İnternet oyunları ve ‘yarasa ruhu’

Onlarca kişinin katil zanlısını mahkemede yargılayan hâkim “Bu kişileri nasıl öldürdün?” diye sorduğunda, zanlı, salonda davayı izleyen mağdur yakınlarına dönüyor ve sanki elinde uzun namlulu bir silah varmış gibi, karşısındaki kişilere doğrultup soğukkanlı bir şekilde “Pam, pam, pam! İşte böyle öldürdüm!” diyerek alaycı bir gülümseme ile hâkimin sorusuna cevap veriyor.

Hâkim bu duygusuz tavırlar karşısında rahatsız oluyor ve “Burada, izleyici sandalyelerinde, öldürdüğün insanların yakınları ve olaydan yaralı kurtulanlar var. Sen alaycı gülümseme ile ateş edişini anlatırken, onların ne hissettiğini düşünebiliyor musun?” dediğinde, zanlı omuzlarını kaldırarak “Sinirleniyorlardır herhâlde” diyerek yine alaycı bir gülümseme ile cevap veriyor.

Bu olay, 22 Temmuz 2011’de Norveç’te 77 kişiyi öldüren Norveçli Anders Breivik’in yargılandığı mahkemede  yaşandı.

Hemen “Bana ne elin Norveç’inden, Danimarka’sından!” demeyin öyle. Çünkü bu adamın vicdan acısı duymadan insan öldürebilecek kıvama gelmesi “Aman bana ne!” denilecek kadar basit bir olay değil. Hele ki çocuğunuz varsa…

Ruhsal yapısı tamamen arızaya uğramış bu kişinin internet ve şiddet oyunları ile ilgili söylediği şeyler hayli dikkat çekici.

32 yaşındaki bu adam mahkemede günde yaklaşık 16 saat internette şiddet oyunları oynadığından bahsediyor… Silah kullanmayı, nişan almayı, ateş ettiğinde karşısındaki kişinin can çekişini tebessümle izlemeyi şiddet oyunları ile yaşamış ilk defa.

Şiddet oyunları oynayan herkes katil mi oluyor? Tabii ki değil. Ama bazı oyunlar var ki oynayan kişiyi “farklı bilinç hâllerine” sokuyor. Sadece şiddet oyunları değil, birçok sempati oyunları var ki o da oynayan kişiyi farklı bilinç hâllerine sokuyor.

Nedir farklı bilinç hâlleri?

Bilincin, gündelik yaşam akışından kopması ve hayalî paralel bir yaşam içerisine girmesidir.

Ve günümüz teknolojisi ile üretilen oyunların birçoğunun çok tutuluyor olması, oynayan kişiye farklı bilinç hâlleri yaşatıyor ve paralel bir yaşam tarzına sürüklüyor olmasından kaynaklanıyor. Bu türevdeki oyunlar özellikle Norveç katliamından sonra Batı’da adım adım takip ediliyor ve yasaklanıyor. Mesela Norveç, 51 adet oyunun ülkesine girişini ve oynanmasını yasakladı.

Neden yasaklanıyor? Çünkü farklı bilinç hâllerini yaşamaya başlayan kişiyi, oluşturduğu o paralel yaşamdan çıkartmak oldukça zor. “Fizik” olarak bilgisayarın arkasında olmasına rağmen “ruhu” ile oyunun içine giriyor.

Bu oyunlar genelde, FTS (First Person Shooter) tarzında hazırlanıyor. Yani siz oyunu, oyundaki karakterin gözünden bakarak oynuyorsunuz.

Mesela, ekranda yarısı görünen bir silah ve bu silahı tutan iki el görünüyor. Çocuk bu oyunu oynarken, karşıdaki düşmanların kendisini öldürmemesi için yoğun bir şekilde ekrana kendini vermek zorunda kalıyor. Vurulmamak için eli her an ekranda yarısı görünen silahın tetiğinde gergince bekliyor. İşte bu yoğun konsantrasyon hâlinde iken bir süre sonra bir şey fark ediyorsunuz, ekranda yarısı görünen silah ve o silahı tutan el sanki sizin eliniz oluveriyor. Ve siz birden kendinizi ekranın içinde hissetmeye başlıyorsunuz. Siz şu an oyun oynayan değil, oyunun içinde yaşayan birisiniz artık. Hoparlörlerden duyduğunuz ayak sesleri kendi ayak sesleriniz, nefes alıp vermeler sizin korku ile nefes alıp vermeleriniz oluveriyor. Oyunun içindeki merdivenleri çıkarken farkında olmadan ayaklarınız kımıldamaya, oyunda biri sizi vurmasın diye duvar arkasına saklanmaya, oturduğunuz koltukta omuzlarınız yana yatmaya, karşınızdaki insanları vururken yüzünüzde önceleri HEYECAN ve korku, sonraları ise öldürdüğünüz insanlar adedince bir mutluluk hissi oluşmaya başlıyor, karşı koyamıyorsunuz.

Aslında, anne babaların yeme-içme saatinde bile oyunu bıraktıramadığı çocukları ile yaşadıkları çatışmalar, oyun oynayan bir çocuk ile anne baba arasındaki sıradan çatışmalar değil, farklı bilinç hâlinde ekranın içindeki atmosferi yaşayan çocuğun ekranın dışına çıkamıyor olduğu hâldir.

Hâlbuki çocuğunuzun o minicik kalbini bir takip etseniz… Kendi yanınızda oyun oynadığını zannettiğiniz çocuğunuzun ruhen kim bilir hangi karanlık ve nemli mahzenlerin içinde nasıl da bir yarasa ruhu geliştiriyor olduğunu ürperti ile göreceksiniz.

 

İnsanlar, kişiliklerini koruyabildiği kadar evliliğini de koruyabilir

Boşanmak üzere olan bir karı koca yanıma geldi.

Becerememişler evliliği. Ayrılmaya karar vermişler.

Orta yaşın üzerindeler. Kadın 39, erkek 42 yaşında. Üç tane de çocukları var. Büyük kızları lise son sınıf öğrencisi. Ve ailede yaşanan bu sorunlar nedeni ile kız iyice içine kapanmış.

Bana “Ayrıldığımızda çocuğumuz en az nasıl zarara uğrar?” diye danışmaya gelmişler.

Böylesi durumlarda içime ince bir sızı düşer.

Sordum: Ayrılmasanız olmaz mı? Bir aile danışmanına gitseydiniz, bir hakemden yardım alsaydınız.

Gitmişler, ama bir sonuç alamamışlar.

Sonuç alamama bir tarafa, aldıkları danışmanlık, ayrılık sürecini daha da hızlandırmış.

Kadın bu süreçte kendisinin nasıl da yıprandığını gözleri dolarak anlattı: “Hocam, yapmadığım fedakârlık kalmadı. Evliliğimi kaybetmemek için kişiliğimi kaybettim. Bana dediler ki eşini kendine bağlamak için onun ‘nefsine’ hitap et. Çek erkeğini kendine. Ben kendi kişiliğime saygı duyan bir kadınken, eşime kendimi beğendirebilmek için kendimden taviz verdim. Yılıştım resmen onun karşısında, süslendim, giyindim kuşandım... Ama nafile. Ben böyle giyindikçe, dönüp bana bakacağı yerde giydiğim kıyafetler nedeni ile onurumu kırıcı sözler söyledi. Çok düşündüm hocam, hiç uğraşmayın. Ayrılmaya kararlıyım ben.”

Çünkü bu kadın, ayrılmamak için kişiliğinden taviz vermesi için aile danışmanından tavsiyeler almış. Kendisini rahatsız hissetse de eşinin ‘nefsine hitap etmesi’ ve kendisini kocasına ‘sunmaya’ çalışarak çıkış yolu araması önerilmiş.

Ama evlilik böyle bir şey değil ki.

Önceki gün bir e-mail aldım.

Bir dindar hanım, şöyle soruyordu: “Hanım arkadaşlarımızla fikir alışverişinde bulunurken, bir sorunun içinden çıkamadık. Malum, hanımların beylerine süslenmesi tavsiye edilmiştir. Eşlerimize güzel görünmek için süslenirken, çocuklarımızın mahremiyet eğitimini zedelemiş olur muyuz? Özellikle ergenliğe girmiş olan çocuklarımızın karşısında eşlerimiz için giyeceğimiz kıyafetler, çocuklarımızın anneye bakışını nasıl etkiler?”

Bu sorudan ve yukarıdaki boşanma olayının “onur kırıcı” yanından anladım ki kadınlar bir yerde yanılıyor. Evlilikte problem çıktığında sorunlar kendi kişiliğinden taviz verdikçe değil, aksine kişiliğini korudukça çözülür...

Nefislere hitap edildiği kadar ayakta tutulacak bir oluşum değildir evlilik.

Eğer evliliklere bu gözle bakılırsa, insanların yaşlılık hâllerinde, düşkünlük ve sakatlanma hâllerinde o aileler yerle bir olur.

Evet, kadının süslenmesi tavsiye edilmektedir, ama bu süslenme, bir “kölenin” kendisini beğendirmek üzere “efendisine” sunması gibi bir şey de değildir. Bu konuda ailelere tavsiyede bulunanlar yanılmamalıdır.

Belki şöyle izah etmek gerekir…

Evet, zaten süslenmek, kadının fıtratının gereğidir. Süslendikçe fıtratının coşkusunu ve kadın olmanın HEYECANını yaşar. Ancak kişinin kendi içindeki bu coşkulu hâli yaşayabilmesi için, bu süslenmiş hâlini görecek” ve bu süslenmiş hâline “beğenisini” ifade edecek biri olması gerekir ki içindeki kıpırtılara can gelsin. İşte bu, eştir. Bu açıdan bakıldığında kadının süslenmesi, kendisini eşine ‘sunması’ değil, aksine ‘kendisine beğeni ile bakan eşi vasıtası ile duygularını coşku içinde tutmasıdır.’

Ayrıca, bir kadının kendisini süslemesi, illa “açık giyinmek” demek de değildir.

Maalesef günümüzde popüler kültürün tesiri ile en mütedeyyin insanlarda bile süslenmek demek, dekolte kıyafet giymek olarak algılanıyor.

Hâlbuki süslenmek, kişinin ruhuna uygun giyinmesidir. Kendisi ile çelişmeden, kendini rahat hissetmesi demektir.

Ve en “süslü” kişi de kendisi gibi olabilen kişidir.

Burada aile danışmanlarına büyük iş düşüyor.

Aileyi koruyayım ve eşleri birbirlerine yakınlaştırayım derken, eşlerin kişiliklerini kaybettirecek tavsiyelerde bulunmak, ayrılış sürecini yavaşlatmaz, daha da hızlandırır.

Unutmamalı ki insanlar, evliliklerini, kişiliklerini koruyabildiği kadar koruyabilir.

 

Ceza ile çocuk eğitimi olmaz

Eğitim, mekanik bir işleyiş değildir. Duyusal yanı vardır. Hatta kalıcı öğrenme “zihinsel” olarak değil, “duyusal” olarak gerçekleşir. Bunun içindir ki Batı’daki eğitim ekollerinden en başarılı olanları “ruhsal gelişmeciler”dir.

Mesela, Waldorf Eğitim Modeli ve Montessori Eğitim Sistemi, insanın duyuları ile öğrendiğini bilimsel olarak ispatlamış ve bu sahada dünyanın en gözde eğitim modelini ortaya koymuştur.

Çocukları “ceza” ile sindirmeden ve “mükâfat” ile kandırmadan, yetenek ve kabiliyetleri ne ise onları o sahada keşfedip kendilerini başarılı oldukları alanda geliştirmek için “rehberlik yapılan” eğitim modellerini artık ülkemiz Millî Eğitim’i artık keşfetmelidir.

İşte görüyorsunuz, daha 30’lu yaşlara ayak basmadan “Google” isimli projeyi ortaya koyarak dünyanın en büyük servet sahipleri arasına giren iki genç Sergey Brin ve Larry Page, böylesi bir eğitim sisteminin içinden geçmiştir…

Çok mu zekiydi Larry? Ya da Sergey çok mu hırslı idi? Kendilerini takip ederseniz göreceksiniz, öylesine “sıradan” ve en doğal hâlleri ile var olmayı becerebilmiş iki genç işte. Başkalarının beklentilerine cevap vermek için “kırk türlü numara” yapmıyorlar. Elde ettikleri bir güç var: Kendileri gibi olabilme gücü…

Kendilerine ‘Başarınızın sırrı nedir?’ diye soran bir gazeteciye, büyük bir sükûnet içinde tebessüm ederek, çocukluk dönemlerinde aldıkları bu eğitime vurgu yapıyorlar.

Yani ceza ile sindirilmemiş olmanın, mükâfat ile yönlendirilmemiş olmanın gücüne. Kendilerinin oldukları gibi kabul edilmiş olmalarının gücüne. İnsan olmanın keyfini çıkartarak aldıkları eğitimin gücüne.

Bu bir tesadüf mü?

Bence hayır. Sadece “Google”ın kurucularının değil, araştırın bakın, dünyanın en başarılı insanlarının ardında “cezasız” bir eğitimin yattığını görürsünüz.

Mesela, dünyanın en büyük internet satış şirketi olan Amazon’un sahibi Jeff Bezons da yine böylesi bir eğitim modelinden geçmiş biri… Dünya siyasetine yön veren Washington Post’un sahibi Katharine Graham, Prens William ve Prens Harry de öyle.  Sadece bu kadar mı? Hayır. Bill ve Hillary Clinton’un çocukları da şu an cezasız ve mükafatsız bir eğitimin içinde yer almanın keyfini çıkartıyorlar. Bu eğitim sisteminin oluşmasına gönülden destek veren Thomas Edison, Jean Piaget,  Alexander Graham Bell’den de bahsetmek gerek ayrıca.

Hâlbuki klasik eğitimde öyle bir müfredat var ki içler acısı. Öğretmenler, insan yetiştirme adına, karşısındaki çocuklar kim olursa olsun, hepsini aynı kalıbın içine sokmak için sinir bozucu bir harbe giriyor.

Mesela, illa da matematiği öğreneceksin…

- Yahu çocukta matematik öğrenecek yetenek yok, niye zorluyorsun?

- Zorlarım, çünkü matematiği öğrenmek zekâyı açıyormuş!

E, bu çocuk dünya çapında büyük projeleri ortaya koyabilecek sosyal zekâya sahip. Belki de dünya barışını tesis edecek insan!

- Umurumda değil bu özellikleri! Matematik ve fiziği yapamazsa, onun eğitim hayatına son veririm. Üniversite sınavında ortada bırakırım.

Geçenlerde, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın karne notlarına baktım. Notları hep düşük.

Düşünüyorum da, acaba bir de ülkemizdeki çocuklar daha okul yıllarında keşfedilse ne olur diye… İçim HEYECANla doluyor. Ki bizim tarihimiz, dünyaya örnek insanlar yetiştirmiş bir “insan fabrikası” gibi özelliğe sahip. Ama günümüzde maalesef bu fabrika kapanmış!

Çocukların ceza ile sindirildiği, mükâfat ile yönlendirildiği, belli bir kalıba göre yetiştirildiği ülkemiz, çocukların kendileri gibi olmalarının önüne geçen bir eğitim modelinde ısrar ediyor hâlâ.

Hâlbuki insan “ceza ile eğitilemez”…

Çünkü ceza bir “şiddettir”.

Toplumsal kabul görmüş şiddetin adıdır “ceza”.

İnsanın ceza ile eğitileceğini zanneden toplumlara bir bakın, hepsi “şiddet” girdabında kıvranıp duruyorlar. Canlı bombalardan tutun da terör olaylarına kadar, acı içinde toplumsal cinnet geçiriyorlar.

Ankara Üniversitesi ile TÜBİTAK’ın ortaklaşa yaptığı “Akran Şiddeti” isimli çalışmaya rast geldiniz mi bilmem. 10 bin lise öğrencisi ile yapılan bu çalışmaya göre, liselerde okuyan her 10 öğrenciden dokuzu şiddet mağduru.

Bu rakam ürkütücü ama şaşırmadım.

Ne zaman ki eğitim anlayışımız “ceza” ve “mükâfat”tan arındırılır ve kişinin özündeki yetenekleri bulmak ve onları geliştirmek için oluşturulan metodolojik yaklaşımlara geçilir, belki o zaman eğitimde çağı yakalayabiliriz.

Yoksa internette tıklanma rekoru kıran “Oğlum bak git!” videosunu izleye izleye “Bu çocukları bu hâle kim getirdi?” diye “Allah Allaaah!” çeker dururuz...

 

‘Tekne orucu’ ve irade eğitimi

Çocuk eğitimi, çocuğa zoraki “davranış öğretmek” değil, ona “irade” kazandırabilmektir. Bir başka deyişle çocuğa “iç disiplin” kazandırmaktır.

Bugün anne babaların şikâyet ettikleri birçok sorunun kökeninde, iç disiplin elde edememiş çocukların hâllerini görüyoruz.

“Bu çocuk neden yarım saat oturup da dersini yapamıyor?”

Çünkü bir iç disiplini, iradesi yok ki yarım saat kendisine gücü yetsin de ders yapabilsin.

“Bu çocuk neden kemik görmüş ‘fino’ gibi kızların peşinden koşup onları rahatsız ediyor?”

Çünkü kendisine gücü yetmiyor, hazlarını kontrol edemiyor, içinde uyanan her duygunun esiri oluyor da ondan.

“Peki, bu çocuk neden namaz kılamıyor?”

Kılamaz, çünkü ruhunun gücü bedenine yetmiyor da ondan.

Örnekleri çoğaltabilirsiniz.

Neden bu çocuk odasını toparlayamıyor?

Neden bu çocuk vaktinde uyanamıyor?

Neden bu çocuk öfkesine hâkim olamıyor?

Çünkü iradesi zayıf da ondan.

Nedir irade?

Pedagojide irade, çocuğun zorluklara karşı direnebilme gücü elde etmesidir. Kişinin kendisine gücü yetmesidir.

Peki, çocuğa irade nasıl kazandırılır?

Bir çocuğun irade kazanabilmesi, ancak “kendi yapabilmelerine” fırsat verilmiş olması ile mümkündür.

Ve irade zayıflığı da ya anne babası tarafından aşırı korunan ve sevilen çocuklarda veya şiddete maruz kalan çocuklarda görülür.

Neden?

Çünkü aşırı korumacı anne babalar, çocuklarının “kendi yapabilmesine” fırsat vermezler de ondan.

Böylesi anne babalar çocuklarına yemeklerini kendileri yedirir, ayakkabılarını kendileri giydirir, elbiselerini kendileri çıkartırlar...

Hâlbuki çocuk, kendisine “yapabilme fırsatı verildiği kadar” güçlü bir iradeye sahip olur.

İşte bu yüzdendir ki Ramazan ayı, çocuklarına irade kazandırmak isteyen anne babalar için bulunmaz bir fırsattır. Zira bu ayda, anne babası oruç tutan neredeyse bütün çocuklar, oruç tutmaya özenirler…

Bu özentiyi bir kazanıma dönüştürmek için, çocukların dayanabildiği kadar oruç tutmalarına izin vermek gerekir…

Bu yılki Ramazan uzun yaz günlerine denk geldiği için çocuklar bütün bir günü oruçlu geçiremez belki ama onlar için “tekne orucu” imkânı sunulabilir…

Çocuğunu “gerçekten” seven anne babalar, çocuklarını “Sen daha küçüksün, büyüdüğünde oruç tutarsın” diyerek aşağılamak yerine, “Demek sen de oruç tutmak istiyorsun” diyerek teşvik etmeli ve ona yol göstermeli.

Bu arada belki “Nedir bu tekne orucu?” diyenler için küçük bir açıklama yapmak gerekirse… Tekne orucu, bir Anadolu geleneğidir. Bütün gün oruç tutamayan çocukların, günün sadece bir bölümünü oruçlu geçirmesine tekne orucu deniyor.

Tekne orucunda çocuk oruç tutmaya sabah ezanı ile değil, öğle ezanı ile başlıyor... ğleye kadar yiyip içen çocuk, öğlen ezanını duyduğunda artık yeme ve içme işini bırakıyor. Ta ki anne babası ile birlikte iftar sofrasına oturuncaya kadar kendi kendine bir iç savaşın içine giriyor. Öğlen ile akşam arasında aç kalmaya dayanamıyor mu, sorun değil, eğer çocuk hevesli ise hevesini kırmayın, ikindi ezanı ile başlasın, akşama kadar bir kaç saat tutsun tekne orucunu... İkindi ile akşam arasında da mı tutamıyor, hiç problem değil, akşam iftar için ezan okunmadan 10 dakika önce tekne orucuna başlasın, kendisini anne babası ile birlikte oruçlu kabul edip iftar sofrasına o da otursun... Böylece sadece irade eğitimi değil, aynı anda aynı ibadeti yaparak aidiyet duygusu da pekişsin... 

Bazen yetişkinler, çocukların, tekne orucu da olsa böylesi bir irade eğitime sıcak bakmıyor... Halbuki pedagojik olarak bakıldığında, sorun, çocuğun heves içinde tekne orucu tutmasına izin vermek değil, heves ve HEYECANının önüne geçip ona engel olmaktır... ya da heves ve HEYECANı olmayan bir çocuğu 1 dakika bile olsa, adı tekne orucu da olsa aç kalmaya zorlamaktır... 

Daha çocuk yaşta çok susadığı hâlde “kendi iradesi ile” bir bardak suyu “hayır içmeyeceğim” diyerek iç disiplin elde eden çocukların eğer “ahlâk eğitimi” de düzen içinde geçmişse, böylesi çocukların daha güçlü bir ruhsal donanıma sahip oldukları gözlenmektedir.

Bütün bunların yanı sıra, daha ilk çocukluk yıllarında tutulan orucun tadı da sanırım hiçbir şey ile değişilmez.

İtiraf etmeliyim ki ben kendi çocukluk yıllarımda tuttuğum tekne oruçlarının tadını hiçbir orucumda bulamadım.

O çocuksu saflığım ile tuttuğum oruçlarım sanırım en ihlaslı oruçlarımdı.

Kendisine has tuhaf bir lezzet taşıyan tekne oruçlarından çocukların mahrum kalmaması dileğimle…

İyi Ramazanlar...

 

Sessiz bir çocuktu aslında!

Geçen hafta bir anne-baba ile görüştüm…

Çocuğu için çırpınan, onun geleceği için kendisini feda etmiş bir anne-baba… Baba biraz sert mizaçlı olsa da 3 çocuğunu da çok sevdiğini söylüyor. Anne ise kuralcı, titiz…

En büyük oğulları 17 yaşında, lise öğrencisi.

Delikanlı derslerinde çok başarılı olmasa da okulda takdir edilen bir öğrenci. Ufak tefek haylazlıkları anne-babasına şikâyet olarak iletilse de, bu yaşa kadar hep sevilmiş öğretmenleri tarafından.

Benden yardım isteme sebepleri ise bundan bir süre önce çocuğun evde cinnet geçirmesi. Kırmış dökmüş her yanı. “Neden?” diye sorduğumda anlatmaya başladılar…

O gün, okul çıkışı bir grup arkadaşıyla kavga etmiş çocuk. Eve geldiğinde “Niye uydun onlara, sonra da dayak yedin” diye önce annesinden fırça yemiş. Akşam da babası “Sen de onlara vursaydın, elin armut mu topluyordu! Karşıma geçmiş bir de kadınlar gibi ağlıyorsun!” diye aşağılayınca, çocuk, gözyaşlarını silerek odasına atmış kendini… Yarım saat kadar süren bir sessizlikten sonra, odadan gelen bir çığlıkla evdekiler şok geçirmiş…

Evin en küçüğü olan 5 yaşındaki kızları, abisinin odadaki bağırtısından korkup annesinin kucağına sığınmış. Baba şaşkın bir hâlde ve tereddütle odanın kapısını açtığında, içeride ürpertici bir manzara… Anne, “Oğlumu hiç böyle görmemiştim.  Masasındaki bütün eşyaları yere savurmuş ve boğa gibi nefes alıyordu. Kapıyı aralayan babasına korkunç bir gözle bakıyordu. Eğer o an ufacık bir şey söylense elindeki bilgisayar hoparlörünü bize fırlatabilirdi herhâlde…” diye yaşadıkları o anı tarif etti.

Baba, “Hocam, oğlum sessiz bir çocuktur aslında. Tamam, bazen her evde olduğu gibi bizde de sesler yükselir, öfkemize yenik düştüğümüz anlar olur ama böyle bir şeyle ilk defa karşılaştık.” dedi.

Babanın söylediği bir cümle bana çok şey ifade etti: “Sessiz bir çocuktu aslında...”

Çocuklar sessiz değildirler ki… Çok konuşurlar. Yaşama sevinci ile doludurlar. Okulda ne oldu bittiyse anne-babasına anlatmak için fırsat kollarlar. Bitmek tükenmek bilmeyen bir HEYECANları vardır içlerinde.

Bilmem haberlerde denk geldiniz mi, birkaç gün önce, İstanbul Esenler’de bir ilkokulda 14 yaşındaki kız, okulun 4. katından aşağı attı kendini. Şükür ki ölmedi. Yaşama tutunabildi.

Bu genç kızı da çevresindekiler “aslında sessizdi” diye tarif ediyorlar…

Ya da Amerika’da işlenen okul cinayetlerinin zanlılarına bir bakın isterseniz. “Aslında sessiz bir çocuktu” dediklerini duyacaksınız.

Değil işte… Çocuk fıtratının bir gereği olarak değil de ceza ve baskı ile, yasak ve engellemeler ile “bunun hesabını vereceksin” ile derin bir sessizliğe bürünüyorsa, yetişkinler, bu sessizliği “Maşallah bizim çocuk sonunda akıllandı” diye karşılamak yerine “Acaba çocuğumuz kendisini ifade etmekten vaz mı geçti?” diyerek kendilerini gözden geçirmelidir…

Bana gelen delikanlı ile konuşmaya başladığımda, konuşmak isteyip de yıllarca konuşamadığı şeyler boğazına geldi tıkandı. Biraz konuşacak gibi oldu. Durdu… Konuşamadı. Sonra ellerini yüzüne kapatıp hıçkırarak ağlamaya başladı… Gözyaşları içinde babasına olan hasretinden bahsetti. İşlerinin yoğunluğu nedeniyle babasıyla bir türlü iletişim kuramamaktan bahsetti. Annesi yanındayken bile annesine ulaşamadığından ve annesine duyduğu özlemden bahsetti.  Aile içinde konuşmaların hep ders ve ödevler üzerine olduğundan, bir gün doyasıya oturup ailecek içten geldiğince konuşulamamasından bahsetti. Kendisi için önemli olan problemlerin ya geçiştirildiğinden ya da daha da büyütülerek evde yeni tartışmalara sebep olduğundan bahsetti.

Yani sizden bahsetti… Bizden bahsetti…

Bilmem sözüm ne kadar tesir eder ama, eğer imkânım olsa anne-babalara “Çocuklarınızla konuşun” derdim… “Televizyonu kapatın, telefonu kapatın ve konuşun çocuklarınızla” derdim…

Ben bu gençle sadece konuştum…

Çıkarken sarıldı bana… “Şu an öyle rahatladım ki anlatamam.” dedi…

Dışarıda çocuklarının sorununun ne olduğunu merakla bekleyen anne-babaya, “Bir şey yok, üzülmeyin… Ama çocuğunuz ile konuşun, bol bol konuşun” dedim.

Baba biraz alıngan bir ifade ile “Biz zaten çok konuşuyoruz hocam” dedi…  Ben de “O zaman susun. O konuşsun.” dedim.

Çocuğunuzun derin sessizliği, size “maşallah” dedirtmesin… Bırakın çocuğunuz coşku ile konuşsun, siz de tebessüm ederek dinleyin…

Zira bir terapist de bundan farklı bir şey yapmıyor...

 

Çocuklarda Dikkat Eksikliği bir yanılgı mı?

Ülkemizde ilkokul çağındaki her 20 çocuktan birine “Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu” teşhisi konuluyor… Ve yıllarca sürecek bir ilaçlı tedavinin ilk adımı işte bu teşhis ile başlıyor.

Çoğu defa okuldaki arkadaşları gibi öğrenemediği gerekçesi ile, yolu doktora düşen bu çocuklar, maalesef bir süre sonra ilaç kullanıyor olmaktan dolayı da “yetersizlik” hissi içine de giriyorlar.

Arkadaşları ilaç içmeden dersleri dinleyebildikleri halde, bir çocuğun ilaç kullanmak “zorunda” kalması, o çocukta yetersizlik hissini oluşturur.

Ülkemizde yıllık yüzbinlerce kutu dikkat eksikliği için ilaçlar satılıyor. Sektör çok canlı.

Sınavlarda başarısı düşük olan, derste öğretmenini anlamayan, ödevini yapamayan çocuklar “acaba” denilerek hastaneye götürülüyor ve çoğunluğu ilaç kullanma ‘zorunluluğu’ ile okullarına dönüyorlar.

İlaçtan önce coşku dolu, HEYECANlı, kıpır kıpır olan çocuklar, ilaç kullanmaya başladığından itibaren gözlerindeki ışık sönüyor, gözbebekleri büyüyor, bakışları tuhaflaşıyor. O coşku dolu halleri garip bir durgunluğa dönüşüyor.

Birçok ebeveyn çocuklarındaki bu garip hali içlerine sindiremediği için, “Acaba iyi bir şey mi yapıyoruz?” diye vicdanen rahatsızlık duyuyorlar.

Peki, okuldaki başarısızlıkların gerçekten altında dikkat eksikliği mi yatıyor?

Veya “dikkat eksikliği diye bir şey var mı?”

Yoksa, yıllar sonra ortaya çıkacak bir yanılgı, bir “mit” midir “dikkat eksikliği” hikâyesi?

Eğer dikkat eksikliği bugün için bilimsel bir gerçeklikmiş gibi dursa da, yarın bunun bir yanılgı olduğu ilan edilemez mi?

Hatırlarsanız, bir zamanlar yumurtanın, “kalp ve damar” hastalıklarına sebep olduğunu duyuyorduk doktorlardan. Bu yüzden kalp hastalarına yumurta yedirilmiyordu.

Ama yıllar sonra öğrendik ki, bu bilgiler doğru değilmiş.

Surrey Üniversitesi’nden bir grup akademisyen aslında yumurtanın insan sağlığına zarar veren bir yanının olmadığını ve istendiği kadar tüketilebileceğini açıklayınca herkes şoke oldu. Hatta bu açıklamadan sonra birçok doktor kalp ve damar hastalığı olup da yıllardır yumurta yemelerini yasak ettikleri hastalarından özür dilemişlerdi.

İşte bunun gibi, bir zaman sonra da “akli dengesi yerinde olan hiçbir çocukta dikkat eksikliği” diye bir şeyin olmadığı, bunun “normal çocukluk hali” olduğu anlaşıldığında ağır ilaçlarla tedavi uygulanılan insanlardan “özür” dilenecektir umarım.

Biz artık biliyoruz ki, çocuklar, “şiddetli merak duygusundan” dolayı zaten dikkatleri hep başka başka yerlerdedir, dağınıktır.

Çocuk, okula geldiğinde evdeki oyuncağını düşünür. Kardeşi ile kavgasını düşünür. Dışarıda kuş görse, o kuşun nasıl uçtuğunu, arkadaşında kalem görse, ne güzel bir kalem olduğunu düşünür. Aynı anda yüzlerce düşünce gelip gider zaten “normal” bir çocuğun zihninde.

Önemli olan bunca “düşünce akışı” içinde, eğitimci çocuğun zihnini kendi anlattıklarına doğru bir “merak hissi” ile yönlendirebilmesidir. Dikkatleri toplayabilmek, çocuğun değil, eğitimcinin becerisidir.  Adını çokça duyduğumuz ama kendisini henüz ülkemizde bir türlü göremediğimiz “çocuk merkezli eğitim”in temel amacı, eğiticinin birtakım enstrümanlar kullanarak çocuğun dikkatini anlatılan konuya odaklayabilmeyi sağlayabilmektir.

Böylesi sıcacık ve rengârenk dünyası olan insana, “yavan” bir eğitim sunmak,  “can sıkıcı” bir eğitici ile baş başa bırakmak, daha ilkokuldan itibaren “ödevler” altında ezmek ve sonra da yetişkinin beklentileri altında ezilmiş bu çocuğu “dikkatini toparlayamıyor” diye etiketlemek çocuğa saygısızlıktır.

Hele ki okul öncesi dönemdeki çocuklardan bile “akıllı uslu” olmalarını beklemek, öğretmen ne anlatıyorsa onu dinlemeleri için “baskı” kurmak ve öğretmene uyum sağlamayan çocuklara da dikkat eksikliği var denilerek ilaç içirmek, küçücük bedenler üzerinde kurulan haksız bir tahakkümdür.

Henüz 4-5 yaşındaki çocuk zaten kıpır kıpırdır. yaşamı öğrenmek için güçlü bir merak duygusu vardır. Her şeye elini atar, kendisi yapmak ister. Merdivenlerden inerken bile elinin tutulmasını istemez, kucağa alsanız tepinir, yere inmek, koşmak, coşmak ister.

Halbuki okulda öğretmene dikkat edemediği için doktora götürülen çocuk, nasıl oluyor da bitmek tükenmek bilmez bir enerji ile oyununa konsantre olabiliyor. Markette gördüğü oyuncağa yoğunlaşabiliyor. Dikkat ile televizyon izleyebiliyor. Babasının cep telefonu ile saatlerce uğraşabiliyor? Eğer dikkat dağınıklığı olsaydı, çocuk ne televizyona bakabilir ne de arkadaşları ile oyunlar oynayabilirdi.

Sanırım bunları duymak ülkemiz için biraz erken, ama bir gün gelecek, “Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu” denilen şeyin aslında “normal çocukluk hali” olduğu anlaşıldığında, çocuklara karşı çok mahcup olunacak.
 

Çocuklar için bayram ne anlama gelir?

Ramazan boyunca katıldığım programlarda genelde ilk soru “Çocuk için Ramazan ayı ne anlama gelir?” oldu. Bayramın yaklaştığı şu günlerde ise soru birazcık değişti: “Çocuk için bayram ne anlam taşır?”

Pedagojik olarak bakıldığında, çocuk açısından Ramazan ayı tek bir anlama gelmez. Çocuk için Ramazan ayının anlamı, yetişkinlerin bu aya verdiği değerdir. Çünkü çocukların inancı taklittir. O yüzden, yetişkin Ramazan’ı hangi derinlikte geçiriyorsa, çocuk için Ramazan o anlama gelir. Ve her çocuk için Ramazan farklı bir anlam taşır.

İşte Ramazan’ın son günlerine girdik. Kimi aileler, teravihi, iftarı, sahuru, sadakası ve fitresi ile dolu dolu bir Ramazan ayı geçirdi. Böylesi bir yetişkinin yanındaki çocuk Ramazan’a işte bu güzellikte bir anlam yükledi. Bu çocuk, yarın kendisi de yetişkin olduğunda ona Ramazan bu derinlikte hisler uyandıracaktır.

Kimi evlerde ise Ramazan, yorgunluklar, tartışmalar ve gereksiz dedikodular arasında kayboldu gitti. O çevredeki çocuk için de Ramazan’ın anlamı bu oldu.

Çocuğa ne yaşatırsan, çocuk için o anlama gelir Ramazan.

Bayramlar da öyle… Çocuğa bayramı nasıl yaşatırsan, bayram, çocuk için o anlama gelir.

Hani şimdilerde “Ah o eski bayramlar!” diye iç çekişler duyuluyor ya… Aslında bu iç çekiş, bugünkü bayramların daha kıymetsiz olduğundan değil, eskilerin bayram gününe verdiği değerin, bugünkü ebeveynler tarafından verilmiyor olmasındandır.

Kendi çocukluğumdan hatırlarım, bayramda annem erken kalkar, kapı ve camları açardı. Günün daha ilk ışıkları ile tertemiz bir oksijen evimizin içinde kendini hissettirirdi. Ocağa koyduğu çayın, hazırladığı böreklerin kokusu yayılırdı evin içerisine. Babamın kısıkça açtığı radyodan bizlerin bilinçaltına duyurduğu bayram sabahı mesajları yatak keyfimize eşlik ederdi…

Bayram namazına gitme hazırlıkları, bayram sabahının en güzel telaşı idi. Yeni aldığımız bir elbiseyi kendine has kokusu ile giymenin mutluluğu, dışarıda henüz hiç giymediğimiz yepyeni ayakkabı ile evin içinde yürüme provaları çocuksu kalbime HEYECAN verirdi…

Ya sokaklar… Bayram sabahı sokaklar bir başkadır zaten.

Sabahın daha bu erken saatinde insanların oluk oluk camiye aktığını görürdü çocuk gözlerimiz. Evlerinin önünü süpüren kadınlar, sanki camiye giden yolların tek tek yol açıcıları gibiydi. Dualar, tekbirler ve cami hoparlöründen hocanın sohbetlerine şahitlik ederdi kulaklarımız…

Camiler dolup taşardı. Sokakta namaz kılmak bayrama has güzelliklerdendi.

Namaz sonrası ise ayrı bir güzellik…

Namazını kılan, seccadesini toplayan, evin yolunu tutar…  Yolda karşılaştığı dostları ile bayramlaşır ve biraz sonra da kendi ailesi ile bayramlaşmanın, bir ay sonra ilk defa ailecek sabah kahvaltısını birlikte yapmanın HEYECANı herkesin gözlerinden okunurdu.

Bayram namazı sonrası herkes evine kapanır… Aile içi bayramlaşmaların yaşandığı bu dakikalarda, sokaklar ölü sessizliğine bürünürdü. Az sonra herkes bayramlık elbiseleriyle dışarı çıkar, dost ve akrabalarla bayramlaşmaya giden insanların doldurduğu kalabalık sokaklara şahit olurduk.

Bayramda böylesi güzel bir atmosferin oluşması, “geçmiş günlere” değil, o güne anlam katan “insana” has bir özellik. Özlem duyulan şey de “geçmiş bayramlar” değil, o bayrama anlam katan “insan modeli”dir.

Dün insanlar evlerinden zahmet edip çıkmış, sokak sokak gezerek bayram ziyaretleri yapmış, yüz yüze görüşmenin ve bir tatlı ikramının keyfini yaşamışsa, bugünküler oturduğu koltuktan dahi kalkmadan sağa sola SMS göndererek bayramlaşmayı tercih ediyorsa, bu “Ah eski bayramlar!” ile ilgili değil, o kişinin bayrama yüklediği anlamla ilgili bir sorundur.

O yüzden geçmiş bayram nostaljisi yapmayı bir yana bırakıp çocuklara bu bayram hangi atmosfer yaşatılacağının ailecek planı yapılmalıdır...

 

Baba bugün ne oldu biliyor musun?

İnsanları karşılaştıkları olayların zorluğu değil, o olaylara yükledikleri anlamlar kaygılandırır. Bu, psikolojinin temel kuralıdır. Çocuklar için de böyle…

Çocuk, problemlerin ne anlama geldiğini, yetişkinin o probleme bakışı ile belirler. Çok büyük gibi gelen problemler, güçlü kişilikli bir yetişkinin dünyasında bazen küçücük kalır. Böylesi bir yetişkinin yanındaki çocuk, problem ne kadar büyük olursa olsun endişeye kapılmaz. İsterse dışarıda kıyametler kopsun, yetişkin bu kopan kıyametleri tebessümle karşılıyorsa, çocuk pozitif bir ruhla yetişir.

Bunun tersi olarak, küçücük sorunları bile büyütmeyi bir alışkanlık hâline getirmiş yetişkinin yanındaki çocuk, mutsuz, kaygılı ve yaşama karşı tutarsız olur. Hep şikâyetçi, hep memnuniyetsiz bir hâle bürünür.

Çocuk için yaşamın her anının anlamlanması gerekir ki belirsizliklerden oluşan kaygılardan ve korkularından kurtulabilsin.

Bundandır ki çocuklar güncel yaşamdaki olayları ebeveynlerine anlatmaya çok isteklidirler. Bu istek, çocuğun anne ve babası ile salt bir iletişim kurma arzusundan değil, yaşadığı olayların ebeveyni tarafından yorumlanarak bir “anlam” kazanmasına duyduğu ihtiyaçtandır. Bu anlamın her hâlükârda pozitif bir değer taşıyıp taşımayacağı çocuğun kişilik inşası için oldukça önemlidir.

Arkadaşı ile tartışan ve ardından onunla küsen bir çocuğun bu olayı HEYECANla anne ve babası ile paylaşmak istemesi, sadece bir kavga anını resmetmek değil, o anlatım sırasında ebeveynin nasıl yorum getireceğini de görebilmektir. İşte çoğu defa ebeveynler tarafından basit gibi duran çocuğu ciddiye alma ve olayları yorumlayış tarzı, çocuğun yaşama bakış açısını belirleyecektir.

Eğer bir ebeveyn çocuğunun HEYECAN içinde anlattığı bir olayı göz ucu ile dinliyor ve ağız ucu ile “Hıı, öyle mi?” diye karşılık veriyorsa, böylesi bir ebeveynin yanında yetişen çocuğun yaşamı da ancak bu kadar anlamlıdır.

İşte ergenlik dönemi çocuk-ebeveyn çatışmalarının en geniş kaynağı da burasıdır. Ebeveyni tarafından hayatı pozitif olarak anlamlandırılmamış çocuklardır bugün sorun olanlar.

Bir gün oğlan, “Baba, senin hayata baktığın gibi bakmıyorum ben.” dediğinde veya kız, “Anne, senin ahlak anlayışın ile benim ahlak anlayışım farklı galiba.” diye temel ahlakî kurallara itiraz ettiğinde şaşırmamak gerek… Çünkü çocuk kendi görevini yaptı ve çocukluğun her döneminde “Anne bu niye böyle?” diye sordu ve sen “İşim var, sonra!” dedin. Ya da “Baba, bugün ne oldu biliyor musun?” diye karşında zıp zıp zıplarken, “Bilmiyorum, şu an bilmek de istemiyorum!” diyerek lavaboya gittiğinde, geride bıraktığın şaşkın bakışlı gözlerin karşılığıdır ergenlik sorunları.

“Çocukluk dönemi” masumdur, ebeveynler kendilerinde gördükleri hataları ne kadar çabuk değiştirirlerse çocuk da ebeveynle birlikte değişir. Bu yüzden biz, bu dönemdeki çocuk davranışlarını değiştirmek için ebeveynlerin davranışlarını değiştirmeye çalışıyoruz.

Ancak “ergenlik dönemi” böyle değildir. Anne babalar kendi hatalarını görüp değiştirseler de bu değişiklik direkt olarak ergenin üzerine yansımaz.

Çocukluk dönemi anne ve babalar için bir fırsattır. Bu dönemde çocuğun ebeveyninin yanına her geliş-gidişi, yaşamı özeldir. Sorduğu her bir soruya verilen cevap özeldir. Çocuğun aldığı cevaplar ne kadar olumsuzluklar, bıkkınlıklar, zorlayıcılıklar barındırıyor ise çocuğun hayatı o kadar başarısızlıklar ve anlamsızlıklar içinde geçecektir.

“Her şeyin bir çaresi var.” diyerek tebessüm eden yetişkinlerin yanında yetişen çocuklar ise daha güçlü bir kişilik yapısına erişeceklerdir.

Unutmamalı, hayattaki sorunlar, sorunların büyüklüğü ile değil, o sorunlara bakış açısı ile büyür veya küçülür.

 

Üniversiteye sınavsız giriş olur mu? (2)

Başarılı bir eğitimin en temel unsuru, eğitim alan kişinin “bireysel yatkınlıkları” ile eğitim konusunun uyumlu olmasıdır.

Bu durum eğitimin “kendindenlik” ilkesi ile yürümesini sağlar. Öğrenci iç motivasyonla eğitim sürecini devam ettirir. Zaten merak ettiği konuları okulda daha da derinleşerek öğrenmek eğitimi keyifli hale getirir.

Bireysel yatkınlıklara göre eğitim sistemi kurgulanmadığı takdirde, öğrenmenin sürekliliği için birtakım motivasyon araçlarına ihtiyaç duyulur. Bu, kimi zaman eğitimin önemini anlatan “HEYECAN verici konuşmalar”, kimi zaman eğitimsiz kalınması durumunda geleceğin kötü olacağı ile ilgili “kaygı verici senaryolar” ile çocuğu eğitime devam ettirme çabasını gerekli kılar…

Misafir öğretim görevlisi olarak yurtdışındaki üniversitelerde ders veren ülkemiz öğretim görevlilerinin oradaki ilk izlenimleri genelde “öğrencilerin nasıl da ilgili” olduklarıdır.

Acı, fakat gerçek bir durumdan bahsedecek olursak, ülkemiz üniversitelerinde öğrencilerin birçoğu “bir an önce vizeleri, finalleri verip okuldan ayrılmaya” çaba harcıyorlar… Vaktinde mezun olamamak ve okulun bir yıl daha uzaması, “bir yıl daha tecrübe kazanma fırsatına çevirebilirim” diye değil, bir aşağılanmışlık hissi içinde “herkes mezun oldu bir ben kaldım” diye düşünmeye sebep oluyor.

Acaba ülkemiz üniversitelerinde kaç öğrenci var ki birinci tercihi olan üniversiteye yerleşmiş olsun.

Halbuki eğitimin kalitesi, kişinin kendi istediği mesleğin eğitimini alması ile mümkündür. Bu kaliteye erişmenin önündeki en büyük engel üniversite giriş sınavlarıdır.

“Sınav yapmadan her öğrenci istediği bölüme yerleşse, ne olur?” diye yetkililere sorulacak olsa, alınacak cevap “o zaman herkes hukuk ve tıp fakültelerine gitmek ister” olacaktır.

E, gitsin, çocuklar tıp fakültesine gitsin. Buna neden engel oluyorsunuz? Böylece binlerce tıp doktoru mezun olsun ülkemizden. Bir gün gelip de, hastanelerde doktor kadroları dolduğunda, özel muayenehaneler her köşe başında yoğunlaştığında, artık insanlar hekim aramak yerine, kaliteli hekim aramaya başladıklarında ve hatta hekimliğin bir iş olarak artık cazibesi kalmadığında, bu bölümlere ilgi zaman içinde azalacaktır.

Böylece gerçekten hekimlik kabiliyeti olan kişiler sahada sivrilecek, onlar zaten kendi kişisel yatkınlıkları ile elde ettikleri başarılar dolayısı ile isimleri ön plana çıkacaktır.

Şu an, tıp fakültesine giremediği halde belki de dünyanın en iyi cerrahı olacak bir kişi, peyzaj mimarlığı yapıyordur da ülkemiz bu gerçeğin farkında bile değildir… Kim bilir belki de, psikolojide dev bir isim olabilecek kabiliyetlere sahip kişiler, sınav kapıları önünde her yıl dolaşıp duruyordur da bu kabiliyetten ülkemiz mahrumdur, bilim dünyası mahrumdur.

Olmaz böyle şey diyerek hemen önyargıya kapılmamalı. Alın size bir örnek, Hollanda’da bırakın öğrencileri bir ön eleme ile üniversite eğitiminden yoksun bırakmayı, kişi, “lise mezunu olmasa bile”, 21 yaşın üzerinde olması şartı ile “buyurun” diye üniversite kapıları açılıyor. Ve bu kişiler ülkenin önde gelen bilim insanları oluyor.

Eğitimde özgür düşünceyi henüz yakalayamamış, klasik eğitimin dar kutusunun içine sıkışmış ülkemiz eğitim sistemi önce kendi “çokbilmişlik” kısırdöngüsünden çıkmalıdır…

Sınavsız bir üniversite giriş sistemi oluşumunda ikinci temel sorun “üniversite” sayısının yetersiz olması. Buradaki kısırdöngü ise içler acısı durumda. “Hadi ülkemizde bir seferberlik ilan edelim ve üniversite binaları kuralım kurtaralım şu çocukları sınav kapılarının önünden” diyecek olsak, “üniversite binası kurmak sorun değil, asıl sorun açılan üniversitelerde görev yapacak öğretim elemanı eksikliğidir” diye bir ön yargı çıkacaktır. Peki, öğretim elemanı neden yok ülkemizde, neden yüksek lisans ve doktora programları bolca açılmıyor diye “safça” bir soru sorduğunuzda acı tablo daha net ortaya çıkacaktır. Çünkü öğretim görevlisi olmak için kendinde HEYECAN duyanları da ALES isimli bir sınava girmesi şartı konulmuş… Hatta o da yetmez, bir de YDS isimli yabancı dil sınavına girme şartı var… Ama burası Türkiye ve “bilim dili anadil” olması gerekmez mi? Olmuyor işte, eğitimdeki bunca karmaşayı görmezden gelip “kendimizi kibir aynasında görmenin” acısını ülkemiz çocukları yaşıyor maalesef.

Hâlbuki öğretim görevlisi olacak kişileri, zaten kendileri oldukça zahmet çekerek eğitimlerini devam ettirmeye gönüllüler ise, onları “ön eleme” yaparak kapıda bırakmak yerine “süreç içinde doğal elenme” sistemini oluşturmak eğitimdeki kısırdöngüden çıkmayı sağlayacaktır...

 

Büyük gemi geçiyor

Ailelerle yaptığım görüşmelerden anlıyorum ki ebeveynler çocuklarının dünyaya hazır hâlde geldikleri yanılgısına sıkça düşüyorlar.

Hâlbuki çocuk, dünyaya, dünyada olup biten işlerden habersiz geliyor. Bir ebeveyn için belki artık sıradan şeyler, çoğu zaman çocuk için HEYECAN verici oluyor.

Yetişkinler dünyaya kendi gözleri ile değil, bir çocuğun gözü ile bakabilecek yeteneğe erişebilirlerse yaşamdan keyif alabileceklerdir. Bu, aynı zamanda yetişkinin kendi iyi oluş sürecidir. Zira çocuk ruhu yetişkini iyi eder.

Eğer yetişkin, çocuk ile aynı duyguları yaşayabilecek kadar kendini çocuğa “bırakamıyorsa”, “kendini kasıp kalın duvarlar arkasından çocuğuna sesleniyorsa, böylesi bir ebeveyn için çocuk ancak “rahatsız edici” olur.

Zira çocuğun en güçlü dileği kendini ebeveynine “duyurabilmektir…” Bu, işitsel bir duyurma değil, yetişkinin duygu dünyasına, kendi duygularını duyurabilme çabasıdır.

Ben bugüne kadar çocuğunu duymadan ebeveynlik yapan ailelerin çocuklarını hep sorunlu gördüm… Ve çocuğun kendisine bu yönelişi ile mücadele etmiş, ona eşduyum sağlamak yerine, buyurucu anne baba olmayı tercih etmiş olup da bu mücadeleden kârlıca çıkmış ebeveyn görmedim. Çocuğunu yendiğini zanneden, onu susturmayı, sessizleştirmeyi ve kendine “zoraki itaat” ettirmeyi becerebilmiş ebeveynler de kaybetmiş ebeveynlerdir. Onların kaybettikleri şey, çocuklarının yaşama sevincidir.

Psikolojinin ülkemizdeki değerli ismi, Doğan Cüceloğlu Hoca’nın bir seminerinde verdiği örnek içimi çok acıtmıştı.

Hatırasını şöyle dile getiriyordu Doğan Hoca:

Bir gün gemide yolculuk yapıyorduk. Çocukları ile gemiye binmiş bir çift gördüm. Bu çift, bir başka aile ile karşılaştı gemide, sevindiler, hal hatır sordular birbirlerine. Genç aileler keyifle sohbet ederken, ailenin küçük çocuğu denizde bir gemi gördü. HEYECANlandı… Babasına koştu. “Büyük gemi geçiyor, büyük gemi geçiyor!” dedi. Babası, arkadaşı ile konuşuyordu. Çocuğunun bu HEYECAN dolu sesine “Tamam, anladık!” diye karşılık verdi.

Çocuk, babasının kendisine kızdığını anlayamadı. Annesine koştu: “Büyük gemi geçiyor, büyük gemi geçiyor!”

Anne, çocuğuna döndü, tebessüm etmek için kendini zorladı, çocuğun gösterdiği taraftaki gemiye dönüp bakmadan “Evet, hı hı, gemi…” dedi.

Annesinin tepkisizliğine rağmen çocuk yine de HEYECANını yenememişti, babasına tekrar koştu: “Büyük gemi geçiyor, büyük gemi geçiyor!”

Babası, birden sinirlendi, “Anladık, yeter!” diye çıkıştı.

Çocuk şaşırdı. Öylece kalakaldı…

Gemi bu, orada sizin bakmanızı bekleyecek hali yok, baktın baktın, bakmadın geçip gidiyor. Ve öyle de oldu, büyük gemi öylece geçti gitti…

Belki ebeveyn için bir geminin yüzüp gitmesi sıradan bir durum olsa da çocuk için HEYECAN vericidir.

Anne babalar, yaşamda birçok büyük gemileri kaçırıyor ve çocukların yetişkinlik dönemindeki sorunları, ebeveynlerin kaçırdıkları bu gemilerin toplamından ibarettir.

Bir çocuğun ruhen sağlıklı olabilmesi, ebeveynine kendisini duyurabilmesine ve büyük gemilerin geçişini ebeveyni ile seyredebilmesine bağlıdır.

Günler günleri, aylar ayları, yıllar yılları kovalıyor, çocuklarımız birden büyüyor. İşte bir yıl daha geride kaldı. Büyük gemileri kaçırmayalım lütfen.

 

Canım Yanıyor

"Öğrencilik yıllarımda çocuğa karşı duyarlı bir hocamız, çocuğun duygu dünyasına ait ince ayrıntılardan bahsediyordu.

Çocuğun kalbinin çok küçük olduğunu söylemişti tebessüm ederek.

""İşte şu kadar"" diye iki parmağının aralığını gösterdi, güldü sonra.

""Küçük kalbi HEYECANlandığında çok çırpınır çocuğun"" demişti.

""Yetişkinler yere düşünce güler ama çocuk düşünce ağlar"" dedi.

""Ağlayınca geçmez belki dizinin acısı ama annesi onun ağlama sesini duyup geldiğinde susar çocuk"" dedi, şefkatle tebessüm ederek.

""Karanlıktan korkar mesela çocuk"" dedi, ""Korktuğunda ileri yürüyemezler onlar. Anne diye kaçar hemen oradan.""

Sonra bir aralık durdu…

""Çocuk korkunca ağlar"" dedi. Gözleri doldu.

Sesi boğuklaştı…

Kendini toparlamak için birkaç adım attı, tekrar konuşmayı denedi, beceremedi…

Hafif öksürükle boğazını temizledi. ""Çocuk"" dedi, konuşamadı…

""Sonraki ders buluşalım arkadaşlar"" diyerek dersi bitirdi.

Koridorda hızlı hızlı yürürken ağlıyordu. Kimsenin umurunda değildi belki ama ben bakakaldım.

Fırsat bulduğum bir gün ""Neydi sizi o gün konuşamaz hâle getiren şey?"" diye sordum. ""Bilmem, birden duygusallaştım, boş ver"" dedi.

Israr edince, anlatmaya başladı: ""O gün ben, çocuğun duygu dünyasının ince ayrıntılarından bahsederken ‘Çocuk korkunca ağlar’ demiştim. Aklıma Brezilya’daki çocuklar geldi. 1990’lı yıllarda Brezilya’da sokak çocukları artıyordu. Hükümet pedagojik yetersizdi, ne yapacağını da bilmiyordu. Çocuklar konusu hükümete itibar kaybettiriyordu. Sonra ne oldu bilinmez, Brezilya’da 3 binin üzerinde sokak çocuğu birden ortadan kayboldu. Sonradan bütün dünya öğrendi ki bu çocuklar başlarına kurşun sıkılarak öldürülmüştü. Başına silah dayanan bir çocuğun korkusu içime dokundu. Ağlamışlardır belki vurulurken. Çünkü çocuklar korktuklarında ağlarlar.""

İçim bir hoş oldu Brezilyalı çocukların hikâyesini dinlediğimde.

Yine içim bir tuhaf olmuştu Bosna savaşı anılarını okurken. Binayı askerler sarmış… Aşağı kattan yukarı doğru askerler kapıları kırarak içeri giriyor, evdeki herkesi kurşun yağmuruna tutuyorlardı… Üst katta annesi ile koltuğun arkasına saklanan bir çocuk, korkuyor ama ağlamıyordu. Silah sesleri yaklaştığında annesine döndü, sordu: ""Anne, askerler çocukların canı acımasın diye küçük kurşun sıkıyorlar değil mi?""

Bilmiyorum o çocuğun kurşun neresine gelmiş, canı yanmış mıdır ama benim canım o günden beri çok yanıyor.

Bir annenin, kendi çocuğunun kurşunlara hedef olması ihtimalinin çıldırtıcılığını içimde duyuyorum, canım yanıyor…

Diyarbakır’da çocukları kaçırılan bir annenin ""Benim çocuğum karanlıktan korkar, n’olur onu getirin!"" deyişini duyuyorum, canım yanıyor…

Ülkemde silahla kaçırılan çocuklara karşı devletin ""âcizliğini"" görüyorum, canım yanıyor…

Bütün bunlar olurken, ölü sessizliğine bürünmüş entelektüelleri, UNICEF’i, BM Çocuk Hakları İzleme Komitesi gibi kurumları harekete geçirmeyen yetkilileri düşünüyorum, canım yanıyor…

Bilemiyorum bizim ülkemizin çocukları mı acaba değersiz, herkes topu birbirine atıyor, kimse sesini gürce çıkarmıyor.

Şaşkınım… Bu ülkenin bir pedagogu olarak şaşkınım, çocuğu kaçırılmış anne babalar kadar şaşkınım…

Ben, ""Çocuğa kaşlarınızı dahi çatmanız onların duygu dünyasını zarara uğratır"" derken, artık kendimi bir uzaylı gibi hissediyor, belki de bu ülkeye fazlayım diye düşünüyorum. Canım yanıyor...

 

Öğrenme zihinsel bir faaliyet midir?

Pedagojiye dair ilk bilgiler bize, öğrenmenin zihinsel bir faaliyet olduğundan bahsediyordu. Beyin üzerinde yapılan nörolojik çalışmalar göz kamaştırıcı bilgiler ortaya çıkarıyordu.

Beyindeki nöronlar birer bilgi deposu olarak işlev görüyor, insan yaşamının her anı kayıt altına alınıyordu. İnsan ister yüz, ister bin yıl yaşasın, o küçücük beyin, neredeyse sınırsız bir kayıt cihazı gibiydi…

Beynin hayranlık uyandıran bu yapısı, bir süre sonra eğitimcilerin de ilgisini çekti. Onlar, bir yandan beyni daha iyi çalışan “zeki” çocukların peşine düştükleri gibi, diğer yandan da zekânın nasıl geliştirilebileceğini araştırmaya başladılar.

Yapılan çalışmalar gösterdi ki beyne birtakım “uyaranlar” verildiğinde, “dikkat artıyor”, öğrenme faaliyeti güçleniyordu. Bu uyaranlar arasında en güçlüsü “kaygı” idi. Kişiye belli düzeylerde kaygılar yaşattıkça, bireyin dikkati artıyor, artan dikkat öğrenilecek bilgiye yoğunlaşmayı sağlıyor, yoğunlaşılan bilgi kolaylıkla öğreniliyordu.

Bu HEYECAN verici bulgular, eğitimciler arasında hızlıca yayıldı…

Özellikle okullarda öğrencilerin başarısının artırılmasında  “kaygı oluşturma” etkin bir şekilde kullanılmaya başladı.

Öğrenciye, belli düzeylerde kaygı yaşattıkça performansın arttığı, derslere daha dikkat edildiği somut verilerle ortaya çıkmaya başladı.

Dersini yapamamış öğrenciye ceza vermek, onda arkadaşlarının arasında “küçük düşme kaygısını” oluşturuyor, bu kaygı öğrencinin bir dahaki sefere ödevini tam getirmesini sağladığı gibi, sınıftaki diğer öğrenciler üzerinde de “benzer durum yaşamama kaygısı” meydana getiriyordu. Böylesi tutumu takip eden eğiticilerin sınıflarında başarı düzeyinin arttığı görülüyordu.

Ya da, öne geçen çocuklara mükâfatlar verilmesi, geride kalanlarda “mahcubiyet, utanma, değersizlik” gibi hisleri oluşturuyordu. Öne geçme çabası içindeki öğrenciler birbirleriyle yarışıyor bu da başarı düzeyi artıyordu.

Bu bilgiler eğitimi oldukça kolaylaştırdı, öğrenme süreci kontrol altına alınmaya başladı.

Ancak bir süre sonra, enteresan bir gerçek ortaya çıktı.

Kaygı ile öğrenilen bilgiler, “içselleşmiyor”, aksine, kaygı bittiğinde bilgiler silinip gidiyordu… Sanki bir virüs, gizlice beyne giriyor, nöronlara ulaşıyor ve kaygılı bilgileri siliyordu. “Unutma” da diyebileceğimiz bu silinme işinin nasıl ve kimin eliyle gerçekleştiğinin peşine düşüldüğünde, şaşkınlık verici bir bilgiye daha erişildi.

Buna göre öğrenmenin sadece zihinsel bir eylem olmadığı, öğrenme işlevinde “ruh”un da rol aldığı görüldü.

Aslında beyin, sanki “geçici bir depo” gibi çalışıyor, bu depodaki bilgilere bir süre sonra insan ruhu uzanıyor, kendi yapısına zarar vermeyecek olanları oradan alıyor, üzerine giydiriyor ve böylece bilgi içselleşiyordu. Bilgi artık kişinin kendi malı oluyor, unutulmaz bir yapıya bürünüyordu.

Ruh nöronlarda eriştiği bilgilerden, kendisine zarar verecek olanları ise almıyor, zihinde bırakıp işlevsiz kılıyordu. Bu bilgiler bir süre sonra bilinçaltı dediğimiz bir bölgeye kaldırılıyordu. Bu sayede ruh kendi sağlığını da koruyordu.

Ruhun zihinden elde ettiği bilgilere artık biz “öğrenilmiş bilgi” değil, “edinilmiş bilgi” diyoruz. Edinme, ruhun öğrenmesi, ruhun bilgiyi kendi bütünlüğüne dâhil etmesidir.

Edinilmiş bilgiler, ruh sağlığı kaybolmadığı sürece unutulması neredeyse imkânsız hale dönüşüyor.

Bu yeni bilgiler, eğitimcileri şaşırttığı gibi, “ruhsal öğrenme” sürecine dışarıdan müdahale edilip edilemeyeceği sorusunu da beraberinde getirdi.

Ruhsal öğrenmenin nasıl olduğuna, sürecin nasıl işlediğine de önümüzdeki hafta değinmeye çalışacağız.

Yazarın 18 Kasım 2014 tarihli yazısıdır

Başarının üç temel motivasyonu

Başarının temelinde “heves” vardır. Heves, iç motivasyondur. Kaçtığında “tükenmişlik” başlar.

Günümüz çocuklarının eğitim başarısızlıklarının temelinde “öğrenme hevesinin kaçması” vardır.

Heves, merak duygusunun bir ürünüdür… Merak yoksa heves olmaz.

Bir eğiticinin başarısı, öğrencisinde uyandırdığı merak kadardır.

Merak, mizaçtan mizaca değişir.

Bazı çocuklar, tabiattaki yaşama meraklıdır, bir kırkayaklı böcek gördüklerinde merak duygusu tetiklenir, onu incelemek ister… Bazıları, müziğe meraklıdır, ince tınılar arasında farklılığı hissettikçe HEYECAN duyar.

Matematik dersi anlatan bir eğitici, tabiata karşı meraklı öğrencisine, kırkayaklı böceğin ayaklarını birlikte sayarken sayı saymayı öğretebilir… Coğrafya hocası, müziğe meraklı öğrencisine, farklı kültüre ait müzik türlerini dünya haritası üzerinde tanıtırken, ülkelerin coğrafi konumlarını öğretebilir.

Her ne kadar merak, öğrenmenin temel motivasyonu olsa da “merakın hevese dönüşmesi” sevecen bir eğiticinin çocuğun “denemelerine izin vermesi” ile mümkündür. Zira çocuk, merak ettiği işi, kendisinin de yapabileceğine inanırsa, “heves” başlar.

Öğrencilerinin heveslerini kaçırmak istemeyen bir eğitici, “öğrenme çıtasını kısa aralıklı tutmalı”, büyük ve uzak hedefler vermemelidir. Çocuğun, her bir öğrenme basamağını “küçük adımlarla” ve “başarma hazzını” tada tada çıkmasına izin vermelidir.

Beklenti çıtası yükseltilmiş, öğrenme halkaları kopmuş, bir önceki öğrenmeleri tamamlamadan bir sonraki öğrenmelere geçmiş çocuklarda “heves” olmaz.

Heves, her ne kadar öğrenmede temel bir işlev görse de, geçici bir motivasyondur. Kalıcı öğrenme, hevesin, “istek”e dönüşmesi ile mümkündür.

İstek, heves edilen işin, “atık duygusal enerjisi” ile oluşan öğrenme gücüdür.

Yazmayı yeni öğrenen bir çocuğun yazma hevesi 2 sayfa ise, eğitici “istersen bir sayfa kadar yazabilirsin” diyerek ona “hevesinden daha az bir görev” verirse, 1 sayfa yazma işini tamamlayan çocuğun kalan enerjisi, onu 1 sayfa daha yazı yazmaya teşvik eder… İşte, çocuğun “kendi isteği” ile yazdığı bu 1 sayfa, onun “kendi başına yapabilmekten kaynaklanan güven duygusunu” oluşturur. Öğrenme motivasyonunun son halkası, yapabileceğine “inanma” ve güvendir.

Bir işi yapabileceğine inanmayan kişi, o işi yapmaya istekli olmaz.

Yaşama sevinci tükenmiş, mutsuz ve kendi ile barışık olmayan, öğrencisine “insan olmaktan kaynaklanan bir eşitlik” ilkesi ile yaklaşmayan, sınıf ortamını baskıcı bir ruh hâli ile hapishaneye çeviren eğiticiler, öğrencilerinde, öğrenmeye karşı ne merak ne de istek uyandırır. Böylesi eğiticilerin, çocuğu “dış motivasyonlarla” manipüle ederek eğitimi sürdürmek zorunda kaldıkları da bir gerçektir.

En masum dış motivasyon, çocukları birbiri ile yarıştırmak veya mükafata alıştırmaktır.

Merak duygusunu yitirmiş çocuklara “ödevini kim erken bitirirse ona çikolata vereceğim” denildiğinde, onların enerji dolu bir hâl ile yeniden canlandıklarını görürsünüz… Böylesi çocuklar, yeni şeyler öğrenmenin verdiği “dingin bir heves” ile değil, çikolata alabilme, öne geçme veya geride kalmama hırsı ile ödevlerine saldırırlar.

Hırs, dış motivasyondur, başarıyı artırsa da kişilik gelişiminin önündeki en büyük etkendir.

Narsist Kişilik Bozukluğu sürecinin temel enerji kaynağı hırstır.

Çocukta hırs arttıkça, başarısızlıklar karşısında psikolojik yıkım da o kadar artar.

Eğiticiler, kendilerine emanet edilen masum çocukları çikolata hırsı ile birbirleri ile yarıştırmak yerine, Allah’ın her insanın özünde yarattığı “merak, heves, istek” duygularını harekete geçirmeli ve kalıcı öğrenmeyi her çocuğun hakkı olarak kabul etmelidir...

Yazarın 02 Mart 2015 tarihli yazısıdır

Kendinlik bozukluğu

Bütün kişilik bozukluklarının temelinde kişinin “kendi gibi” olamaması yatar.

Ünlü Psikolog James Masterson bunu “kendinlik bozukluğu” olarak adlandırmıştır.

Birçok kişi, kendi gibi olmayı, kuralsız, sınırsız, ilkesiz olmak zanneder. Hâlbuki kuralsızlık ve sınırsızlık kendi gibi olmanın değil, kendi gibi olamamanın en belirgin özelliğidir.

Kişi, belirli kurallar içinde var olabiliyorsa ancak o zaman kendi gibi olmayı becerebilir.

Nasıl mı?

İsterseniz baştan başlayalım…

Kendi gibi olmak, kişinin, yaratılıştaki özelliklerini kaybetmemiş olması hâlidir.  Bir başka deyişle, “fıtrat ve mizacına” ait özelliklerle yaşayabilmesidir.

Fıtrat nedir?

Fıtrat, türünün özelliğini barındırmaktır…

Örneğin kuşlar uçar, cik cik eder. Bu, “kuş fıtratının” bir özelliğidir.

Kediler miyavlar, farelerden rahatsız olurlar. Bu da “kedi fıtratının” özelliğidir.

İşte bunun gibi, insana ait ortak özelliklere “insan fıtratı” diyoruz.

Örneğin insan fıtratında, sevme, sevilme ihtiyacı vardır. Mahcubiyet ve utanma duygusu vardır.

Sevdiğinden ayrıldığında kendini kötü hisseder insanlar, sessizleşir, depresyona girerler.

Bir hata yaptıklarında, yüzleri kızarır, mahcup olur, utanırlar.

Fıtrata ait özellikler aynı zamanda o türün “sınırlarını” belirler.

Kediler âşık olamaz, evlenmeyi düşünmezler. Kuşlar bir hata yaptıklarında yüzleri kızarmaz, birbirlerine karşı mahcup hissetmezler örneğin.

İnsan fıtratının en temel özelliklerinden biri de, “insan iyidir…” Hiçbir insan doğuştan kötü değildir, katil olarak dünyaya gelmemiştir örneğin. Hiç kimsenin kanında eşkıyalık yoktur.

İnsanın katil olması, eşkıyalık yapması fıtri değil, “fıtratın bozulmasının” bir sonucudur.

İnsanın, temel insani özellikleri barındırması, bir sınırsızlık, kuralsızlık içinde yaşamayı değil, içten gelen ve oldukça keskin sınırları barındırır.

“Kendi olmayı” tam anlayabilmek için bir de “mizaç”tan bahsedilmesi gerekir.

Fıtrat, “türe ait” ortak özellikler diye tanımlanırken, mizaç, “bireye ait” özelliklerdir.

Örneğin, kiminin mizacı sakindir, kimisi cıvıl cıvıl… Kimi resim yapmayı sever, kimi müzik dinlemeyi… Her insan ayrı bir mizaca sahiptir.

Bütün bu bilgilerden sonra tekrar başa dönecek olursak, “kendi gibi olamama” kişinin fıtrat ve mizaç özellikleri ile yaşamasına izin verilmemiş olması ile oluşan bir “kendinlik bozukluğudur.” Neşeli, sempatik, HEYECAN dolu bir çocuğu, “Bu çocuk çok şımarıyor” diyerek baskı altına alıp, sessiz, sakin hâle getirmek, o çocuğun terbiye edilmişliğinin değil, mizacının bozulmuş olmasının bir işaretidir.

İşte bundan dolayı, gelişim döneminde aşağılanmaması, kızılmaması, incitilmemesi gerekir ki, çocuk mizacını dışa vurmaktan ürkmesin, utanmasın, sıkılmasın.

Ödevini yapmayan öğrencisini sınıf içinde mahcup etmekten çekinmeyen bir eğitici, belki bir dahaki sefere çocukların ödevini yapmasını sağlasa da, çocuğun içinde, sadece insana has, insan fıtratının çok kutsal bir özelliği olan, “utanma duygusunu” yok eder de farkına bile varmaz.

Çocuğunun kabahatini yüzüne vurmakta sakınca görmeyen, onu, parmak sallayarak cezalandırmayı marifet zanneden anne babalar, belki, çocuklarını daha az kabahat işler hale getirseler de, aşağılanmışlığın insan fıtratında yok ettiği, “mahcubiyet duygusunu” kaybettirdiklerini farkına bile varmazlar.

Yapılan çalışmalar göstermektedir ki, kişilik bozuklukları, çocukluk döneminden itibaren başlayan çocuğun kendi gibi olamama hâlinin, yetişkinlik yıllarında, başka bir kişilik içinde yaşamaya çalışma bunaltısından başka bir şey değildir.

Çocuk, ancak kendi gibi olmasına izin verildiği kadar kişilik sahibi olacak, kendi gibi olmasına izin verilmediği kadar sahte bir kimlik üretecektir…  Kişinin ürettiği bu sahte kişilik ile kendi mizacı arasındaki çelişki kadar da bunaltı yaşayacaktır.

İşte bu, “kendinlik bozukluğu” dur...

Yazarın 24 Mart 2015 tarihli yazısıdır.

Çocuğun kendi kendine oynaması?

Birçok anne baba, çocuğunun “kendi kendine” oyun oynamasını memnuniyetle karşılar. Bu sayede gündelik işlerini tamamlama fırsatı elde eder.

Ancak çocuğun kendi kendine oyun oynaması her zaman memnuniyetle karşılanacak bir durum değildir…

Oyun, kimi zaman gelişime katkı sağlayan bir araç olsa da bazı durumda çocuğun gideremediği duygusal ihtiyaçlarını bastırmak için bir “oyalanma davranışıdır” aslında.

Ebeveyni ile bağ kurmakta zorluk çeken, duygusal yoksunluk yaşayan, iletişim ihtiyaçları “vaktinde” karşılanmayan, içsel HEYECANını aynı duygu düzeyi ile ebeveyniyle paylaşamayan çocuklar genelde oyun ile oyalanırlar.

Anne babası tartışan bir çocuğun, kenara bir yere çekilip sanki her şey yolundaymış gibi bebeğinin saçını taraması, şarkı söylemesi, araba yarışı yapması, o anki “korkusunu” ve kaldıramadığı “duygusal yoksunluğun acısını” bastırmak için “oyalanma davranışından” başka bir şey değildir.

Anne babaların, sadece tartışma anlarında değil, mutlu oldukları ve fakat fark etmedikleri birçok durumda da çocuklarını “oyunun yalnızlığına” terk ettikleri bir gerçektir…

Örneğin, telefonla uzun uzun konuşan ebeveynlerin çocukları genelde oyun oynar gibi görünseler de konuşmanın bitmesini beklemek üzere “oyalanma davranışı” içindedirler.

Derste öğretmeni ile “bağ kuramayan” öğrencinin, yanındaki arkadaşına tekme atması, çoğu defa bir şiddet eylemi değil, oyalanma çabasıdır.

Alışveriş merkezlerinde anne babasının işlerinin ne zaman biteceğini bilmeyen çocuğun, mağazanın bir ucundan diğer ucuna anlamsızca koşması, garip sesler çıkartıp ağzını burnunu eğmesi, oyun değil, oyalanma davranışıdır.

Uykusu olmadığı hâlde zorla yatırılan çocuğun yatağın içinde kendi kendine konuşması, oyun değil, oyalanmadır.

Ebeveyni geç kalkan çocuğun, erken kalkıp anne baba odasına gelmesi, kenarda bir yerde oynaması, çoğu defa oyun değil, anne babasının kalkmasını beklemek üzere bir “oyalanma davranışıdır”…

Can sıkıcı zamanlarda oyalanma davranışı sergilemeyi becerebilen çocuklar, yaşadıkları duygusal yoksunlukları psikolojik probleme dönüştürmeden atlatabilme şansını taşırlar.

Ancak oyalanma davranışına yatkın olmayan veya beceremeyen çocuklar, bu huzursuzluk hâllerini agresif davranışlarla ortaya koyarlar. Yaşadığı can sıkıcı durumdan nasıl kurtulacağını bilemediği için zorba davranışlar sergilerler. Anne babalarının peşini bir türlü bırakmazlar.

Bu durum, çocuğun “şımarıklığı” değil, can sıkıcı durumdan nasıl kurtulacağını bilememenin çaresizliği ile bir kurtuluş arayışıdır… Böylesi durumlarda kalan ebeveynler çocuğu reddetmek yerine, birkaç dakika da olsa, “kaliteli iletişim” ile çocuğun o anlık duygusal ihtiyacını gidermeye çalışmalıdır. Bu, çocuğa “yüz vermek” değil, onu duygusal zorluktan kurtarmak için doğru bir ebeveyn tutumudur.

Oyalanma davranışını bilemeyen çocuklarda agresiflik gözlemlendiği gibi, sıklıkla oyalanma davranışına mecbur bırakılan çocuklarda ise “dikkat dağınıklığı” gözlenmektedir. Böylesi çocuklar, oyalanmalar sırasında, sıklıkla, gerçek yaşamdan el çekip hayal âleminin içine girmeye alıştıkları için, okul yaşamlarında, anlayamadığı konuları anlama gayretine girmek yerine, kendilerini oyalamayı tercih ederler. Bu çocukları ders esnasında, uyurgezer gibi kalkıp yürürken, dalgın vaziyette tahtaya bakarken veya arkadaşı ile tekmeleşirken görmek mümkündür.

Çocukluk döneminde yaşadığı ilgisizliklerle oyalanmayı öğrenmiş kişiler, ilerleyen yaşlarda, duygusal zora düştüklerinde, karşılaştıkları problemleri çözmek yerine, problemden kaçmayı, onu görmezden gelmeyi tercih ederler. Geçeklerle yüzleşmek yerine, hayallerle oyalanmaya, kurdukları hayallere karşı çıkanlara ise öfkelenmeye yatkındırlar. Böylesi kişiler, duygusal kırılganlıkları fazla ve kendi duyguları ile yalnız yaşamaya alışkındırlar.

Ebeveynler, kendi yaşamlarını kolaylaştırdığı için, çocuğun oyun oynadığı her anı, memnuniyetle karşılamamalıdır. Oyun, çocuğun gelişimine bir katkı sağlayan araç olduğu gibi, iyi analiz edilmediği takdirde çocuğun gelecek yaşamını zora sokan bir oyalanma davranışı da olabilir...

Yazarın 14 Nisan 2015 tarihli yazısıdır.

Eşyaya nüfuz etme ihtiyacı ve para biriktirme

Gelişimin en belirgin özelliği, “eşyaya nüfuz etme” çabasıdır.

Erken çocukluk döneminden itibaren çocuk, gördüğü her “yeni” eşyayı merak eder, tanımak ister. Çocuğun eşyayı tanıma çabası içsel bir “ihtiyaçtır.”

Eşyaya nüfuz etme ihtiyacı içindeki çocuk, daha erken yaşta “inatçı bir direnişle” evin içindeki eşyalara yönelir, kendi yöntemi ile eşyaları tanımaya çalışır. Eline alır, ağırlığını algılar… Ağızına alır, tadını hisseder… Yere vurur, çıkardığı sesi ve sertliğini tanır… Kaldırır atar, kendinden kopup gidişin verdiği garip HEYECANı tadar…

Eşyaya nüfuz etme ihtiyacını karşılamış çocukta, eşyanın hâllerini öğrenmiş olmak ve eşyaya güç yetirebilmekten kaynaklanan “güven duygusu” gelişir.

Aşırı mükemmeliyetçi ebeveynlerin koydukları kurallar, çocuğun eşyaya nüfuz etmesini zorlaştırır. Çocuk bir yandan, içsel bir yönelişle eşya ile haşir neşir olmak, ona hükmetmek, onunla barışık olmak için çaba harcarken, diğer yandan, ebeveyninin “dağıtma, dokunma, elleme” tavırları ile iç çatışma yaşar.

Bundandır ki engellenen çocuk, agresif olur.

Gece korkularının en belirgin sebeplerinden biri de çocuğun eşyaya nüfuz edememiş olmasıdır. Böylesi çocuk, yatmak için odasına girdiğinde, eşya, sanki onun üstüne üstüne gelir. Perdelerdeki desenlere bakar korkar… Duvarlarda garip insan suratları algılar… Masasının üzerindeki oyuncak ayıcık canlanacakmış gibi endişeye kapılır…

Eşyaya nüfuz etmesi engellenmiş çocuk uykuya dalmakta zorluk çeker. Her ne kadar kendi odası olsa da anne babasının yanında yatmayı tercih eder.

Erken çocukluk döneminden itibaren çevresindeki eşya ile tanışmasına fırsat verilmiş, “eşyanın hâllerini” tanımasına rehberlik edilmiş çocuklarda “güven” duygusu oldukça belirgindir…

Bu çocuklar, kendi odalarında yatmakta zorluk çekmez… Duvarlar üstüne üstüne geliyor gibi hissetmez… ‘Perdenin üzerinde bir adam var sanki’ diye korkmaz… Yatağın altından biri elini uzatacak gibi ayaklarını kenara çekmez…

Çocuğun “eşyaya nüfuz etme” çabası, sadece engellenme hâlinde değil, ihtiyacı olmayan eşyalara nüfuz etmesine izin verdikçe de anormal davranışlara yol açar.

Örneğin, birçok ebeveyn, harçlıklarını biriktirip oyuncak alsın diye çocuklarına kumbara alır. Böylece çocuğunun tasarruf sahibi olacağını, parasının kıymetini bileceğini düşünür.

Hâlbuki 12 yaşından önce çocuklara, bir eşya alsın diye para biriktirmeyi teşvik etmek, anormal davranışı tetikleyen bir “iyi niyet” yanılgısıdır.

Zira çocuğun para biriktirme ihtiyacı yoktur.

Çocuğun nüfuz etmesi istenilen eşya, bir birikinti ile çoğalıyorsa, çocuğun eşyadan vazgeçecek “iradesi” zayıflar, “hırsı” artar.

Bundandır ki teknolojik oyunlar genellikle “puan, altın, para” birikintisi üzerine kurgulanarak oyuncunun kendinden vazgeçmesini zorlaştırırlar.

Birçok anne baba, kumbarada biriken paradan çocuğunun vazgeçemediğinin, o çok istediği oyuncağa biriktirdiği parayı veremediğinin şahidi olur… Bu durumdaki çocuk, birikintiyle kurduğu bağ ile çok istediği oyuncak arasında çelişkiye düşer.

Anne babalar, çocuğun biriktirdiği paradan bir gün 1 ekmek parası için 1 lira istese, çocuğun “hayır vermiyorum” diye karşılık vermesi çok doğaldır. Ve bunu söyleyen çocuk ne cimridir ne de parasına sahip çıkıyordur… O, ancak, çocukluk döneminin en belirgin özelliği olan “eşyaya nüfuz etme ihtiyacının” bir iyi niyetli yanılgı ile birikintiye yönlendirilmiş olmasının çelişkisi içindedir.

Bununla birlikte, ebeveynler, “iyi rehberlik edebilirlerse”, 12 yaşına kadar olan çocuklarına, kendi için değil, ihtiyacı olan birine vermek için “bağ kurmadan birikinti oluşturmayı” öğretmeleri gelişime katkı sağlar.

Böylece çocuk, bağ kurmadan oluşturduğu birikintiyi, sahibine verirken, hem iyilik yapmanın hem de “vazgeçebilmekten kaynaklanan hazzın” gününe erişir...

Yazarın 21 Nisan 2015 tarihli yazısıdır.

Bir hatıra; Bisikletim

Benim bisikletim yoktu çocukken.

En sevdiğim şeylerden biri arkadaşlarımın bisikletlerine dokunmaktı. Bisiklet demirinin, parmaklarıma o soğuk ve yumuşak dokunuşu bilmem kaç gece rüyalarıma girmişti. Uyandığımda, sanki bisikletim varmış gibi HEYECANla gözlerimi açtığım sabahları hatırlıyorum hâlâ.

Bisiklet zilinin kendine has çınlaması çok hoşuma giderdi.

Bir sabah, arkadaşımın bisikletinin peşinden koşarken annem görmüş beni. Çok üzülmüş. Rahmetli babama “Şu çocuğa bir bisiklet alsan… Arkadaşlarının peşinden koşarken içim acıyor.” demiş.

Babam, “Ya bisiklete binerken araba çarparsa” korkusu ile almak istememiş.

Hiç unutmam, bir gün, komşumuzun oğlu ile duvar dibinde sohbet ediyorduk. Bisikletine yaslanmıştı. Elinde yeşil erik vardı. Hem yiyor hem de bisikletinin ne kadar hızlı gittiğini anlatıyordu. Elindekileri bitirip bisikletine binmişti ki “Bisikletinin zilini bir kere çalabilir miyim?” diye izin istemiştim.

Arkadaşım, “Şimdi olmaz, bir tur atıp geleyim ondan sonra.” demişti…

Bugün olmuş, o günkü bana hâlâ üzülürüm. Ne vardı ki sanki zili çalmama izin verseydi…

Çocukluk işte…

Babam o sırada bizi balkondan izliyormuş…

Beni eve çağırdı…

Yanına gittim. “Sana bir bisiklet alacağım.” dedi. Birden donakaldım. “Valla de…” dedim. Tebessüm etti, “Vallahi” dedi. Nasıl sevindiysem, “Yaşasın!” diye kapıya koşuyordum ki babam, “Ama iki şartım var…” diye arkamdan seslendi. Geri döndüm. “Ne dersen yapacağım, söz” dedim. “Bir daha kimsenin bisikletinin peşinden koşmayacaksın.” dedi… “Tamam söz” dedim… “İkincisi de karnende notlarının hepsi 5 olacak.” dedi.

Derslerim çok iyiydi. O yıl belki bir tane dersim 4 gelebilirdi ama diğerlerinden emindim, hepsi 5’ti… “Tamam, söz” dedim, fırladım dışarı. “Babam bana bisiklet alacak” diye, sokakta deli gibi bağırarak koştum durdum…

O günden sonra, artık arkadaşlarımın bisikletlerinin peşinde koşmadım, yol kenarında seyrettim hep onları…

Karne zamanını iple çektim… Hatta öğretmenime bile “Bütün notlarım 5 olursa babam bana bisiklet alacak” diye söylemiştim. O da “Bakalım” deyip tebessüm etmişti…

Karne günü geldi… Öğretmenim tek tek karneleri dağıtırken, kalbim duracak gibiydi… İsmim okununca koştum, aldım karnemi, hızlıca gözden geçirdim… Bütün notlarım 5’ti… Nasıl sevindim, öğretmenime sarıldım… O da “Hadi koş, babana söyle, sen artık bisikleti hak ettin” dedi…

Nasıl fırladım dışarı, ayakkabımın biri çıkmıştı koşarken… Koşa koşa eve vardım… Anneme karnemi gösterdim… “Babam bugün mü alacak bisikleti?” diye sordum, annemin gözleri doldu… “Bilmem, babana soralım” dedi… “Babam kaçta gelecek!” dedim. “Bugün gelmeyecek” dedi… “Neden?” dedim… Babamın uzunca zamandır bir hastalığı varmış, bizden gizliyorlarmış hep… O gün, durumu ağırlaşmış, hastaneye kaldırılmış… Hayal kırıklığı yaşadım birden… Babamın hastaneye yattığına değil, bisikletim ne olacak diyeydi hayal kırıklığım, çocukluk işte…

Birkaç gün sonra babamı ziyarete gittik, ameliyat olmuş… Yorgundu yüzü… Beni görünce gözleri doldu… Yanına gittim… Kısık bir sesle “Karneni aldın mı?” dedi. “Aldım bak” dedim, notlarımı gösterdim… Tebessüm etti, biraz gözlerini kapatıp dinlendirdi, tekrar açtı. “Ben de sana bisiklet alacağım” dedi…

Babamdan duyduğum son söz bu oldu…

O günden sonra benim bir bisikletim olmadı…

Çocuklarımın oldu ama benim bisikletim hâlâ yok…

Bazen, çocuklarımın bisikletlerine dokunuyor, tebessüm ederek zilini çalıyorum… Bilmem verdiğim sözden dönmüş oluyor muyum ama onların bisikletinin peşinde koşuyorum, kimse görmeden ıslak kirpiklerimi silerek…

Anne babalara “Çocuğunuza verdiğiniz sözü vakit geçirmeden yerine getirin” diye söylediğimde, bazen onların “Ama onlardan istediklerimizi yapsınlar da ondan sonra” dediklerinde, aklıma hep bu hatıram geliyor...

Ne karne notu, ne de akıllı uslu durma şartı olmasın… Çocuğunuza verdiğiniz sözleri yerine getirin… Bezen yarın gerçekten olmuyor… Olsa da çocukluk yıllarındaki o tatta olmuyor...

Yazarın 16 Haziran 2015 tarihli yazısıdır

İç sesiniz susmadıkça

Aslında her yetişkinin çocuksu bir yanı vardır içinde. Kimi zaman sebep yokken delice dans ettiren… Kimi zaman kalbe bir ok saplanmışçasına için için ağlatan…

Böylesi anlar insanın ruhen ferahladığı, fabrika ayarlarına geri döndüğü, içindeki çocuğun uyanıp kişiyi terapi ettiği anlardır…

Zira kişinin en iyi terapisti çocukluğudur.

Bir de içinde çocukluğu olmayanlar vardır, çabuk büyüyen, erken olgunlaşanlar.

Ne doyasıya gülmeyi ne de doyasıya ağlamayı becerenler…

Çocukluk yılları, ebeveynlerinin baskı duvarları ile çevrilip çocuksu HEYECANları engellenenler…

Kalpleri, çocuksu cıvıltıları duymak ve yaşamın renkleri ile oynaşmak yerine, “Bir şey derler mi acaba?” diye sürekli birilerinin gözüne bakarak geçenler…

Çocukluğu, kısa pantolonu ile mezara gömülüp yetişkin entarisi ile sokağa salıverilenler...

Kıpır kıpır atan çocuk kalbine ağır yük bindirilenler…

Böylesi kişiler, asık suratlı olmayı “olgunluk”, tebessüm etmeyi “laubalilik” olarak görürler.

Zira onların içinde çocuk yoktur.

Çocukluğu olmayanın tebessümü de olmaz.

Peki, bu bir yazgı mıdır? Kişi kendi çocukluğu ile göz göze gelip birbirlerine tebessüm edebilir mi bir gün?

Tabii ki edebilir…

Ancak bunun ilk şartı, kişinin kendi “iç seslerinden” kurtulmasıdır.

Kendine ha bire “dur yapma” diyen iç seslerden… Kendine sürekli “kaygı” fısıldayan iç konuşmalardan arınması…

Ne etik ne ahlaki hiçbir gerekçesi olmadığı hâlde, kendine kaygı veren her kasılmanın üstüne cesaretle gitmesidir.

Parkta çocuğu ile salıncağa binmelidir mesela. “Deli mi ne, koca adam salıncağa binmiş derler şimdi” diyen iç sesine “Evet biraz deliyim galiba” diye tebessüm edip salıncakta sallanmalıdır koca adam olduğuna bakmadan. Sanki içindeki çocuğu sallar gibi…

Lunaparka gitmeli ve “Siz binin, ben bekleyim” dememeli… En korktuğu araca çocuklarla binmelidir. Yukarıdan aşağı hızla düşerken, rayların üzerinde süratle giderken kollarını açıp bir çocuk gibi kalbinin pır pır atmasına izin vermelidir.

İçinde kendine engel olan zincirleri kırmalı, kaygılardan sıyrılıp korkularını aşmayı öğrenmeli, yaşamla ilk defa tanışır gibi “merhaba artık ben de varım” demelidir.

Eşi ile bisiklete binmeli mesela, kırlarda bayırlarda dolaşmalı. “Biri görürse ne der” diyen iç sesinin ağızına bir daha açılmamak üzere bandajlar yapıştırmalı… Sonra da eşine “hava atmak” için kollarını yana açıp yokuş aşağı sürmelidir bisikletini.

Ve taşa takılıp yere düştüğünde çocuklar gibi gülmelidir eşi ile… Korkmamalıdır düşmekten, biri kızacak diye kaygılanmamalı, sağa sola bakıp “Ayıp oldu mu acaba?” demek yerine, gökyüzüne bakıp yaşamak ne güzelmiş diye kirpikleri ıslanmalıdır örneğin.

“Bunlar bana göre değil, dünyaya çok kapılmamak gerek” diyen iç sesine de cevap vermelidir belki de. Peygamberin bile eşi ile yarışıp tebessüm ettiği hayatı, neden kendine dar ettiğini sorgulamalıdır. Ve daralttığı bir yaşamın faturasını çocuklarına kestiğini, onların haklarına girdiğini unutmamalıdır.

Unutma, seni her sabah mutsuz uyandıran… Yaşama sevincini elinden alan… Çocuklarınla çocuklaşmayı sana yakıştırmayan, sokaklarda çocuklarınla dans etmene “ayıp” diyen iç sesin, çocukluğunda işittiğin ve bugüne kadar içinde taşıdığın kaygılarındır.

İçindeki çocuğu uyandırmanın zor olduğunu da sanma. Bugün başla istersen hayata merhaba demeye. Geç aynanın karşısına, kendine dil çıkart çocuk gibi. Hadi tutabiliyorsan tut kendini, gülmek geçiyorsa içinden gül, bir çocuk gibi…

Yap bunları, kendin için olmasa da çocukların için ve onlara çocuklaşabilen bir ebeveyn olmak için...

 

Medya Pedagojisi'nin Yokluğunun Faturası

1982 yılında YÖK Kanunu’nda yapılan bir değişiklikle ülkemiz üniversitelerinde pedagoji bölümleri kapatıldı.

Bana sorsalar,‘Ülkemiz eğitim sistemine vurulan en büyük darbe nedir?’ diye, tereddüt etmeden‘Pedagoji bölümlerinin kaldırılmasıdır’ derdim.

Çocuklar için bunca yapılacak işi olan bir ülkenin, pedagoji bölümlerini üniversitelerden kaldırması, Silikon Vadisi’nde bilgisayar kullanımını yasaklamak gibidir. Çocuk eğitiminde ortada kalıverirsiniz.

Zaten bir ülkedeki pedagojik yetersizliğin faturasını anne babalar öder de bu faturanın nereden kaynaklandığını bilemez...

Örneğin, pedagoji yoksa, ‘Transkültürel Pedagoji’ de yoktur... ‘Transkültürel Pedagoji’nin yokluğu ‘kuşak çatışmasına’ ve ‘toplumsal tükenmişliğe’ yol açar...

Zira kendisi ‘dünkü’ kültürel atmosferde yetişmiş bir babanın, çocuğunu, ‘bugüne’ göre nasıl yetiştireceğinin cevabı transkültürel pedagojide vardır. Bundan yoksun bir baba, çocuğunu kendi yaşadığı dönemdeki gibi yetiştirmek için delice çabalar durur. Ya çocuğunu ezer, kırar, döker, ezdiği çocuğunu kendine benzettiği için iyi bir şey yaptığını zannederek övünür... Ya da ezemediği çocuğu ile sürekli çatışır, hem kendisine hem de çocuğa dünyayı dar eder... Ülkemizdeki ebeveyn-çocuk çatışmasının en temel nedenlerinden biri kültürel çatışmadır. Bu, transkültürel pedagojinin yokluğundandır.

Ya da Kürt, Türk, Alevi, Sünni, Süryani, Laz, Çerkez, Ermeni gibi zengin kültürel dokusu olan bir ülkede transkültürel pedagoji yoksa, ‘kültürel uzlaşı’ yerine, tek bir kültüre ait ‘kültürel fedakârlık beklentisi’ oluşur, ki böylesi bir fedakârlık beklentisi bir süre sonra o kültürün sosyal tükenmişliğinin sebebidir ve toplumsal çatışma kaçınılmaz olur. İşte ülkemizin hâli...

Bununla birlikte pedagojinin yokluğu demek, ‘medya pedagojisi’nin de yokluğu anlamına gelir ki bu, o ülkenin çocuklarına tek kelime ile ‘yazık etmek’ demektir...

Hatırlarsınız, yakın zamanda Suriyeli bir çocuğun suya vuran cesedi yansıdı gazetelere... Bu resmin veriliş şeklinin birçok çocukta yıllar sonra pnigophobia (boğulma fobisi) veya başka kaygılara yol açabileceği ihtimali yeterince tartışılmadı ülkemizde... Ülkemiz medyası, toplumsal duyarlılığı oluşturmak için acıyı, trajik hâlde sunmayı bir marifet zannederken, medya pedagogları onları bilimsel gerçeklerden haberdar edemedi maalesef...

Yine kısa bir süre önce Ankara’da yaşanan terör olayının ardından gazetelere parçalanmış insan cesetlerinin resimleri konuldu, televizyonlar yaşanan trajediyi izleyicisine aktarabilmek için, ambulans çığlıklarını ve dehşet içindeki görgü tanıklarının HEYECAN yüklü seslerini yansıttı haberlerine... Çocuklar yokmuşçasına böylesi kuralsız verilen haberler, kim bilir o haberi izleyen hangi evdeki hangi çocukta geleceğe dair hangi duygusal problemleri tetikledi, bilemiyoruz...

Benzer bir travmayı geçen hafta Fransa yaşadı...

Fransa, medya pedagojisinde çok da yeterli bir ülke olmamasına rağmen, bu olayı ne nefes nefese aktaran spiker aracılığı ile duyurdu izleyicilerine ne de gazetelere yansıttığı parçalanmış insan cesedinden medet umdu toplumsal duyarlılığı oluşturmak için...

Peki, ne yapmalı?

Mademki medyamız bu konuda (maalesef) geçer not alamıyor, o hâlde iş anne babalara düşüyor...

Anne babalar, ergenlik sonuna kadar olan çocuklarını, ambulans çığlığı ile oluşturulan haberlerden, nefes nefese koşturan muhabirin HEYECAN dolu sesinden, görüntünün acınırlığı ile yapılmış haberlerden korumalıdır... Yoksa bunun faturasının er ya da geç çocuklarda ya bir fobi ya da bir ‘duygu durum bozukluğu’ olarak geri döneceği bilinmelidir.

 

Ruhsal Daralma ve Bir Pratik Çözüm Önerisi

Bir kişinin psikolojik sorunu olup olmadığını anlamak için, o kişinin çocukla ilişkisine bakmak yeterlidir. Duygu dünyasında sorun yaşayan kişiler, çocukla vakit geçiremezler. “Daralırlar…”

Kendilerini zorlayıp birkaç dakika vakit ayıracak olsalar, patlayacak gibi hissederler. Bırakamazlar çocuğa kendilerini.

Örneğin, oturup çocuğu ile ders çalışamaz böylesi kişiler. Bir süre sonra sinirlenir, bağırır, kızar. Ya kendine ya da çocuğa zarar verirler. Kimi zaman çocuğun kalem tutuşuna kafayı takarlar, kimi zaman yavaşlığına… Hiçbir şey bulamazlarsa “Sen yap ben geliyorum” diyerek terk ederler çocuğun bulunduğu ortamı.

Veya çocuk biraz oynamak istese, oyuna kendilerini veremezler, bir süre sonra “bunalırlar” hemen. Sanki zaman boşa geçiyormuş gibi hissederler. Yapılacak şeyler erteleniyormuş gibi bir hisse kapılırlar, çocuğun ruhsal atmosferinden dışarı atarlar kendilerini.

Ya da çocukla “insan-insana” güzel bir sohbet ortamı kurup sürdürmeyi beceremezler. Uzun uzun anlatılan şeyler daraltır böylesi kişileri. Çocuğun HEYECANını duyamazlar içlerinde, bir an önce anlatılanlar bitsin diye, “istemsiz kas gerginlikleri” belirir yüzlerinde. Gözler sağa sola kaymaya, bir oyalanma gereci aramaya başlar.

Hâlbuki kendi çocuğu ile sohbet etmeyi beceremeyen kişilerin çoğu, dışarıda başkaları ile sohbet etmekten oldukça keyif alırlar.

Bu bir çelişki gibi gelir ilk başta…

Hâlbuki çelişki değil, bir işarettir. Kişinin çocukluk yıllarında yaşadığı sorunların, yıllar sonra kendi çocuğu ile dışa vurumunun işaretidir.

Zira çocukluk yılları, “ruhun genişlediği, iç derinliğin” elde edildiği yıllardır. Ruhsal genişlik, özgür bir ortam ve koşulsuz sevgi ile ede edilir.

Bir kişi, kendi anne babasından böylesi bir ruhsal genişliği elde edemedi ise, yetişkinlik yıllarında bu “dar ruh” ile yaşamak zorunda kalacaktır.

Böylesi kişiler “sosyal ilişkilerde” başarılı olsalar da “duygusal ilişkilerde” bir tahammülsüzlük hâli ile dikkat çekerler. Eşlerine tahammülsüz, çocuklarına tahammülsüz, kendilerinden duygusal ihtiyaç beklentisi olanlara tahammülsüzdürler.

Tahammülsüzlük, “ruhsal darlığın” ürünüdür. Ruhsal darlık, çocuklukta elde edilecek bir “genişliğin” kazanılmamasından başka bir şey değildir.

Bu bir kısır döngüdür. Kendi anne babasından ruhsal genişliği elde edememiş kişiler, kendi çocuklarının ruhunu dar bırakır da farkında bile değildirler.

Çocuklardaki ruhsal daralmanın ilk işareti “acımasız kardeş kavgaları” ve ergenlik döneminde “anneye karşı tepkiselliktir.”

Birçok acımasız kardeş kavgası, ruhsal darlığın bir dışa vurumdur. Kardeşin kardeşi ruhen taşıyamaması, onun duygusal yakınlaşma isteğine karşılık verememesi, çatışmaların ana sebebidir.

Ya da ergenlik döneminde baş gösteren anne babaya karşı gelmeler, “of”lamalar, yumruk sıkıp odaya çekilmeler, sebepsiz ağlamalar, “yeter ya yeter!” diye bağırışların kökeninde, “ruhsal darlık” hâli vardır.

Peki, ne yapmalı? Bu sorunun bir uzman yardımı almadan en pratik çözümü, ruhen geniş bir kişinin yanında bulunarak kendi genişliğini onun genişliğinin tesiri ile oluşturmaktır. Ruhen dingin ve sakin kişiler, bir psikoterapist gibi insan ruhuna genişlik verirler. Kendi de ruhen dar, tahammülsüz, huzursuz, hızlı ve kaygılı kişiler ise ruhsal daraltmayı artırır.

Yazarın 14 Aralık 2015 tarihli yazısıdır.

Ebeveyn Siması ve Çocuk Ruhu

Bir karı koca geldi. Çocuklarının arkadaşları tarafından çok ezildiğini söylediler. Olmadık yollara başvurmuşlar ama yine de çocuğun bu hâline çare bulamamışlar…

Kavga etmeyi öğrensin diye karateye bile göndermişler, çözüm olmamış. Cesaretlendirmek için motive edici konuşmalar yapmışlar, işe yaramamış. Sonunda pedagojik yardım almak için bir arayışa girmişler…

13 yaşında bir ergen çocuktu bahsettikleri delikanlı. Anne baba tutumları üzerine konuştuk biraz. Anne çok fedakâr, baba kendi işinde gücünde bir adamdı.

Bir şey dikkatimi çekmişti, sormadan edemedim. Babanın oldukça asık bir suratı vardı, mutsuz ve memnuniyetsizdi yüzünün şekli. “Buraya zorla mı getirildiniz, nedir bu hâliniz?” diye espri yaptım. Biraz tebessüm etti. Eşi hemen devreye girip “Hocam, eşimi ilk gören böyle söylüyor ama çok iyi bir insandır. İyi bir eş, iyi bir babadır. Benim bile alışmam yıllarımı aldı...” deyiverdi.

Ben, kötü insan olduğunu düşünmemiştim zaten. Yüzü ağırdı, asıktı suratı. Hâlbuki pedagoji der ki; ebeveynin siması çocuk ruhunun besin kaynağıdır. O, ne kadar mütebessim ise çocuk o kadar ruhen güçlüdür. Mutsuz bir çehre ile ebeveynlik yapmak, çocuğu ruhen çökertmek demektir…

“Gül…” dedim, “Biraz tebessüm et…”

Beyefendi şaşırdı. Acemice tebessüm etmeye çalıştı, tam da beceremedi. Beceremezdi de. Çünkü “yüz kasları” gelişmemişti.

İnsan siması “ince kas”lardan oluşur. Lif lif kaslar yayılmıştır deri altında. Bu kaslar ne kadar çok kullanılmışsa yüzde o denli bir esneklik vardır, yakışır duygular simaya.

Yüz kaslarının kullanılması, çocukluk yıllarında “duyguların özgürce yaşanmasına” bağlıdır. Çocuk, içinde duyduğu HEYECANı, sevinci, mutluluğu veya hüznü doyasıya yaşayabiliyorsa, yaşadığı her bir duygu simasında özgürce karşılık buluyorsa, yüz kasları işte o zaman gelişir.

Eğer bir çocuk, sevinirken “başımıza iş çıkartacaksın gülüp durma” diye engellenmişse, ağlarken “çocuk gibi ne ağlıyorsun öyle…” diye susturulmuşsa, donuk bir simaya sahip olur. Böylesi kişilerin kasları, ince ince gelişmez, topluca hareket eder.

Bu tıpkı okul öncesi çağdaki bir çocuğun parmak kaslarının gelişmesi gibidir. Nasıl ki anaokullarında çocukların ellerine kalem vererek, resim yaptırarak ve oyun hamurları kullanılarak parmak kasları geliştiriliyorsa, gelişmiş parmak kasları ile ilkokula başladığında kalemini düzgün tutabiliyor, harflerin ince ince detaylarına parmakları uyum sağlayabiliyor ve güzel yazmanın keyfini çıkabiliyorsa… İşte bunun gibi, çocukluk yıllarında duygularını özgürce yaşamış, bunları simasına yansıtırken “engellenmemiş” kişiler, yetişkinlik yıllarında “mütebessim” bir simaya sahip olurlar. Onların gülmesi de yakışır yüzlerine, hüzünleri de.

Bütün bunları anlatırken, gözüme dikkatlice bakıyordu beyefendi. “Beceremedik hocam.” dedi. “Ne yaşamayı becerebildik, ne baba olmayı.” Hanımefendi sordu: “Eşimin asık suratlı olmasının doğru olmadığını biliyordum ama isimlendiremiyordum, peki ne yapacağız?”

“Burada size ne yapacağınızı uzun uzun anlatıp vakit kaybettirmeyeyim, isterseniz internete girin ‘yüz kaslarını çalıştırma’ diye bir arama yapın. Karşınıza yüz kaslarını çalıştırmak için egzersiz örnekleri çıkacaktır. Yüz kaslarının gelişmemiş olması bir gecikmedir doğru, ama yeniden kazanılması imkânsız bir şey de değildir.” dedim.

Gittiler şimdilik… Bakalım bir dahaki sefere karşısındaki insana rahatlık veren bir sima ile mi dönecekler, yoksa onlarda da “kas hafızası” mı oluşmuş, göreceğiz.

Yazarın 21 Aralık 2015 tarihli yazısıdır.

Evliliklerde kıyamet ne zaman kopar?

Bir dost meclisinde sohbet ediyorduk… Laf döndü dolaştı, aile içi iletişime geldi. Herkes aynı şeyi düşünüyordu: “Günümüzde eşler eşlerini ihmal ediyor… Çocuklar ihmal edilmiş eşlerin hırçınlıkları içinde yetişiyor…”

“Çoluk çocukla uğraşacağım derken, dev bir yük biniyor kadınların sırtlarına.” dedi bir akademisyen arkadaşım.

“Kadın da insan. Onun da nefes almaya, çıkıp gezmeye ihtiyacı var.” dedi bir diğeri.

“Kadın ‘da’ insan” diye bakmak, doğru bir bakış açısı değildi, tuhafıma gitti. Zira kadın, “da”sız insandı. Erkeğin yaşamına ortak olmuş bir asalak değil, kendi yaşamının öznesiydi o.

Tuhafıma gitti bu konuşmalar. Anlatmaya çalıştım, ama beceremedim.

Bir soru sordum: “Eşinizi en son ne zaman dışarı çıkarttınız, ne zaman gezdirdiniz, söyler misiniz?”

Herkes kendince cevap vermeye çalıştı ama kimse “Ne demek eşinizi gezdirdiniz mi, kardeşim? O kedi mi, fino mu da dışarı çıkartalım da gezdirelim, bu nasıl soru böyle?” demedi. Diyemedi…

Günümüz evliklerinin temel problemi işte bu: “Aynileşme”!

Eşin, eşini bir süre sonra ‘kendi gibi değil, kendisinin gibi’ görmeye başlamasıdır aynileşme problemi. Kendisinin gördüğü eşine “iyilik” yapmak için “biraz dışarıda gezdirilmeye ihtiyacının olduğunu” düşünme basitliğine düşmedir ülkemiz evliklerinin iç acınası durumu.

Kafeteryada oturmuştum bir gün… Yan masaya orta yaşlarda bir çift geldi. Garson sipariş almak için “Ne arzu edersiniz?” diye sordu.

Kadın, adamın gözüne baktı. Adam da elindeki listeye… “Ne istersin?” diye sordu karısına. Kadın, “Bilmem, Sen söyle…” dedi.

Bu, görünürde “Ne kadar uyumlu bir çift” gibi gelse de kendi damak tadını bir kenara iten, eşi kendisine hangi damak tadını sunarsa onu kabul edeceğim diyen bir “aynileşme” problemi idi hâlbuki…

“Zaman geçtikçe ister istemez eşler birbirine benziyor” demeyin sakın. Zira birbirine dönüştükçe eşler, o evlilik evlilik olmaktan çıkar…

Evliliğin kalitesi, eşler birbirine benzedikçe değil, kendi gibi kaldıkça olur…

Bir fizik hocasına “Kıyamet ne zaman kopar?” diye sordum.

“Enerji düzeyleri farklılığını kaybettiğinde.” diye cevap verdi. “Bunun adına Entropik Kıyamet” denilir diye ilave etti.

“Evrende enerji düzeyleri eksi ile artı arasında aktığı sürece dünya dönmeye devam edecek... Rüzgâr esecek, gök gürleyecek… Zıtlar arası enerji akımıdır canlılığı koruyan. Ne zaman ki bütün enerji düzeyleri aynı olursa, fizik kanunlarına göre kıyamet işte o zaman kopar.” dedi.

Her evliliğin bir kıyameti vardır, o kıyamet, eşler arasındaki elektriğin kesilmesidir.

Eşler birbirine benzedikçe konuşacak konu kalmaz. Düşünce üretilmez…

Eş eşten elektrik alamaz…

Göz göze baksa kalbi pır pır atmaz…

Eli eline dokunsa HEYECAN duyamaz…

Aynı kendi eline dokunuyor gibi olur…

Hâlbuki dokunduğu el karşı cinsiyetten birisinin elidir… Ama aynileştikçe insanlar, cinsiyetler arasındaki elektrik farklılığı kalmaz… Erkek kendi eline dokunur gibi hisseder karısının eline dokunduğunda… Kadın, kendi eline dokunulmasından ürpermez, HEYECAN duymaz… Hisler, duygular farklılığını yitirmiş, aynileşmişse evliliğin kıyameti yakındır…

Eşler birbirlerine bir iyilik yapmak istiyorlarsa, eşini kendine benzetmek yerine, kendi gibi kalabilmesine çaba harcamalıdır...

 

Bu Tatil Başka Tatil Olsun

Tatilde ne yapmayı planlıyorsunuz bilmiyorum, ama yapmamanız gereken en önemli şey, çocuğunuzun tatilini zehir etmek.

Her gün tekrar etmeyin örneğin “Kaç gün oldu hâlâ hiç ders yapmadın!” diye.

Zira tatil, ders yapma zamanı değil, ders yapmama zamanıdır. Korkmayın, okulda öğrendiklerini unutmaz çocuk. Aksine, pekiştirir tatilde. Ama ders yaparak değil, öğrendiklerini uygulayarak...

Mesela, matematik kitabına bırakın okulda çalışsın ama uygulamasını sokakta yapsın. Verin parayı, gitsin markete. 10 yumurta, 2 süt, 1 ekmek almaya... Hesap etsin kendince, parasını denk getirmek için. Göreceksiniz odada yalınız başına ders yapmaktan daha keyifli gelecek matematik ona.

“Tatil bitti, sen bir sayfa bile kitap okumadın!” demektense, alın çocuğunuzu gidin bir ören yerine, coğrafya dersinde anlatılan konuları orada görsün çocuğunuz. HEYECANlansın, çokbilmişlik taslasın, size anlatsın derste duyduklarını oraları gezerken. Keyif alın onu dinlerken. Baba olmanın tadını çıkartın. İşte tatil bu, fırsat ayırın kendinize...

Hem evde rahatlamak ister insan, konuşmak, gülmek, sohbet etmek, dinlenmek ister...

İzin verin istediği saate kadar yatsın örneğin. ‘Hadi kalk kahvaltı yapacağız’ diye başlamayın hemen söylenmeye tatilde de.

Genişleyin biraz...

Özgürlüğünü hissetsin sizin genişliğinizle. Bilirsiniz, özgürlük iyi gelir insana.

Sallapati dolaşsın evin içinde örneğin. ‘Atletin görünüyor elbisenin altında, ne biçim çekmişsin pantolonunu!’ demeyin hemen.

İnsan umarsız olmak ister arada bir, bazen de kuralsız...

Kaygılanmayın, her çocuk biraz öyledir, bazen sakar, bazen beceriksiz... Söylenmek yerine, bu sefer bir kez de tebessüm edin çocuksu hâline. Göreceksiniz iyi gelecek bu ilişkinize. Çocuklar unutmuyor tebessüm ettiklerinde anne babalarının hatıralarını...

Sinemaya gittiklerini de unutmuyor...

Hesap edin, en son ne zaman sinemaya gittiniz ailecek?..

Bir gün de kapıyı ‘tara ta taaam!’ diye açın. Şaşırsın evdekiler. ‘Var mısınız bu akşam sinemaya gitmeye!’ diye sürpriz yapın. ‘Yaşasın’ diyen sevinç çığlıklarını işitin çocuklarınızın. Tatil işte bu, kapatmayın çocuğunuzu odaya.

Ya da ayırın bir gününüzü, lokantaya gidin örneğin kızınızla... ‘Bu sefer de siparişleri sen ver hadi’ diye yüreklendirin onu. El kaldırsın garsona sipariş versin acemice, hiç ama hiç karışmayın. Gülüşün sipariş verdikten sonra kızınızla delice... Yıllar sonra hatırlasın gözyaşları ile ‘bir gün annemle lokantaya gitmiştik, hiç unutamam o günü’ diye anlatsın kendi çocuklarına. Yapın bunu, odaya kapatıp baskı yapacağınıza...

Unutmayın, okul başarısı, yaşam başarısını sağlamıyor...

Yaşam başarısı, anne baba ile kaliteli vakit geçirdikçe oluşuyor çocuklarda...

İşte size fırsat, yarını beklemeyin, bu akşam fırına kestane atın.  Sıcacık kestaneleri elleriniz ağzınız yanarak yiyin birlikte. Tatil bu ya...

Buna sadece çocuğunuzun değil, sizin de ihtiyacınız var unutmayın...

Hem anne baba olduğunuzun keyfini çıkartmaya...

Hem de çocukken yapamadıklarınızı çocuğunuzla yapmaya...

İşte tatil, fırsat bu fırsat...

Bu tatil başka tatil olsun.

Korkmayın, deneyin...

 

Kuşlar Uçmayı Unutur Mu?

Benim bir muhabbet kuşum vardı. Babam almıştı. Tahtadan bir de kafesi vardı.

Anneannem hiç hoşlanmamıştı kuşun kafese hapsedilmesinden. Babama her gün söyleniyordu “Kuş kafese konmaz. Günah.” diye... Bazen de dönüp bana “Götür bu kuşu ormana bırak, uçsun.” diyordu...

Babam kızar diye yapamadım hiç. Keşke yapsaydım.

Eve gelen çocuklara kuşumu gösteriyordum. Arkadaşlarım onu papağan zannedip konuşturmaya çalışıyorlardı. Azıcık ötecek olsa “Bak, bak, benim dediğimi tekrar etti!” diye seviniyorduk. Bu çok hoşuma gidiyordu...

Bir gün anneannemin kafesin yanında ağladığını gördüm. Kuşla konuşuyordu. “Niye ağlıyorsun?” dedim. “Kuş uçmayı unuttu.” dedi.  Şaşırdım... Kuşuma baktım, “Uçuyor ya işte!” dedim. Kirpiklerini sildi, “Kuş uçmayı unuttu.” dedi...

Korktum birden... Balkona koştum, misafirlerin arasından babamın yanına gittim. HEYECANla “Baba, baba, baba” derken, ağızımı kapattı babam. “Büyükler konuşurken laf arasına girilmez, Tacettin amcan konuşmasını bitirsin, bekle biraz.” dedi...

Beklemedim, tepindim, ağzımı kurtardım elinden. “Benim kuşum uçmayı unutmuş.” dedim. Misafirler güldü bana... Babam tebessüm etti. “Kim dedi bunu?” diye sordu. Anneannem, dedim... Saçlarımı eli ile dağıttı, başıma usulca vurdu: “Kuşlar uçmayı unutmaz kerata, hadi git içeri, oyuna devam et.”

Kuşumun yanına koştum ama içim hiç rahat etmedi...

O günden sonra anneannem kuşu serbest bırak, diye hiç demedi bana...

Evde kimsenin olmadığı bir gün, kafesi alıp çıktım dışarı. Ağaçlıklı bir yere gittim. Çocukluk işte...

Kafesi açtım. Kuşumu yere koydum. Hadi uç, dedim. Uçmadı birden...

Ayağımı toprağa vurup korkuttum, ayak ucuyla ittim... El çırptım, “Uçsana ya!” diye kızdım... Uçmadı... İçime bir şey düştü sanki. “Uç be!” dedim... Uçmadı... Korktu, kaçmaya başladı...

Peşinden gittim, yakalamaya çalıştım, badi badi çalıların arasına girdi, kaybettim dalların arasında...

Kaç gece kâbusla uyandım, kuşum uçmayı unuttu, diye... Annem, “Unutmaz oğlum, o yine uçar.” dese de uçamadı kuşum. Ben gördüm onu...

Yıllar sonra öğrendim, muhabbet kuşları başlarını bir yere çarpınca ya da psikolojileri bozulunca ‘beyin sarsıntısı’ geçiriyor, uçmayı unutuyorlarmış. Psikolojisi bozulmuş çocuklar gibi...

Dışarı çıktıklarında uçamıyormuş çocuklar...

Arkadaşlarının arasına giremiyor, hep kenarda duruyorlarmış...

Cıvıl cıvıl olamıyorlarmış örneğin... Dayak yeseler ağlıyor, tacize uğrayacak olsalar kaçamıyorlarmış...

Evlendiklerinde evliliklerini beceremiyorlar, anne olsalar anneliklerini, baba olsalar babalıklarını beceremiyorlarmış... Çocuklarını kendi kafeslerine hapsediyor, onları uçamaz hâle getiriyorlarmış... Kızmamalıymış çocuklara, yapamadığı işler yüzünden cezalandırmamak, yaramazlık yaptı diye azarlamamak lazımmış...

Kuşların babasına biri haber verse, ‘Kuşunuz uçmayı unutur, böyle yapmayın’ diye… Onlar, ‘Merak etmeyin, bir şey olmaz, kuşlar uçmayı unutmaz’ diyorlarmış...

Ama ben öğrendim bunu. Psikolojisi bozulunca çocukların, muhabbet kuşlarının uçmayı unuttuğu gibi, unutuyorlarmış uçmayı...

 

Din eğitimindeki yanlışlar ve birkaç çözüm önerisi

Ülkemiz eğitim uygulamaları içinde en sorunlu olanı “din eğitimi” olsa gerek. Din eğitimi derken, çocuğa Kur’an öğretilirken dayak atılmasını kastetmiyorum. Zira bu, pedagojik değil, insani bir sorundur…

Benim kastettiğim, ‘pedagojik uygunluk’ adına din eğitiminin zarara uğratılması.

Örneğin, çocuk hareket ederken daha kolay öğrenir. Durağanlık öğrenmeyi zorlaştırır. Mesela, çocuğa “Bu gün yağmur yağdı / Ben sokakta sek sek oynadım / Annem bana seslendi / Haydi, oğlum içeri…” şeklinde bir şiirin ezberlenmesine yardımcı olunacaksa, bu sözlerde geçen her bir ‘davranışı’ harekete dönüştürmek, öğrenmeyi kolaylaştırır. Yani, ‘Bugün yağmur yağdı’ derken eller yukarı kaldırılıp aşağı doğru yağmur taklidi yapmak… ‘Sek sek oynadım’ derken, sek sek zıplamak… ‘Annem bana seslendi’ derken seslenme işareti yapmak öğrenmeyi kolaylaştırır.

‘Hareket ile öğrenme’ var olan ve kullanılan bir pedagojik yöntemdir.

Ancak hareket ile öğrenme Kur’an eğitiminde kullanılamaz.

Zira oyuna çevrilmiş hareketlilik ile Kur’an ezberlemek, Kur’an eğitiminden beklenilen “tasavvufi derinliğin” oluşmasını zorlaştırır. Çocuk, şarkılaştırdığı, oyuna dönüştürdüğü Kur’an ile “iç derinliği” elde edemez. Bu yöntemle öğrenilen Kur’an’ın insan için bir huzur kaynağı olmasının önüne geçilmiş olur.

Peki, doğru yöntem nedir? Kur’an, ‘hareket’ ile değil, ‘kıraat’ ile öğrenilir.

Kur’an’ın kendine has bir “melodisi” vardır ve çocuklar melodi taklidinde oldukça başarılıdır. Hatta öyle ki sürekli dinledikleri sanatçıları aynı ses tonu ile taklit edebilecek kadar yeteneklidir çocuklar. İşte çocuğun bu yeteneğine tutunarak Kur’an öğrenmesini sağlamak doğru bir pedagojik yöntemdir. Çocuk, bir Kur’an hafızının 4’er dakikalık sure okuyuşlarını sürekli dinlerse, bir süre sonra o okunuşu taklit edeyim derken, farkına bile varmadan ve tasavvufi derinliği kaybetmeden Kur’an ezberini gerçekleştirebilir, hem de o hafızın kıraati ile…

Sadece Kur’an ezberlemede değil hatalar… Kur’an harfleri öğretilirken de çocuğa eziyet ediliyor maalesef…

Örneğin, ‘elif’ harfi öğretilirken, elmanın ‘e’si diye tanıtılıyor. Elif harfi, elif sembolü ile gösterilmelidir, elma ile değil. Çünkü elif, elma değil, eliftir. Bir harfin kendi ismi varken, onu bir başka isimle anlatmak, kulağı tersten göstermekten başka bir şey değildir.

Yerimiz olsa da ülkemiz çocuklarının din eğitiminde nasıl da zarara uğratıldığını tek tek yazsam.

Son bir tane daha yazayım…

Kur’an harflerini öğrenmiş çocuklar bir sonraki aşamaya geçtiğinde, bu harfleri birbirine bağlamayı öğreniyorlar. Ancak görüyoruz ki harfler birbirine bağlanırken, güncel yaşamda hiç kullanılmayan ve çocuğun hiç duymadığı harf grupları tercih ediliyor elif cüzlerinde.  Örneğin, EBEDE, EDEBE, VECEDE, BEDELE… Bu harf grupları belki Kur’an’da geçen kelimeler olsa da çocuk için henüz bir bilinmezlik ifade eden bu kelimelerle Kur’an öğrenmek, hem sıkıcıdır hem zordur… Hâlbuki Kur’an harfleri ile çocuğun zaten günlük yaşamda kullandığı kelimeler yazılsa, çocuk bildiği kelimeleri okusa öğrenme daha HEYECAN verici ve kolay olur. Örneğin: ARABA, ŞEMSİYE, BEBEK, ANNE, BABA…

Bu yöntem Osmanlı’da ne de güzel şekil almış…

Osmanlı, Kur’an harfleri ile güncel yaşamda geçen kelimeleri yazmış, çizmiş, okumuş… Çocuk harfleri öğrenirken zorlanmamış, zaten doğduğundan beri duyduğu kelimeleri yazı dili ile kolayca öğrenmiş gitmiş…

Şu an kullanılan klasik elif cüzleri belki yetişkin eğitimi için kullanılabilir, ancak çocuklar için ‘pedagojik elif cüzlerine ihtiyaç var ülkemizde…

Dedik ya, eğitim uygulamaları içinde en sorunlu olanı maalesef din eğitimi...

Yazarın 08 Şubat 2016 tarihli köşe yazısıdır.