişti. Mesaj aynen şöyle diyordu:  “Hocam kız kardeşimin sınıfında geçen hafta derste ‘insanların üremesi’ ile ilgili bir konu işlemişler ve kardeşim bir haftadır anne-babamla konuşmuyor. Odasından dışarı çıkmıyor. Ben neden böyle yaptığını sorduğumda ise ‘Annemden artık tiksiniyorum’ dedi.  Ne yapacağımı şaşırdım, annem ve babam da çok zor durumdalar, lütfen yardım edin.”

Böylesi mesajları her yıl tam da bu dönem mutlaka alıyorum. Kimi zaman çocuk okulda ‘biyoloji’ dersinde duydukları ile şok geçirmiş vaziyette eve geliyor, annesine bir garip bakıyor, babasından uzak duruyor... Kimi zaman da derste anlatılanları tam anlayamamanın şaşkınlığı içinde eve geldiğinde anne babasını soru yağmuruna tutuyor, “Anne, bebekler annesinin karnına nasıl giriyor?” diye okulda anlatılan ve zihninde yarım kalan bilgilerin devamını anne babasından öğrenmeye çalışıyor.

Anne babaların zora düştükleri bu durum maalesef ilköğretim müfredatından kaynaklanıyor. Ve yine maalesef iyi niyet ile ilköğretim 10. sınıf biyoloji dersi içine yerleştirilen, “insan ve hayvanların üremesi” konulu “cinsel eğitim anlatımı” çocuk ruh sağlığına faydadan çok zarar veriyor.

Sanırım yetkililer, “komünist” sistem alışkanlığının bir sonucu olarak, çocukları bir sınıfa doldurup onlara “cinsel eğitim” vermeye çalışırken iyi bir şey yaptıklarını zannediyorlar. Hâlbuki insanın en mahrem hisleri öyle sere serpe ve herkesin içinde konuşulmamalı. Zira aynı yaşta oldukları hâlde çocukların birçoğu aynı gelişim düzeyinde değildir. Kimisi var cin gibi, siz anlatmaya başladığınızda o gülüp geçiyor, “Hocam biz bunları çoktan biliyoruz!” diyor, kimisi ise öğretmenin her anlattığı konuyu kalbi duracak gibi arka sıralarda yüzü kızara kızara dinliyor.

Bütün bunlarla birlikte bir de “çocuklara yönelik cinsel eğitim” seminerleri yapılıyor ki, o da tam bir fecaat. Çocukları “güya” tacizden korumak için başlarına gelebilecek “felaket senaryoları” anlatılıyor ve hatta “Ailenizde de böyle şeylerle karşılaşabilirsiniz, dikkatli olun!” deniyor.

Çok iyi hatırlıyorum bir genç kız böylesi bir “eğitim” programına katıldıktan sonra artık babasının kendisine sarılmasından, öpmesinden şüphe duymaya başladığını ve çok istediği hâlde o günden sonra babasıyla artık yakınlaşamadığını söylemişti.

Olmaz ki böyle…

Yazık yetişen nesillere…

Hâlbuki ERGENLİK çağındaki bir çocuğa şüphecilik içinde bir “cinsel eğitim” değil, güven duygusu içinde bir “mahremiyet eğitimi” verilmelidir. Nedir cinsel eğitim ile mahremiyet eğitimi arasındaki fark?

Cinsel eğitimde çocuklar topluca bir yere alınır ve öğretmen anlatacağı konuları patır patır anlatmaya başlar. Kimi çocuk kıpkırmızı bir yüzle, kimi çocuk sinsi bir tebessümle öğretmeni dinler. Zil çalıp öğrenciler dışarı çıktıklarında dersin tesiri ile “kakara kikiri” birbirlerine el şakası yapmaya başlarlar. Kızlar bir kenarda gülüşür, erkekler diğer yanda şımarırlar.

Hâlbuki mahremiyet eğitiminde “her çocuk özeldir”, bilgiler topluca verilmez.  Ve bilgiyi çocuğa aktaran kişi öyle rastgele biri değil, çocuğun güven duyduğu bir yakınıdır. Böyle bir yetişkin, vakti geldikçe çocuğa “ihtiyacı olduğu kadar” bilgiyi yavaş yavaş verir.

Bu kişi, kız çocuklarında genellikle anne veya abladır. Çünkü kızlar, ihtiyaç duydukları konuları anneleri ile paylaşmayı ve onlar ile bir kenarda “fısıldaşarak” bilgi edinmeyi severler. Ancak, erkek çocuklarda bu kişi baba veya abi olamaz. Erkek çocukları cinsel bilgileri babadan duymak istemezler. Kırılır içlerinde bir şeyler. Gözlerinde büyüttükleri babalarına karşı bir hayal kırıklığı yaşarlar. Bu nedenle, erkek çocuklara cinsel bilgiler ancak, yaşına yakın bir üçüncü kişi tarafından ve vakti geldikçe verilmelidir. Ve bu kişi evli olmamalıdır.

Görüldüğü gibi, mahremiyet eğitiminde, bırakın çocukları bir sınıfın içine toplayıp “Şimdi size insan üremesini anlatacağım.” diye mahrem konuları uluorta ilan etmeyi,  bilgiyi aktaracak olan kişinin özellikleri bile çocuk ruh sağlığı açısından önemlidir.

Umarım ki, yetkililer, ilköğretim okullarında “biyoloji” dersi adı altında çocuklara “cinsel eğitim” verdikleri için iyi bir şey yaptıkları yanılgısından çıkarlar ve umarım ki, gelecek yıl bu dönemde bunalıma düşmüş çocukların ve ailelerin mesajları gelmez.
 

Eş eşin terapistidir

Anne-çocuk bağlanması üzerine bir akademik çalışma yürütüyorum şu sıralar. Bir çocuğun annesine “güvenli bağlanması” nasıl gerçekleşiyor? Anne ile çocuk arasında gerçekleşen (ya da gerçekleşemeyen) bu “bağlanma”, çocuğun gelecekteki yaşamına nasıl tesir ediyor? Araştırma oldukça önemli ve bununla meşgulüm şu günlerde…

Belki ülkemiz için yeni olabilir ama pedagojinin en önemli konularından biri olan anne-çocuk “bağlanması” ve “ayrılması”, Batılı akademisyenler için hayati önem taşıyor. Zira erken çocukluk döneminde anne ile çocuk arasında kurulan bu bağın kalitesi çocuğun gelecek yaşamında oldukça belirgin bir rol oynuyor.

Bu konudaki önemli çalışmalardan birini Prof. Dr. David M. Fergusson yaptı. Yeni Zelanda’da 1265 çocuğun, doğdukları günden itibaren, tam 30 yıl boyunca duygusal gelişimleri gözlem altında tutuldu.

Dünya pedagoji literatürüne çok önemli bir katkı sağlayan bu çalışmada, “erken çocukluk döneminde” anne-çocuk arasındaki bağlanmanın çocuğun gelecek yaşamında oluşturduğu etki, hayret verici bir belirginlik ile ortaya konuldu.

Buna göre bebeklik döneminde annesi ile “güvenli bağ” kuramamış çocukların temel ortak özelliği, “kaygılı” olmaları. Endişeli benlik yapısına sahip çocuklarda ise ilerleyen yaş dönemlerinde farklı farklı davranış bozuklukları gözlemleniyor.  Örneğin bu çocuklar 7 ile 9 yaş arasında ya içe kapanık bir ruh hâli sergiliyor, sosyal davranışlarında bir gerileme gözlemleniyor ya da agresif bir ruh yapısına sahip oluyorlar…

Daha net ifade ile söyleyecek olursak, erken çocukluk döneminde anne ile doyasıya bağ kuramamış çocuklar ya yaşadıkları bu hayal kırıklığı ile etrafa karşı yıkıcı ve saldırgan oluyorlar veya içe kapanık bir ruh hâli ile yaşamlarının geri kalan kısmını asosyal olarak sürdürüyorlar…

“Çocuk böylesi bir ruha büründü ise her şey bitmiş mi oluyor?” sorusu hemen sorulabilir ama insan ruhuna ait sistem mükemmel bir şekilde işlediği için yapılan hata ve eksikliklerin giderilmesi de her dönemde mümkün oluyor.

Yine aynı araştırmada, çocukluk döneminde annesi ile güvenli bağ kuramamış çocuklara “ERGENLİK döneminde” pozitif bir aile ortamı sunulduğu takdirde davranışlarındaki bu negatiflik yeniden olumluya dönebiliyor…

Bütün bu çalışmaları veri olarak aldığımızda, ülkemizdeki anne-çocuk bağlanmasının ne durumda olduğunu araştırmanın, ülkemiz çocuklarının psikolojisini anlamak için oldukça önemli olduğunu düşünüyoruz…

Bu nedenle 800 anne ile bir anket gerçekleştirdik. Ankete katılan annelere iki temel soru sorduk. Birincisi, kendi gözlemlerine dayanarak çocukları ile “güvenli bağ” kurup kuramadıkları idi. Diğeri ise çocuklarında hangi davranış bozukluklarını gözlemledikleriydi.

Anketin değerlendirilmesi devam ediyor, ancak ilk sonuçlara baktığımızda oldukça önemli bir bilgiyi içeriyor.

O bilgi de ankete katılan 800 kişinin sadece 159’unun kendi çocukluk döneminde annesi ile “güvenli bağ” kurduğunu söylemesiydi. Bir başka deyişle annelerin yüzde 81’i kendi çocukluk dönemlerinde anneleri ile doyasıya bir anne-çocuk ilişkisi kuramadıklarını ifade ediyorlardı…

Annesi ile doyasıya anne-çocuk bağı kuramamış çocuklar, bugün kendileri annelik yapıyor… Bu, oldukça üzücü bir durum…

Zira çocukluk döneminde kendisinde güven ve emniyet duygusu oluşmamış bir anne, kendi çocuğuna veya eşine ne kadar güvenebilir ve ne kadar kaygısızca annelik yapabilir ki? Evet bu zor, ama imkânsız da değil…

Eş eşe yardımcı olabilir ve eşler birbirlerinden “mükemmel olmayı beklemezlerse” çocukluk döneminde ne yaşanırsa yaşansın evlilik süreci bu olumsuzlukları olumluya çevirebilecek bir özellik taşıyor… Eşler birbirlerine çocukluk dönemlerinde yaşadıkları gerçekleri de görecek şekilde iletişimde bulunurlarsa birbirlerinin “terapisti” gibi oluyorlar. Ne ilaç, ne psikolog… Eş eşe yetiyor…

Ve o zaman yıllar süren olumsuz hayat, evlilik içinde “yeni bir yaşama” dönüşebiliyor… Aksi takdirde annelerin çocukları ile hırçın ve sinirli, eşlerin de huzursuz ve kavgalı olması kaçınılmazdır...

 

Baba bugün ne oldu biliyor musun?

İnsanları karşılaştıkları olayların zorluğu değil, o olaylara yükledikleri anlamlar kaygılandırır. Bu, psikolojinin temel kuralıdır. Çocuklar için de böyle…

Çocuk, problemlerin ne anlama geldiğini, yetişkinin o probleme bakışı ile belirler. Çok büyük gibi gelen problemler, güçlü kişilikli bir yetişkinin dünyasında bazen küçücük kalır. Böylesi bir yetişkinin yanındaki çocuk, problem ne kadar büyük olursa olsun endişeye kapılmaz. İsterse dışarıda kıyametler kopsun, yetişkin bu kopan kıyametleri tebessümle karşılıyorsa, çocuk pozitif bir ruhla yetişir.

Bunun tersi olarak, küçücük sorunları bile büyütmeyi bir alışkanlık hâline getirmiş yetişkinin yanındaki çocuk, mutsuz, kaygılı ve yaşama karşı tutarsız olur. Hep şikâyetçi, hep memnuniyetsiz bir hâle bürünür.

Çocuk için yaşamın her anının anlamlanması gerekir ki belirsizliklerden oluşan kaygılardan ve korkularından kurtulabilsin.

Bundandır ki çocuklar güncel yaşamdaki olayları ebeveynlerine anlatmaya çok isteklidirler. Bu istek, çocuğun anne ve babası ile salt bir iletişim kurma arzusundan değil, yaşadığı olayların ebeveyni tarafından yorumlanarak bir “anlam” kazanmasına duyduğu ihtiyaçtandır. Bu anlamın her hâlükârda pozitif bir değer taşıyıp taşımayacağı çocuğun kişilik inşası için oldukça önemlidir.

Arkadaşı ile tartışan ve ardından onunla küsen bir çocuğun bu olayı heyecanla anne ve babası ile paylaşmak istemesi, sadece bir kavga anını resmetmek değil, o anlatım sırasında ebeveynin nasıl yorum getireceğini de görebilmektir. İşte çoğu defa ebeveynler tarafından basit gibi duran çocuğu ciddiye alma ve olayları yorumlayış tarzı, çocuğun yaşama bakış açısını belirleyecektir.

Eğer bir ebeveyn çocuğunun heyecan içinde anlattığı bir olayı göz ucu ile dinliyor ve ağız ucu ile “Hıı, öyle mi?” diye karşılık veriyorsa, böylesi bir ebeveynin yanında yetişen çocuğun yaşamı da ancak bu kadar anlamlıdır.

İşte ERGENLİK dönemi çocuk-ebeveyn çatışmalarının en geniş kaynağı da burasıdır. Ebeveyni tarafından hayatı pozitif olarak anlamlandırılmamış çocuklardır bugün sorun olanlar.

Bir gün oğlan, “Baba, senin hayata baktığın gibi bakmıyorum ben.” dediğinde veya kız, “Anne, senin ahlak anlayışın ile benim ahlak anlayışım farklı galiba.” diye temel ahlakî kurallara itiraz ettiğinde şaşırmamak gerek… Çünkü çocuk kendi görevini yaptı ve çocukluğun her döneminde “Anne bu niye böyle?” diye sordu ve sen “İşim var, sonra!” dedin. Ya da “Baba, bugün ne oldu biliyor musun?” diye karşında zıp zıp zıplarken, “Bilmiyorum, şu an bilmek de istemiyorum!” diyerek lavaboya gittiğinde, geride bıraktığın şaşkın bakışlı gözlerin karşılığıdır ERGENLİK sorunları.

“Çocukluk dönemi” masumdur, ebeveynler kendilerinde gördükleri hataları ne kadar çabuk değiştirirlerse çocuk da ebeveynle birlikte değişir. Bu yüzden biz, bu dönemdeki çocuk davranışlarını değiştirmek için ebeveynlerin davranışlarını değiştirmeye çalışıyoruz.

Ancak “ERGENLİK dönemi” böyle değildir. Anne babalar kendi hatalarını görüp değiştirseler de bu değişiklik direkt olarak ergenin üzerine yansımaz.

Çocukluk dönemi anne ve babalar için bir fırsattır. Bu dönemde çocuğun ebeveyninin yanına her geliş-gidişi, yaşamı özeldir. Sorduğu her bir soruya verilen cevap özeldir. Çocuğun aldığı cevaplar ne kadar olumsuzluklar, bıkkınlıklar, zorlayıcılıklar barındırıyor ise çocuğun hayatı o kadar başarısızlıklar ve anlamsızlıklar içinde geçecektir.

“Her şeyin bir çaresi var.” diyerek tebessüm eden yetişkinlerin yanında yetişen çocuklar ise daha güçlü bir kişilik yapısına erişeceklerdir.

Unutmamalı, hayattaki sorunlar, sorunların büyüklüğü ile değil, o sorunlara bakış açısı ile büyür veya küçülür.

 

Cinsel eğitim vermek için mahremiyet eğitimi zarara uğratılmamalı

Yılın hep bu ayları geldiğinde, çocukların ebeveynler ile çatışmalarında bir artış gözlemliyoruz.

Ergenlik öncesi çocuklara bir hâl oluyor. Garip bir hâl… Ne oluyorsa bu dönemde çocuklarda, kimi zaman huzursuzluk, agresiflik, hırçınlık, kimi zaman da içe kapanıklık gözlemliyoruz.

Bununla birlikte her yıl tam da bu dönemde içlerinde bir “hortlak” uyanmışçasına cinselliğe merak saldıklarına şahit oluyoruz.

Aileler, çocuklarında o güne kadar hiç rastlamadıkları şekilde internet arama motorlarında ahlak dışı kelimelerle arama yaptıklarını, filmlere ve resimlere yöneldiklerini şaşkınca dile getiriyorlar.  Yardım istiyorlar.

Önceki hafta 11 yaşında kızı olan bir anne yardım talebi ile kapımı çaldı.  Biraz mahcup, biraz utanarak  “Hocam, hiç iyi değilim. Kızım beni hayal kırıklığına uğrattı.” dedi.

“Ne oldu ki?” diye sordum.

“Aslında kızım çok ahlaklı, dürüst, masum bir kızdı. Ama babası bir gün, kızının internette hangi sitelere girdiğine bakmak istedi. Şok geçirdik. Kızım defalarca uygunsuz sitelere girmiş. Çok kötü yazılar, resimler... Hocam hiç sormayın…” diyerek elini dudaklarına götürdü ve ağlamaya başladı. “Ben kızımın böyle bir şey yapabileceğini hayal dahi edemezdim. Şu an onun yüzüne bakamıyorum.  İçimde ona karşı bir tepki var. Bize yardım edin.” dedi.

“Peki” dedim ve kızını davet ettim yanıma.

İçeri girdi. “Buyur otur istersen” dedim. Tam da karşıma utana sıkıla oturdu.

Yüzünü yere çevirdi. Parmakları ile kazağının kenarından sarkan bir iple oynamaya başladı. Sıkılıyor olduğu her hâlinden belliydi.

“Ne oldu, neden annenlerle kavgalısın?” diye sordum. Kızardı önce, cevap vermedi. Sonra yavaş yavaş anlattı: “Babam bilgisayarıma bakmış. Ben bazı sitelere girmiştim, ona kızdılar.”

- O sitelere girmek nereden aklına geldi ki?

- Arkadaşlarım söyledi. Sınıfta herkes biliyor zaten. Merak ettim.

- Ne zamandır bunlar konuşuluyor ki okulda?

- Şey! Öğretmenimiz derste anlatmıştı.

- Neyi anlattı?

- Şey! Fen dersinde üreme konusunda anlatmıştı öğretmenimiz. Ondan sonra herkes şakayla bunları konuşmaya başladı zaten.

Çocuğun utana sıkıla anlattığı hikâye bana çok şey ifade etti.

Zira şu an okullarda fen dersi içinde yer alan “üreme” konusu, çocuklara hem erken yaşta hem de “topluca” verildiği için fayda sağlamak yerine zarar veriyor. Çocuklarda erken yaşta cinselliğe karşı merak duygusu uyandırıyor. O yaşta gündemlerinde olmayan bir konuyu “kontrolsüzce” ve “laubalice” konuşulur hâle getiriyor. Pandora’nın Kutusu açılıyor, sonra çocuklar öylece kendi hâllerine bırakılıyor. Bu konuları duyan çocuklar ne yapıyor, kendi aralarında neye yöneliyor kimse takip etmiyor.

Ben şahit olduklarımı söyleyeyim. Bu dersten sonra çocuklar kimi zaman uygunsuz davranışlara yöneliyor kimi zaman da içlerindeki huzursuzlukları gizlemeye çalışırken aileleri ile çatışıyorlar…

Bu sorunu bizzat yaşamış olan birini siz de duymak isterseniz anlatayım. Önceki hafta radyo programına telefonla bağlanan bir dinleyici, 6. sınıfta aldığı bu dersten sonra cinselliğe nasıl merak saldığını anlattı. Küçük yaşta uyarılan duyguları ile kendi bedenine yöneldiğini ve yıllardır da bu alışkanlıktan kurtulamadığını utana sıkıla anlattı.  Ve ardından şu acısını dile getirdi: “Şu an kız kardeşim 6. sınıfta. Lütfen yetkililer sesimi duysun, kardeşim bu konuları duymaya hazır değil.”

Umarım yetkililer cinsel eğitim vereceğiz diye çocuklarda mahremiyet eğitimini zarara uğrattıklarını bir gün fark ederler.

 

Çocuklara düzen alışkanlığı nasıl kazandırılır?

Anne babaların şikâyetçi oldukları konuların başında, çocuklarına kazandıramadıkları “düzen” alışkanlığı gelir.

Kimi ebeveyn, 10 yaşındaki oğlunun elbiselerini katlayıp dolabına yerleştiremediğinden, kimisi 12 yaşındaki kızının yatağını dağınık bırakıp okula öylece gittiğinden yakınır.

Aile içindeki düzensiz yaşam nedeniyle birçok evde çatışmaların ardı arkası kesilmez.

Hâlbuki düzen, öyle bir “ruhsal kazanımdır” ki çatışma arttıkça düzensizlik de artar. Bir çocuğun kendi yaşamını düzene koyabilmesi, ancak o çocuğun duygu dünyasının düzenli olması ile mümkündür.

Öte yandan düzen, çocuklarda “belli dönemlerde” ortaya çıkan bir ihtiyaç hâlidir. Eğer anne babalar, çocuklardaki bu ihtiyacın oluştuğu dönemleri bilir ve bunu karşılamak için rehberlik ederlerse, böylesi bir çocuk hiç zorlanmadan düzenli yaşamı kendinde bir tarz hâline getirebilir.

Düzen, üç ayrı yaş döneminde ortaya çıkar, bunların ilki 3 yaş, ikincisi 10 yaş ve üçüncüsü de ERGENLİK sonrası dönem, yani yaklaşık 19-20 yaş dönemidir.

Çocuklara en kolay düzen alışkanlığı kazandırılacak dönem, 3 yaş dönemidir.

Bu yaşlardaki çocuklar dikkatle izlenecek olursa, onların “içsel bir yöneliş” ile düzen oluşturma gayreti içinde oldukları gözlemlenebilir. Şöyle ki: Çocuklar bu dönemde düzeni sağlayabilmek için önce “alan” oluşturma çabası içindedirler. Zira düzen, ancak belirlenmiş bir alan içinde gerçekleşen eylemdir. Sınırları belli olmayan bir yerin tertip ve düzeni sağlanamaz.

İşte çocuklar 3 yaş döneminde garip bir şekilde kendilerine “alan” oluşturmaya başlarlar. Masaların altına girer, masaların kenarlarını yastıklarla kapatırlar. Arkadaşları ile oynarken onlara ve kendilerine sınır çizerler, “Buraya sakın geçme” diye birbirlerini ikaz ederler. Bu yaş dönemindeki çocuklara ev içinde bir oyun çadırı kurulacak olursa, çocuklar bu çadırın içinde kendi yaşamlarını kurmaktan çok mutlu olurlar.

Çocuğun bu dönemde oluşturduğu alanlara ondan izinsiz girilemez, girilirse çocuk tepki verir.

İşte çocuğun kendi içsel yönelişi ile gerçekleştirdiği bu çaba fark edilemez veya engel olunursa, çocuk bir süre sonra artık masanın altına girmez olur, dolapların içine saklanmayı bırakır, kendi hayalî alanlarının sınırlarını kullanmaktan vazgeçer. Aslında bu trajik vazgeçiş, çocuğun kendini gerçekleştirmekten vazgeçmesi anlamına gelir.

Eğer ebeveynler bu dönemi kaçırırlarsa, bir sonraki düzen kazanım dönemi 10 yaş civarına denk gelir.

Bu yaş döneminde ise çocukta düzen ihtiyacı “kendi kişiliğini oluşturma mücadelesi” ile oluşur. Böylece, örneğin, kız çocukları, aynı annesi gibi çanta kullanmaya, erkek çocuklar babası gibi cüzdan taşımaya heves ederler. Çocuk böylesi bir döneme girdiğinde, onun kendi kişiliğinin oluşumunu da destekleyecek şekilde, çanta, cüzdan, gözlük kılıfı, kalemlik gibi gereçlerin temin edilmesi oldukça önemlidir.

Yine bu dönemde çocuğun sadece kendisinin kullanabileceği bir odası olursa, düzen alışkanlığı “aidiyet hissi” ile de pekişir, daha bir kalıcı olur. Ancak çocuğa verilen oda evdekiler tarafından “izinsiz” kullanılıyor, annesi çamaşırları o odaya seriyor, baba kendince odada değişiklikler yapıyor, girip çıkıyor ise böylesi bir çocuk “aidiyet duygusu ile düzen oluşturma gücünü” yitirir.

Eğer bu dönemde de ebeveyn çocuğuna gerektiği gibi rehberlik yapmadı ise, artık bir sonraki düzen ihtiyacının oluşacağı dönem beklenmelidir. Çocukla tartışmak, onu aşağılamak, baskı altına almak, cezalandırmak geçici düzen oluştursa da, uzun vadeli olarak bakıldığında çocuğun düzen hissini derinden bozar.

Çocukların ERGENLİK döneminden sonra oluşturduğu düzen, içsel bir düzen değil, dış dünyaya düzensiz görünmemek adına düzendir.

Arkadaşları odasına girdiğinde, akrabaları onun çamaşırlarını ve pijamalarını yerlerde gördüğünde oluşan “mahcubiyet” hissi ile başarmaya çalıştığı düzendir ki bu oldukça yorucu bir çabadır.

Bütün bu bilgiler ışığında bakıldığında, aslında ebeveynlerin çocukları ile çatışmasına gerek olmadığını görüyoruz. Eğer bir çocuk düzensiz ise bu onun bir kabahati değil, gelişim dönemlerinde kendisine yeterince rehberlik yapılamamış olmasının bir sonucudur.

Son bir not: Hangi dönemde olursa olsun, çocuğun düzenli olabilmesi, ancak o çocuğun kendisine saygı duyuyor olması ile mümkündür. Kendine saygıyı öğrenmemiş bir çocuğun duyarlılık dönemleri iyi geçse de o çocuk düzensizdir.

Yazarın 06 Ocak 2014 tarihli yazısıdır

Ergenlik dönemi problem dönemi midir?

Amerikalı psikolog James Masterson  yıkıcı ergen davranışları üzerine yaptığı 40 yılı aşan çalışmalarda enteresan bir sonuca vardı, problemler ortadan kalktıkça ergenler psikolojik olarak iyi olmak yerine depresyona giriyorlardı.

Normal şartlar altında kişinin problemleri arttıkça depresyona girmesi gerekirken, ergenlerde durum bunun tam tersi oluyordu.

Araştırmalar derinleştikçe, ergenlerle ilgili yeni bulgular elde edildi.

Buna göre, ERGENLİK döneminin bir problem dönemi olmadığı, aksine, bir arınma ve ruhsal temizlenme dönemi olduğu ortaya çıkıyordu...

Bir başka deyişle, çocukluk yıllarında yaşanan ‘olumsuz birikintiler’ ERGENLİK dönemi ile dışa vuruluyor, böylece sanki ruhsal bir temizlik gerçekleşiyordu... Bu, denizin yüzeyindeki çöplerin güçlü dalgalarla kıyıya vurması, denizin arınması gibi bir şeydi... Böylesi bir boşalma gerçekleşemezse içerideki birikintiler depresyona sebep oluyordu...

Ergenlik döneminin yıkıcılığı ruhsal bir arınmayı gerçekleştiriyorsa, çocuğun bu yıkıcılığına razı mı olmak gerekir?

Aslında hayır... Ergen yıkıcılığı, olumlu yöne kanalize edildiğinde yıkıcılıktaki güç kadar bir enerji, yapıcılıkta da aynı ruhsal rahatlamayı beraberinde getiriyordu.

17 yaşındaki oğlu ile sorunları olan bir baba telefon etmişti. Öfke dolu bir sesle ‘Hocam bu çocuk yedi bitirdi beni, Allah rızası için bize yardım edin’ dedi. ‘Sorun nedir?’ diye sorduğumda “Bizimle çatışmak için elinden geleni yapıyor. Sanki bizden laf işitmek için ne dersek tersini yapıyor, ne yapacağımızı şaşırdık artık.” dedi.

Aslında, doğru gözlemlerdi bunlar.

Çocukluk döneminde sorunlar yaşamış olan ergenler, farkında olmadan çatışacak yer arar, sorumluluklarını yerine getiremez ki, ikaz edilsin, sorunlar çıksın, bağırılıp çağırılsın, kızılıp kavga edilsin ve sonunda bir ağlama ile ruhsal rahatlama gerçekleşsin... Ergenler bunu bilinçli olarak değil, içsel bir yönelişle gerçekleştirir, kasıt yoktur yani...

Bu babaya, “Çocuğunuzla ata binin” dedim... Şaşırdı... “Sorun sizin düşündüğünüz kadar basit değil. Ata binmekle çözülmez.” dedi. “Siz benim dediğimi yapın, ata bindikten sonra da gidin bir kafeteryada çay için, sohbet edin oğlunuzla.” dedim...

Aradan bir süre geçtikten sonra aynı kişi bir kere daha aradı. “Nasıl durumunuz?” diye sordum. “Hocam, hakkınızı helal edin. Sizinle telefonda görüştüğümde, beni anlamadığınızı düşündüm. Sorunumuz o kadar büyükken, siz ‘ata binin’ diye tavsiyede bulununca beni anlamadığınızı düşündüm. Ama yine de söylediğinizi yaptım, oğlumla birkaç haftadır ata biniyoruz, çıkışta da kafeteryaya gidip çay kahve içiyoruz... Hayret içindeyim, çocuğumla hiç olmadığım kadar yakınlaştık, o da mutlu ben de... Ne çatışmalarımız kaldı, ne de krizler...” dedi.

Aslında, bu genç delikanlı, geçmiş yıllarda biriktirdiği olumsuz duyguları dışa vuracak bir kanal bulamadığı için aile içinde çatışmalarla kendini rahatlatmaya çalışıyordu. Bu baba ise içsel bu olumsuzlukları, keyifli ortamlara yönelterek boşaltmış, spor yaparak, spordan sonra çay kahve içip oğlu ile duygusal yakınlaşma sağlamıştı.

Ebeveynler, ergen çocukları ile yaşadıkları çatışmaları abartmamalı, korkmamalıdır. Bu çatışmalarla çocuğun duygusal boşalmalar yaşadığı bilinmelidir. Eğer bir çatışmasızlık isteniyorsa, ergeni, sanata ve spora yönlendirmelidir.

Ergenlerle girilen çatışmalar çözümsüzdür, bugüne kadar, hiçbir anne babanın bu çatışmalardan sonuç aldığını görmedim...

Yazarın 13 Ekim 2014 tarihli yazısıdır

Taklit, özenti ve mizaç tetiklenmesi

Yetişkinler, 3 tür çocuk davranışını birbirine karıştırıyor:

Taklit, özenti ve fıtrat tetiklenmesi.

Taklit, okul öncesi çağda başlayan, kişilik gelişiminin en önemli parçasıdır. Çocuk, akran davranışlarını taklit ederek ‘duygusal gelişimini’ hızlandırır. Okul arkadaşı gibi dil çıkarttıkça, komşu çocuğu gibi güldükçe, sokaktakiler gibi bağırdıkça, ağabeyi gibi ağladıkça kişisel sınırlarının dışına çıkar ki bu yaş döneminde kişisel sınırların dışına her çıkış duygusal gelişime hız kazandırır.

Çocukluk çağı taklit davranışını durdurabilmek neredeyse imkânsızdır.

Her ne kadar ebeveynlerin canı sıkılsa da üstünde fazla durmayıp güncel yaşamlarına devam ettikçe, taklit davranışlar çocuğa belli duygusal kazanımlar sağladıktan sonra kendiliğinden yok olur gider. Ne can sıkmaya gerek var, ne de çocuğu incitmeye...

Taklit davranışları, azalan bir etki ile yaklaşık 10 yaşına kadar devam eder. Bu yaş döneminden sonra çocuğun artık ‘kendi kişiliğine has davranışları’ sergileyebilecek güce erişmiş olması beklenir.

Çocuğun kendi kişiliğine has yapısını ortaya koyabilmesi için temel şart, bundan önceki dönemde ‘değersizlik’ edinmemiş ve ‘var olduğu hâli ile kabul edilmiş’ olmasıdır.

Eğer çocuk, değersizlik hissinin gelişimi engelleyici yanı yüzünden, mizacına ait yapısını ortaya çıkartamamış ise, ERGENLİK dönemi ile birlikte, kendince ‘değerli’ gördüğü kişilere benzemeye çalışır ki bu ‘özenti’dir.

Özenti, çevresi tarafından beğenilen, hakkında konuşulan ve ‘değerli’ bulunan kişilerin davranışlarını çocuğun kendisinin de sergileyerek ‘değersizlik hissini giderme’ ve aynı değeri ‘kendince’ hissetme çabasıdır. Burada ‘kendince hissetme çabası’ kısmının altını çizmekte fayda var. Zira çocuk, bir kişinin giyim tarzına, davranış şekline özenti duyduğunda, birilerinin kendini beğenmemesi, eleştirmesi hiç önemli değildir. Zira çocuk, o tarz içindeyken, hayalen kendini hissettiği ruh hâlinin verdiği keyfi yaşamaktadır. Bu keyif, özenti duyduğu kişinin ‘değerlilik’ keyfidir. Bir başka deyişle çocuk, kendi bedeninde, özenti duyduğu kişinin değerlilik duygularını yaşayarak kendi ‘değersizlik hissini’ yok etmeye çalışmaktadır.

Çocuğun kendini bu özentilerden vazgeçirmeye çalışanlarla çatışması, yeni tarzından vazgeçtiğinde ‘yalın kişiliğinin değersizliğini’ bir kez daha hissetmek istememesine karşı bir dirençtir. O, böylesi mutludur.

Özenti davranışı içindeki bir çocuğu ‘salak’ bir yüz ifadesi ile görür, ‘bu ne hâl yahu’ dersiniz belki. Ama o örneğin Kemal Sunal’ın Şaban karakterinin sevilen yanını kendinde hayal ederken keyiflidir. Şaban’ın sevildiği gibi kendisinin de sevildiği zannı ona değer kazandırmaktadır. Veya giydiği kıyafet ve takılar çok kadınsıdır, çocukluğa yakışmaz, ancak o, hayalindeki bir sanatçının tarzını ruhunda hissettikçe, o sanatçı gibi ‘değerli’ zanneder kendini.

Birçok anne baba, çocuklarındaki anormal ve özenti kokan davranışlardan muzdariptir. Ne konuşmanın ne de eleştiri getirmenin bir fayda sağlamadığını geç de olsa fark etmişlerdir. Hatta daha da ötesi, özenti ile oluşturduğu bir tarzdan vazgeçtiğinde çocuğun mutsuz, depresif ve huzursuz olduğu görülür. Sanki yaşama sevinçleri ellerinden alınmış gibi olurlar.

Peki, böylesi çocuklara nasıl yardımcı olunabilir? Bir süredir kendi gibi olmaktan vazgeçtikleri mizaçlarını yeniden canlandırabilmek için hangi pedagojik yöntemlerden istifade edilebilir?

Bu soruların cevaplarına da haftaya burada ayrıntısı ile değineceğiz...

Yazarın 11 Ağustos 2015 tarihli yazısıdır.

Çocuklarda Uyku Problemi

Birçok ebeveynin ortak problemi, çocuklarını vaktinde yatıramamaktır. Anne baba “Yatma vakti geldi!” diye seslendiğinde, çocuğun “Karnım acıktı” diye cevap vermesi hemen her evde son dakika krizlerinden biridir.

Hâlbuki tam da yatma vaktine denk gelen “Karnım acıktı… Susadım… Tuvaletim geldi…” sözleri, çoğunlukla, açlıktan, susuzluktan veya tuvalet ihtiyacından değildir. Bunlar, genelde, günü bitirmeyi duygusal olarak kabul edemeyen çocuğun, bilinçaltından gelen eylem çağrılarıdır.

Bir başka deyişle, bazı çocukların uykuya direnci, fizyolojik ihtiyaçlarının giderilmemiş olmasından değil, duygusal ihtiyaçlarının doyuma erişmemiş olmasındandır…

Duygusal ihtiyaçların doyuma erişmesi, ancak, çocuğun ebeveyni ile bir “duygusal aktarım” yapması ile mümkündür.

Duygusal aktarım, düşünceleri paylaşmak, güne ait birikenleri boşaltmaktır. Ve bu ruhsal rahatlamanın “mutlak” şartıdır.

Duygusal aktarım aracı, iletişimdir… Çocuk, yatmadan önce konuştukça rahatlar. Rahatladıkça dinlemeye ihtiyaç duyar.

Duygusal aktarımı tamamlamamış çocuğu baskı ve zorlama ile yatırmak yerine, daha çok yakınlaşmak gerekir.

Bunun için çocukla yatağının üzerine oturup uyku öncesi en az yarım saat sohbet etmek, günün birikintilerini boşaltması için fırsat vermek, aktarımı tamamladıktan sonra da bir hikâye anlatmak, onun ruhen rahatlamasını ve uykuya geçmesini kolaylaştıracaktır.

Birçok anne, böylesi dakikalar geçirdiği hâlde, yine de çocuklarında uykuya karşı dirençten yakınır. Burada altı çizilecek önemli bir ayrıntı daha var, çocuk, duygusal ihtiyaçlarını sadece anneden gidermez… Çocuğun uyku öncesi babaya da ihtiyacı vardır. Babasına anlatacakları da var olan bir çocuğa annenin yakınlaşma çabaları yetersiz kalır.

Peki, doğru yöntem nedir?

Uyku öncesi duygusal aktarım sırasında, her iki ebeveynin aynı anda aynı ortamda bulunması pedagojik olarak doğrudur. Çocuk anlatacaklarını tamamladığında ve uyumak üzere yatağa uzatıldığında, ebeveynden birinin odadan ayrılıp diğerinin uyku öncesi ninni söylemesi, hikâye anlatması duygusal gelişime büyük katkı da sağlar.

“Bütün bunları yapıyoruz ama bizimkisi yine de uyumuyor.” diyen ebeveynler için birkaç pedagojik ayrıntıyı da aşağıya not alalım:

1-) Çocuk, uzunca bir zamandır geç saatte yatıyor ve sabah da uyanmakta zorluk çekiyorsa, uyku düzeni, akşam erken yatırmaya çalışmakla değil, sabah erken kaldırmakla başlamalıdır. Çocuğun erken kaldırılması, akşam erken yatmayı kolaylaştırır.

2-) Uykudan en az 2 saat önce yemek bitmiş olmalıdır. Yatmadan önce yemek, kaliteli uykuya engeldir.

3-) Uykudan en az 1 saat önce internet, cep telefonu, televizyon kapanmalıdır. Teknolojik dürtüler, uykuyu zorlaştırdığı gibi, uyku kalitesini de bozar.

4-) Pedagojide, vaktinde yatma kuralı “sadece” çocuğa ait bir kural değildir. Ebeveynler de istirahat vakti geldiğinde odalarına çekilmeli, günü birbirleri ile değerlendirmek üzere kendilerine vakit ayırmalıdır. Çocuğu tek başına yatağa gönderip anne babanın salonda televizyon izlemesi, pedagojik olarak oldukça yanlıştır.

Bütün bunlara dikkat edildiği hâlde “Bizim çocuk hâlâ cin gibi ayakta” deniliyorsa, bazı çocuklar mizaçları gereği cıvıl cıvıl ve yaşama sevinci ile doludur. Onlar için günü bitirmek neredeyse imkânsızdır. Böylesi bir çocuğu olan ebeveyn, baskı ile çocuğunun yaşama sevincini söndürüp yatağa göndermek yerine, bu “geçici dönemi” en az çatışma ile atlatmaya gayret etmelidir.

Çocuklukta uykuya direncin, ERGENLİKte çok uykuya dönüşeceği unutulmamalıdır.

Yazarın 26 Ekim 2015 tarihli yazısıdır.